3.2 «Кейнсиандық крест» моделі
«Кейнсиандық крест» моделі кейнсиандық теориясында ұлттық табыстың ең қарапайым көрінісін береді. Қандай жағдайда экономика тепе-теңдікке қол жеткізеді? Тепе-теңдік жағдайында фирмалар үшін қорлардың ролі маңызды.
3.2-сурет. Жоспарланатын шығыстар сызығы
Егер фирма тауарды тұтынушылар сұранысынан артық өндірсе, онда олар өздерінің тауарлық-материалдық қорын өсіреді. Яғни, 3.3-сурет бойынша Y1>Y0 => E AD < AS – артықшылық, А – жоспарланбаған қорды көбейту. Егер керісінше, фирмалар тұтынушылар сұранысынан кем өндірсе, онда олар қордағы тауарларды сатып, қорды қысқартып отырады.
3.3-сурет. «Кейнсиандық крест» диаграммасы
3.4-сурет бойынша Y20 => E>Y => AD > AS – тапшылық, В – жоспарланбаған қорды азайту процесі.
3.4-сурет. «Кейнсиандық крест» моделінде тепе-теңдік жағдайына жету
3.5-суретте ∆G мемлекеттік шығыстардың өсуі бір деңгейде бір мөлшерде жоспарланған шығындарды да өсіреді. Тепе-теңдік А нүктесінен В нүктесіне ауысады және табыс У1 ден У2 дейін өседі. Табыс өсімі ∆Y мемлекеттік шығындардың өсімінен ∆G артық. Сонымен бюджеттік саясат табысқа мультипликативті әсерін тигізеді. Жиынтық әсер тең болады.
Мемлекеттік шығындардың алдын-ала өзгеруі = ∆G;
Тұтынудың бірінші өзгеруі = МРС* ∆G;
Тұтынудың екінші рет өзгеруі = МРС*МРС* ∆G;
Тұтынудың үшінші рет өзгеруі = МРС*МРС*МРС* ∆G;
.................................................................................................
∆Y= (1+МРС+МРС*МРС* МРС*МРС*МРС )∆G
Сонымен мемлекеттік шығындардың мультипликаторы: ∆Y/∆G=1+МРС+ +МРС*МРС+ МРС*МРС*МРС+... - бұл теңдеу мультипликатор үшін геометриялық прогрессия сомасы деп аталады.
3.5-сурет. «Кейнсиандық крест» моделінде мемлекеттік шығыстардың өсуі
Жалпы Кейнс кресі Y-табыстың бюджет-салық саясаты мен жоспарланған шығындардың E белгілі бір көлемінде қалай анықталатынын көрсетеді. Біз бұл модельді экзогенді элементтердің біреуінің өзгеруінде табыстың қалай өзгеретінін байқау үшін қолдана аламыз.
І-Инвестициялар немесе G-мемлекеттік шығыстардың артуы (азаюы), сонымен қатар Т салықтардың азаюы (артуы) жоспарланатын шығыстар сызығын жоғары (төмен) параллель түрінде жылжытады.
Мемлекеттік шығындар мультипликаторы: . Ол G мемлекеттік шығыстар немесе I инвестицияларды бір бірлікке арттырғандағы Ye тепе-теңдік табыс деңгейінің қаншаға ұлғаятынын көрсетеді. G↑→E↑→Y↑.
Салықтық мультипликатор , Т салықтарды бір бірлікке арттырғандағы Ye тепе-теңдік табыс деңгейінің қаншаға азаятынын көрсетеді. ∆T↓→ (Y-T)↑→ C↑→ E↑→ Y↑.
3.6 сурет. «Кейнсиандық крест» моделінде салықтардың азаюы
∆T шамасына салықтың қысқартылуы жоспарланған шығындарды ∆MPC x ∆T – ға табыс әрбір деңгейде арттырады. Тепе – теңдік А нүктесінен В нүктесіне ауысады. Және табыс Ү1 Ү2 –ге дейін өседі. Біз көріп отырғанымыздай, бұл жағдайда бюджет-салық саясаты табысқа мультипликативті әсерін тигізеді.
Достарыңызбен бөлісу: |