1, 2015 педагогический вестник казахстана
Профильное обучение как система обеспечения
жүктеу/скачать 0,71 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Profile educating as system of satisfaction of interests and of capabilities of schoolchildren
- Д.С. Рахметова Қалижан Бекхожин атындағы №12 ЖОББМ музыка пəнінің мұғалімі, Павлодар, Қазақстан
- Сущность народного воспитания на уроках музыки в школе
- The essence of public education at music lessons at school
- Г.М. Сергазина №35 ГМ қазақ тілі мұғалімі, Екібастұз қ., Қазақстан
- Основы изучения казахского языка в русской школе с применением интерактивных методов обучения
- The basis of the study of the Kazakh language in Russian schools with the use of interactive teaching methods
- А.К. Хасенов студент кафедры физики и математики, Павлодарский государственный педагогический институт
- Павлодарский государственный педагогический институт, Павлодар, Казахстан
- «Келтіру формулаларын» оқытудағы дұрыс қағидалы тұжырымдама ретіндегі 7 модуль
- 7 modules as true theoretical concept for teaching «Reduction formulas»
- Л.Н. Ткаченко учитель музыки СОШ №16, г. Экибастуз, Казахстан Ж.Ж. Абенова
| Профильное обучение как система обеспечения
интересов и способностей учащихся А.К. Нургалиева доктор педагогических наук, профессор, Павлодарский государственный педагогический институт, Павлодар, Казахстан А.К. Нургалиева кандидат педагогических наук, доцент, Павлодарский государственный педагогический институт, Павлодар, Казахстан Аннотация В статье рассматриваются проблемы организации профильного обучения в современной шко- ле. Профильное обучение как система организации образовательного процесса, обеспечивающая дифференциацию и индивидуализацию обучения старшеклассников, структура и содержание кото- рого направлены на удовлетворение интересов и склонностей учеников, создает условия для их ори- ентации в выборе будущей профессиональной деятельности. Ключевые слова: профильное обучение, познавательные способности, профиль, профильные предметы, дифференциация.
ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАБАРШЫСЫ 1, 2015 24 Profile educating as system of satisfaction of interests and of capabilities of schoolchildren Ay.K. Nurgalieva Doctor of Sciences in pedagogy, professor of the Pavlodar state pedagogical institute, Pavlodar, Kazakhstan Ak.K. Nurgalieva Candidate of Sciences in pedagogy, associate professor of the Pavlodar state pedagogical institute, Pavlodar, Kazakhstan Summary
In the article the problems of organization of the profile educating are examined at modern school. Profile educating as a system of organization of educational process, providing differentiation and individualization of educating of senior pupils, structure and maintenance of that sent to satisfaction of interests and inclinations of students, creates terms for their orientation in the choice of future professional activity. Keywords: profile educating, cognitive capabilities, profile, profile objects, differentiation. УДК 37.035.6 МЕКТЕПТЕРДЕ МУЗЫКА ПƏНІ АРҚЫЛЫ ХАЛЫҚТЫҚ ТƏРБИЕ БЕРУДІҢ МƏН-МАҒЫНАСЫ
1, 2015 ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ВЕСТНИК КАЗАХСТАНА 25 Басқа өркениетті елдермен тереземіз тең болу үшін терең мағыналы, кең ауқымды «Ел болам десең, бесігіңді түзе» деген мақал тегін айтылмағаны жөнінде ойланған артық емес. Егеменді елдің ертеңі – оқу-біліммен өнегелі тəрбиемен өлшенеді. Бала болашағы – бір отбасының ғана емес, бүкіл қоғамның, халықтың, тұтас бір ұлттың бүгінін ертеңімен жалғайтын алтын көпір – асыл мұрат. Əр отба- сында дүниеге келген сəби, өсіп жатқан жас буын, ата-анасының ғана емес, туған елінің ертеңгі арқасүйер азаматы, төл ұлтынын туын көтерер перзенті. Сондықтан жас ұрпақтың дені сау болып өсіп, уақытында білім алып,жүрек қалауы мен еңбекке араласып, туған Отанына қызмет етуіне қамқор болу бір ғана ата-ананың емес, қоғамның, оны басқаратын мемлекеттің биік борышы, абыройлы міндеті екені даусыз. Музыканы қабылдау ақыл-ой үрдісімен де тығыз байланысты, яғни балалардың дыбыс үніне зейінді байқағыштықты, тапқырлықты талап етеді. Ба- лалар дыбыс үніне құлақ салғанда, ұқсас жəне өзгеше дыбыстарды салыстырып, олардың бейнелік мəнімен танысады, көркем бейненің мағыналық ерекшеліктерін байқайды, шығарманың құрылымын түсіне білуді үйренеді. Шығарма орында- лып болған соң, тəрбиешінің қойған сұрактарына жауап бергенде бала алғашқы тұжырымдарымен салыстыруларын айтады. Музыка шығарманың жалпы сипатын анықтайды, əннің сөзін музыкалық құралдар арқылы жарқын бейнеленгенін ескертеді. Мұндай сезімді баға беруге алғаш ұмтылуда ақыл-ойдың алғыр болуын қажет етеді жəне оған ұстаз бағыт беріп отырады. Мысалы, Д. Ботбаевтың «Отан ортақ үйіміз» əнін тыңдағанда олар Отанымызды мадақтаған шаттық қуаныш сезімін байқатады. Баланы халықтық тəрбие жəне ақыл-ой тұрғысынан жетілдіре отырып, оның қабылдау жəне көз алдына елестету қабілетін жандандыратын, ой қиялын оятатын кішкентай да болса шығармашылық көріністерін барынша демеп, қолдап отыру керек. Өнер баланың əлемді тануына, саналылыққа, халықтың мəдени мұрасы байлығынан рухани сусындауына, батылдық сезімдеріне, азаматтық, адамгершілік касиет- терге бір сөзбен айтқанда жан-жақты адам болып қалыптасуына тəрбиелейді. Балалардың өнерге деген құштарлығын арттырудың бірден-бір жолы сазды əуен мен сиқырлы күй тыңдатып, əсіресе ұлттық аспаптардан домбыра мен қобыз үнін тыңдатып, олардың музыка сырын түсіне білуі-не жол ашу, еліктіру. Күй – қазақтың рухани мəдениетінің аса маңызды саласы. Халық композиторларының күйлері үлы оқиғаларды, өмір шындығын суреттеген. Халық күйшілері əр түрлі ортада, əрқилы тұрмыста өмір сүргендіктен күйлердің айтай- ын деген ойы-мағынасы сан алуан. Сондыктан біздің оқушыларға өнерде де жақсы мен жаманның, өтірік пен шындықтың қатар жүретінін, əрқашанда шындық, əділдік жеңетінін, нағыз
ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАБАРШЫСЫ 1, 2015 26 халық үшін жазылған музыкалық шығарма ғана мəңгі өмір сүретінін білдіру басты мақсатымыз. Сонымен қатар, халық музыкасы балалардың ақыл-ойына, сезіміне əсер етіп балалардың шығармашылық қабілетін арттырады. Күй өнері жəне оны өмірге келтірген күйші-композитордың өмірін насихаттауға көп көңіл бөлемін. Ол үшін күй тыңдаудың алдында шығарма туралы қысқаша мəлімет беріп, көрнекті құралдар арқылы балалардың санасын оята отырып, домбыра- мен немесе күй табақтан күйді тыңдауға үйретемін. Ол жас бүлдіршіндерді өз халқының мəдениеті мен өнерін түсініп, бойына сіңіре білуге бірден бір тиек бола- рына күмəніміз жоқ. Баланы қай нəрсеге қызықтыра білсең, сəби қабілетінің ұшан- теңіз екендігіне көзіңіз жетеді. Биылғы жылы бақшамызда алған міндеттемеміз, егеменді еліміздің қадір, қасиетін қастерлеп, Отан сүю, «Отан – отбасынан баста- лады» – деген қағиданы алға тартып, «Гүлдей жайна, Қазақстан» – атты мерекелік ертеңгілік ұйымдастырдық. Ұлттық мəдениетіміздің түрлеріне: халық билері мен əн-күйлеріне, халық аспаптары арқылы төл мəдениетке ерекше көңіл белдік. Бастауыш сынып оқушыларының мінез-құлық мəдениетін тəрбиелеудің негізгі шарттары Қазақстан Республикасының халыққа білім беру жөніндегі Заң негіздерінде оқыту мен тəрбиелеудің басты принциптері: оқыту мен тəрбиенің бірлігі, балалар мен жастарды тəрбиелеудегі мектептің, отбасы мен жұртшылықтың өзара ынтымағы; жас ұрпақты оқыту мен тəрбиелеудің, өмірмен байланысы; білімнің ғылыми сипаты, ғылымның, техниканың, мəдениеттің ең жаңа жетістіктері негізінде ұдайы жетілдіріліп отырылатындығы айтылған. Бастауыш сыныптардағы тəрбие жұмысынын, нақты мазмұны мен əдістемесі осы принциптердің негізінде жасалады. Балалар бастауыш мектепте мəдени мінез- құлықтың негізгі ережелері жөнінде аса үлкен көлемдегі білімдерді игеріп, олар- ды саналы түрде орындауға əдеттенуге тиіс. Əдептілік пен мінез-құлықтың нақты ережелері өте көп, оқушыларды олардың бəрімен бірдей таныстыру өте қиын. Өмірде балалар бірінші рет кездесіп отырған жағдайлар жиі ұшырасып жата- ды. Сондықтан да, оқушыларға мінез-құлық ережелерін үйретумен бірге, ереже рухына сай əрекет етуге, яғни жаңа жағдай кезінде бұрыннан жақсы мəлім ере- желер негізінде, əрекеттің дұрыс жолын таба білуге баулу керек. Бұл – күрделі міндет. Балаларды мінез-құлық ережелерін мектепте, көшеде, қоғамдық орындар- да орындауға баулу керек. Мінез-құлық мəдениеті көп ретте адамгершілік нормаларымен тығыз бай- ланысты. Мəселен, сыпайылықтың, ілтипаттылықтың, əдептіліктің, дəлдіктің көптеген нақты ережелерінің негізінде отанымыздың адамгершілік, ұжымдық, достық, жолдастық, өзінің мінез-құлқы мен қылықтары үшін жауапкершілік сияқты моралдық принципі жатыр. Бала біртіндеп нақты ережелерді адамгершілік
1, 2015 ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ВЕСТНИК КАЗАХСТАНА 27 көзқарас тұрғысынан орындау қажет екендігін түсініп, бағалай бастайды. Əдет пен дағдының бірлігі тұрақты мінез-құлыққа ие болуға, жеке бастың ілі бір қасиет- терін қалыптастыруға көмектеседі. Əрқашан да сыпайы, міндетті, дəл болу дегеніміз – сыпайылық, дəлшілдік, міндеттілік сияқты қасиеттерді игергендік де- ген сөз. Баланың, өз мінез-қүлқын түсінуі мүғалімнің басшылығымен, ұжымның қалыптасып келе жатқан қоғамдық пікірінің əсерімен біртіндеп жүзеге асатын бо- лады. Баланы тəрбиелеу, оның жеке бастық қасиетін қалыптастыру күнделікті өмірде жүзеге асырылады. Сондықтан оқушының, күнделікті өмірі мен ісінің əр түрлі, мазмұнды бо- луы, жоғары адамгершілік қатынасқа құрылуы өте маңызды. Қиындықтары, та- быстары мен сəтсіздіктері сөзсіз болмай қоймайтын соны білімдер алу, дүниені тану процесінің өзі төменгі сынып оқушылары үшін қуаныш процесіне айналуы тиіс. Жолдастарымен қарым-қатынас жасау, жаңа достар табу, ұжымдық жұмыстар мен ойындар, бірге қайғыру, еңбек жəне қоғамдық пайдалы еңбекке араласу басқа еш нəрсемен салыстыруға келмейтін қуаныш сыйлайды. Бала мектепке түскеннен кейін жүйелі қоғамдық мəні бар қызметпен, оқумен тұңғыш рет айналысып, балалардың үлкен ұжымдык, мүшесіне айналады. Мұнда баланың қоғамдық белсенділігін, дербестігін, адамгершілігін қалыптастыру процесі жаңа бейнеге ие болады.
Адамгершілік тəрбиедегі сабақтастықтың педагогикалық негізі мына- да: баланың мектеп жасына дейінгі кезеңде пайда болған мінез-құлық, ересек адамдармен жəне құрбы-құрдастармен қарым-қатынас формалары, моральдық білімі, қарым-қатынасы жəне сезімі бастауыш сыныптарда дамуға тиісті жаңа формалардың негізі болып табылады. «Жақсы мінез-құлық пен ақылкүші бо- лып, екеуі біріккенде – бұлар адамшылық қасиеттер болып табылады. Жақсы мінез-құлық пен ақыл күші бірдей болып келсе, біз өз бойымыздан жəне өз əрекеттерімізден абзалдық пен жетілгендікті табамыз жəне осы екеуінің арқасында біз игі, игілікті жəне қайырымды адам боламыз: біздің өмір бейнеміз қайырымды, ал мінез-құлқымыз мақтаулы болады» – деп жазған əл-Фараби. Бастауыш сынып оқушыларының жағымсыз қасиеттері: бір беттілігі, ашушаңдығы, ұяңдығы, əдепсіздігі, тынышсыздығы, тəртіпсіздігі, дөрекі сөйлеуі жəне т.б. жағымсыз жақтармен ерекшеленеді, мұғалім бұлармен күрес жүргізуі қажет. Бұл сапалардың көбісі əлі берік орнықпаған, тек уақытша психикалық ерекшеліктері болып табылады, бұл салалар келешекте олардың мінез-құлқына сіңісіп кетпеуі тиіс. Кейбір мектеп оқушылары өтірік айтуға бейім тұрады, бір нəрсені өте өсіріп, əдемілеп, мақтап сөйлейді. Мұның себебінің бірі – ойлап тапқанына өзін сенуге мəжбүр ететін баланың күшті қиялы болып табылады. Бірте-бірте бұл қасиет жоғалады. Кейде оқушы жасаған жағымсыз істердің ізін
ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАБАРШЫСЫ 1, 2015 28 жауып, өзін кінəлі санамай, жалған ұялушылық сезімімен ғана біреуден кешірім сұраудан бас тартады. Осындай себепке байланысты бір беттілік танытып, жан түкпірінде өзін теріс деп есептесе де, өз айтқанынан қайтпайды. Балалардың мінез-құлқына айналасындағылардың ықпалы күшті. Балалар мінез-құлқының ерекшеліктерінің бірі – еліктегіштік. Егер бала жақсы өнеге көрсеткен адамдармен араласса, бұл жақсы нəтиже береді. Мұғалімнің мінез-құлқы, оның сырт бейнесі, басқа мұғалімдермен, ата- аналармен, оқушылармен қарым-қатынас стилі оқушы тəрбиелілігін қалыптас- тыруда шешуші маңызға ие. Мұғалімнің мінез-құлқы оқушы ұқсауға тырысарлық үлгі болуға тиіс. Тəрбие жүмысының тиімділігі көп ретте педагогикалық ұжым мен жанұяның үйлесімді жұмыс істеуіне байланысты. Мінез-құлық мəдениетін тəрбиелеуде ата- аналардың да жеке бастық үлгісінің маңызы зор. Балалар үлкендерді, олардың тəртібін, өзара қарым-қатынасын, сөйлеу мəнерін қадағалап жүреді. Егер ата-ана бір-біріне ілтипатты, сыйлы, сыпайы, бір сөзді болса, олардың балалары да жақсы тəрбиелі болып өседі. Семьяда сыйластық сақталмаса, үлкендер бір-бірін сый- ламаса, үйде тазалық пен тəртіп сақталмаса, бала бойында мəдени мінез-құлық дағдылары мен əдеттерін тəрбиелеу анағұрлым қиынға түседі. Балалардың тəртіп ережелерін орындамаудың үлкен бір себебі оларды қоршаған ортаға байланысты. Мінез-құлық мəдениетін тəрбиелейтін үлкендердің өзі тəртібін қатал жəне міншілдікпен қадағалап, балаларға үлгі болуға тиіс. Мектептегі мұғалімдер оқушыларға қойылатын талаптарға біркелкі қарамайды. Сол сияқты жанүяда да үлкендер де педагогикалық көзқарасқа келгенде өзара ынтымақ емес. Мəселен, талаптардың сипаты, олардың кезектесуі жəне мөлшері əке мен шешеде, əже мен атада, жанұяның басқа мүшелерінде əркелкі болып келеді. Сол себепті де бала міндетті ережелерді орындай бермейді, үлкендердің əр түрлі талаптарына ыңғайлана салады. Осыдан келіп баланың үйде сыпайы, мектепте дөрекі немесе бұған керісінше болуы мүмкін. Егер ата-ана мен мектеп өзара тығыз байланыста болса, балалардың мінез-құлқына бірдей талап қойып отырса, мінез-құлық мəдениетін тəрбиелеу табысты болады.
1, 2015 ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ВЕСТНИК КАЗАХСТАНА 29 5. Мұқанов С. Қазақ қауымы: тарихтық жəне этнографиялық шолу / С. Мұқанов. – Алматы: Ана тілі, 1995. – 304 б. – (Ата мұраң-асыл қазынаң). Сущность народного воспитания на уроках музыки в школе Д.С. Рахметова учитель музыки СОШ №12 им. К. Бекхожина, Павлодар, Казахстан Аннотация В статье говорится о сущности народного воспитания в школе посредством уроков музыки. Особая роль отводится воспитанию музыкальной культуры и эстетическому воспитанию подраста- ющего поколения. Обозначены методы и приёмы работы на уроках музыки. Определены цели и за- дачи народности в обучении музыке в школе. Ключевые слова: восприятие музыки, творчество, народное воспитание, национальная куль- тура, воспитательная работа. The essence of public education at music lessons at school D.S. Rakhmetova music teacher secondary school №12 them. K. Bekhozhin, Pavlodar, Kazakhstan Summary
The article says about the nature of public education in the school through music lessons. A specific role for the education of musical culture and aesthetic education of the younger generation. Designated methods and techniques for working on music lessons. The aims and objectives of the nation, in teaching music at school. Keywords: perception of music, creativity, public education, national culture, educational work.
ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАБАРШЫСЫ 1, 2015 30 УДК 37.035.6 ИНТЕРАКТИВТІ ОҚЫТУ ƏДІСТЕРІ НЕГІЗІНДЕ ОРЫС МЕКТЕБІНДЕ ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУ НЕГІЗДЕРІ Г.М. Сергазина №35 ГМ қазақ тілі мұғалімі, Екібастұз қ., Қазақстан Аңдатпа Мақалада автор интерактивті оқыту əдістерін белгілі бір заңдылықтары мен ерекшеліктері бар белсенді оқу түрі ретінде қарастырды. Негізінде – адамдардың бір- бірімен тілдесуі барысында өз ойын, пікірін жеткізуі болады. Жеке шығармашылық жұмыс түріне де интерактивті тұрғыдан көңіл бөлінеді. Тірек сөздер: интерактивті оқыту, тілдесу, қабілет, шығармашылық, тыңдалым, коммуникативтік. Білім жүйесінің дамуы мен тұрақты қызмет етуін қамтамасыз ету, қоғам мен мемлекеттің даму шарттары көптеген дамыған елдерде мемлекеттік саясаттың басым бағыттарының бірі ретінде қарастырылуда. Мектеп оқушыларының зияткерлік əлеуетін қалыптастырып, оларды жеке тұлға ретінде дамыту мектептегі білім жүйесін жетілдірудің басты міндеті болып табылады. Бүгінгі жаһандану заманында еліміздің əлемнің алпауыт елдерінің қатарында тұрып, ұлттық құн- дылықтарымыз бен тілімізді, тарихымыз бен мəдениетімізді əлемге таныта- тын зиялы, білікті ұрпақ тəрбиелеу, міндетіміз. Сондықтан мұғалімнің алдында жан-жақты дамыған, өз елінің тілін, тарихын, мəдениетін жетік білетін, белсенді тұлғаны қалыптастыруға мүмкіндік туғызатын білімдік орта құру міндеті тұр. Елбасы Н.Ə. Назарбаев 2012 жылғы 27 қаңтардағы «Əлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты» атты Қазақстан халқына Жол- дауында мемлекеттік тілді дамыту туралы: «Тіл туралы жауапкершілігі жоғары саясат біздің қоғамымызды одан əрі ұйыстыра түсетін басты фактор болуға тиіс. Біз алдағы уақытта да мемлекеттік тілді дамыту жөніндегі кешенді шараларды жүзеге асыруды табандылықпен жалғастыра береміз. Кез келген тіл өзге тілмен қарым-қатынасқа түскенде ғана өсіп, өркен жаятынын əрдайым есте сақтаған жөн [1]. Бүгінгі білім жүйесінің белсенді азаматтық ұстанымы бар, шығармашылық тұрғыдан ойлауға, өмір бойы білім алуға дайын жеке тұлғаны тəрбиелеу ба- сты міндеті. Осыған орай, мемлекетіміз мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту бойынша бес жылдық ұлттық жоспарды қабылдау
1, 2015 ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ВЕСТНИК КАЗАХСТАНА 31 жөнінде нақты міндет қойды. Аталған міндет Қазақстанның əлемдегі бəсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіруі процесінде де маңызды болып табылады. Білім беру нəтижелеріне табысты қол жеткізуді, алған білімін оқу жəне практикалық қызметте пайдалана алуын қамтамасыз ететін логикалық, конструктивті жəне сыни тұрғыда ойлау негіздерін қалыптастыру үшін 3 оқытудың тиімді нысан- дары мен əдістері енгізілетін болады. Мұғалімдердің оқытудың инновациялық əдістерін, қазіргі заманғы білім беру жəне ақпараттық-коммуникациялық техно- логияларды пайдалануы қолдау табатын болады. Интерактивті, инновациялық, жобалық-зерттеу технологияларын, сандық инфрақұрылымдарды пайдалана оты- рып, сынып ұжымын жаппай оқыту нысанынан əрбір білім алушының жеке білім беру аймағын іске асыруға ауысу қамтамасыз етілетін болады [3]. Біз өзіміздің сабақтарамызда келесі əдістемелік тəсілдерді қолданамыз: сөйлесім əрекетінің түрлерін меңгертудің интерактивті əдістері. Интерактивті оқыту əдістері белгілі бір заңдылықтары мен ерекшеліктері бар белсенді оқу түрі. Интерактивті оқыту əдістерінің негізінде сабақ барысындағы мұғалім мен оқушының жəне оқушылардың өзара ынтымақтастықтағы əрекеті жүзеге асады [3]. Оқушының жұптағы, ұжымдағы тіл үйрену іс-əрекетін ұйымдастыруда мұғалі мнің рөлі ерекше. Мұғалім оқушысын пəнге қызықтыра отырып, сабаққа ынтасын арттырып, білім дағдыларын, қазақша ойлау қабілетін дамытып отыруы қажет. Қазақ тілі сабағындағы интерактивті оқытудың басты тиімділігі мұғалімге оқу үдерісін түбегейлі өзгертуге, дидактикалық мақсатты шешуде оқытудың белсенді формаларын қолдануға мүмкіндік береді. Интер- активті оқыту əдістерінің негізгі принциптері деп төмендегілерді көрсетуге бо- лады: лексикалық (оқу терминдерін, кəсіби лексиканы, шартты түсініктерді мұқият таңдау); рөлдік (оқушының түрлі рөлдерді орындауға қатысты қызметін практикалық мысалдар арқылы жан-жақты талдау); көзбен шолу (оқушылардың барлығын көзбен көре отырып, берілген тапсырмаларды орындауын қадағалап отыру); Өзін-өзі басқару (əр сабақта оқушылардың біреуі жетекшілік жасап, тапсырмалардың орындалуына бастамашыл болады); мультимедиалық (сабақта презентация, слайдтар, фильмдер, роликтер, бейнеклиптер жəне тағы басқа техникалық құралдарды белсенді пайдалану); интерактивті тақтаның көмегімен оқу материалдарын көрсету; психологиялық климаттың болуы (мұғалімнің топтағы белсенді қарым-қатынасты тұрақты түрде қолдап отыруы, талқылау кезінде оқушылардың арасында жағымды əрекет туғызу). Айтылым – адамдардың бір-бірімен тілдесуі барысында өз ойын, пікірін жеткізуі. Сөйлем əрекетінің айтылым түрі қатысым əрекеті арқылы іске асады. Тіл үйрену сабағында ұжымдағы, жұптағы оқу іс-əрекетін қатысымдық негізде ұйымдастыруда мұғалімнің рөлі зор. Бұл ретте мұғалім оқушының жеке қабілетін,
ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАБАРШЫСЫ 1, 2015 32 мінез-құлқын ескеру керек. Əр оқушының ойлау қабілеті, білімі, жылдамдығы, ақпаратты меңгеруі бірдей емес. Бұл туралы профессор Ф.Ш. Оразбаеваның пайымдауы мұғалімге де, оқушыға да пайдалы. «Сөйлесуге үйретуде мұғалімге оқушының жеке басына тəн өзіндік қасиеттерін, мінез-құлқы мен қабілетін үнемі ескеріп отыруға тура келеді. Сонымен қатар, айтылымда жеке шығармашылық жұмыс түріне де интерактивті тұрғыдан көңіл бөлінеді. Мəселен, жобалар жасау əдісі бойынша талқылауға белгілі бір көлемді тақырып беріледі. Мұның өзі оқушыны өз бетінше жұмыс істеуге, шығармашылық тұрғыдан ізденуге, берілген тақырыптың көлемінде сөздік қорының молаюына, өз көзқарасын еркін жеткізуге машықтандырады. Тыңдалым – оқушыларды есту арқылы қабылдаған ақпаратты түсініп, жинақтап, соған сəйкес сөзінің жауабын айта білуге үйрететін тілдік қатысымның күрделі түрі. Тыңдалымда оқушының есту дағдысы ескеріледі. Тыңдалым арқылы оқушыға сөздердің дұрыс айтылуын, мəнерлеп оқуды, грамматикалық жəне лексикалық дағдысын қалыптастыру көзделеді. Зерттеушілер сабақты мультимедиалық бағдарламасыз өткізуде оқушының тыңдалымдық бірліктерін дамытуда мынадай əдістерді қолдануды ұсынады: «оқытуды ұйымдастырудың (топтық, ұжымдық) əдісі, ақпаратты берудің аудио- лық əдісі, көрнекілік əдісі, диалог əдісі, полилог, т.б. Бұл кезеңдегі оқушыларға тыңдалуға ұсынылатын мəтін мультимедиалық бағдарламадағы мəтінге бай- ланысты таңдалып алынады жəне ол диалогтық сипатта болып, аудиотаспа- дан тыңдатылады. Бұл сол тілдік серіктестер топтарына (жұптарына) тыңдалған мəтінді түсініп-қабылдауға байланысты жұмыстар түрлендіріліп берілді. Жұмысты оқушылар топта (жұпта) өзара ақылдаса, ойласа отырып орында- ды [3]. Жұмысты бұлайша орындау арқылы оқушылар, біріншіден, бір-бірімен өзара əрекет етіп, коммуникативтік қарым -қатынасқа түседі; екіншіден, бірінің білмегенін бірі толықтыра отырып, бір-бірінен үйренеді; үшіншіден, топтасып, ұйымдасып жұмыс жасауға дағдыланады. Мəтінге дейінгі жаттығулардың басты мақсаты мəтіннің лексикалық қиындықтарын азайту. Оқушы мəтінмен жұмыс істеуде белгілі бір қатысымдық міндеттерді шешу үшін тілдік материалға сүйене отырып, тілдік бірліктерді жүйелі қолдана білуге үйренеді. Мəтінге дейінгі жаттығулар интерактивті əдістердің топтық, жұптық жұмыс түрі арқылы тақтамен, таратпа материалдармен, мəтіннің үзінділерімен жұмыс істеу арқылы іске асады. Оның мақсаты мəтіннің мазмұнын түсіндірудегі тілдік қиындықтарды шешу, жеке сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын талдау, тілдік түсінікті қалыптастыру. Мəтінге дейінгі интерактивті əдістерді қолдану мəтінді тікелей оқуға дейін, оны тыңдап қабылдауын жəне түсінуін, ойлау дағдысын белсендіреді. Оқушылар үшін оқылатын мəтіннің
1, 2015 ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ВЕСТНИК КАЗАХСТАНА 33 мазмұнын алдын ала түсінуге мүмкіндік туады. Бұл кезеңде «Ассоциация», «Мəтіннің ықтимал атаулары», «Ықтимал сөйлемдер» сияқты интерактивті тəсілдер қолданылады. Əдебиеттер 1. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ə. Назарбаевтың 2012 жылғы 14 желтоқсандағы «Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан жаңа саяси бағыты» Қазақстан халқына жолдауы. 2. Оралбаева Н. Орыс тіліндегі мектептерде қазақ тілін оқыту əдістемесі: жоғары оқу орындары студенттеріне арн.оқулық / Н. Оралбаева, К. Жақсылықова. – Алматы: Ана тілі, 1996. – 208 б. 3. Досмаханова Ə.А. Қазақ тілін мультимедиялық бағдарлама арқылы оқыту əдістемесі (гуманитарлық колледждердің орыстілді топтары үшін): педагогика ғылымдарының кандидаты ғылыми дəрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның ав- торефераты / Ə. Досмаханова. – Алматы, 2008. – 28 с. Основы изучения казахского языка в русской школе с применением интерактивных методов обучения Г. Сергазина Учитель казахского языка ШГ №35, г. Экибастуз, Казахстан Аннотация В статье говорится об интерактивных методах обучения на уроках казахского языка. Особое внимание уделяется коммуникациям учеников. Приводятся примеры заданий на развитие коммуни- кативной компетентности учащихся. А также приводятся примеры видов и форм работы на уроках казахского языка. Ключевые слова: интеарктивное обучение, общение, способности, творчество, аудирование, коммуникативный. The basis of the study of the Kazakh language in Russian schools with the use of interactive teaching methods G. Sergazina Teacher of the Kazakh language SH number 35, Ekibastuz, Kazakhstan Summary
This article refers to the interactive teaching methods in the classroom of the Kazakh language. Particular attention is paid to communications students. Are examples of tasks for the development of communicative competence of students. And provides examples of the types and forms of work on the lessons of the Kazakh language. Keywords: intearktivnoe training, communication skills, creativity, listening, communicative.
ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАБАРШЫСЫ 1, 2015 34 УДК 372.851 7 МОДУЛЕЙ КАК ВЕРНАЯ ТЕОРЕТИЧЕСКАЯ КОНЦЕПЦИЯ ПРИ ПРЕПОДАВАНИИ «ФОРМУЛ ПРИВЕДЕНИЯ» А.К. Хасенов студент кафедры физики и математики, Павлодарский государственный педагогический институт, Павлодар, Казахстан Н.К. Машрапов профессор кафедры физики и математики, Павлодарский государственный педагогический институт, Павлодар, Казахстан Аннотация Статья посвящена методам, при использовании которых возможно повышение уровня понимания учащимися одной из тем по математике. Показаны современные мето- ды обучения, включающие в себя 7 модулей, которые, в свою очередь, очень эффективно и результативно интегрируются в любой урок. На основе данного исследования автором предлагается использовать приведенные модули не в ходе одного урока, а в цепи занятий, так как внедрить их в один академический час не представляется реальным. Ключевые слова: верные концепции, 7 модулей обучения, таксономия Блума, роль учителя, коллаборативная среда, взаимообучение, критическое мышление, наблюдать, на- правлять. Любая деятельность педагога, будь то исследование или решение какой-либо проблемы, научно корректна и эффективна, если в основе его деятельности лежит хорошо осмысленный и правильно реализованный методологический подход [1]. Методология является основой не только исследования, но и практического реше- ния проблем. Любое практическое действие может быть эффективным, если оно основано на фундаментально правильном понимании рассматриваемой проблемы или задачи, а избираемые способы решения опираются на принципиально верные теоретические концепции. При обучении школьников формулам приведения автор опирался на 7 основ- ных модулей, на которые в настоящее время ориентируются современные учите- ля. Идеи, которые приводятся в данных модулях, взаимосвязаны, равно, как и от- 1, 2015 ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ВЕСТНИК КАЗАХСТАНА 35 дельные стратегии, и подходы, применяемые на занятиях. В соответствии с совре- менными методиками целесообразно внедрение в процесс обучения такие моду- ли, как: «Новые подходы в преподавании и обучении», «Обучение критическому мышлению», «Оценивание для обучения и оценивание обучения», «Использова- ние информационно-коммуникационных технологий в преподавании», «Обучение талантливых и одаренных детей», «Преподавание и обучение в соответствии с воз- растными особенностями учеников», «Управление и лидерство в обучении». Почему же была выбрана тема «Формулы приведения»? Ответ на этот во- прос довольно прост. По итогам анкетирования учеников самой трудноусвояемым разделом математики для них был раздел тригонометрии. Так как тригонометрия охватывает огромный багаж информации, решено было провести занятия именно по «Формулам приведения» [5]. В проведенной серии последовательных уроков были внедрены 7 модулей обучения на каждом из занятий. Целью исследования была динамика уровня по- знавательной активности класса, состоящей из учеников с различным типом мыш- ления и уровнем познавательных способностей. Учащимся было предложено вести рефлексивные дневники на каждом уроке по возможности на каждом этапе урока. Изучение учебного материала было построено по принципу «от простого к слож- ному». Поэтому постановка вопросов к учащимся осуществлялась с постепенным возрастанием уровня вопросов по таксономии Блума [1]. В процессе обучения роль учителя заключалась в оказании помощи учени- кам, которые испытывают трудности в обучении. Но теперь уже не в качестве ру- ководителя процесса обучения, а в качестве наблюдателя за продвижением разви- тия каждого ученика. Также на уроках учащиеся учились выражать свои мысли, аргументировать свою точку зрения и развивать собственное мышление. Применение модуля «Преподавание и обучение в соответствии с возрастны- ми особенностями учеников» положительно повлияло на отбор содержания, вы- бор методов и форм работы с учащимися. Модуль «Использование ИКТ в препода- вании и обучении» был реализован при демонстрации тематических презентаций, на этапе оценивания. «Новые подходы в преподавании и обучении», «Управление и лидерство в обучении», «Оценивание для обучения и оценивание обучения», «Обучение талантливых и одаренных учеников» отражены в организации и при- менении различных форм работы учащихся на уроках. Наиболее явно в серии за- нятий просматривается модуль «Обучение критическому мышлению», так как на уроках учащиеся зачастую сталкивались с самостоятельным поиском информа- ции, выделением важных моментов в теоретическом материале, нахождением наи- более рационального способа решения задачи, оценивали свою работу, а также ра- боту одноклассников. Создание коллаборативной среды в начале каждого урока
ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАБАРШЫСЫ 1, 2015 36 обеспечило успех совместного решения поставленных перед учащимися проблем, сплочение ученического коллектива. Доказательством эффективности проведенной серии уроков является изме- нение отношения учащихся к работе в парах, в группе, повышение познавательной активности учащихся, повышение способности учащихся к взаимообучению, спо- собности критически мыслить, высказывать и защищать свою точку зрения, при- нимать и оценивать решения и умозаключения одноклассников и, самое важное, повышение уровня саморегуляции учащихся [4]. Отрицательным моментом в практике было то, что не все ученики в полной мере были включены в диалог. На будущее было запланировано использовать ди- алог для того, чтобы дети могли на уроках выражать понимание темы, помогать ученикам, осознать то, что у каждого из них может быть своя идея, учить аргумен- тировать свои идеи через различные типы бесед. Как утверждают Барнс (1976) и Мерсер (2000), самой полезной и плодотворной является исследовательская беседа, где используется работа в малых группах, в которой участники имеют общую про- блему, создают совместное её понимание, обмениваются идеями и мнениями, об- суждают и оценивают друг друга, создают коллективное знание и понимание [2]. Иными словами, ученики думают вместе. В процессе проведения занятий было выяснено, что на практике полноценно уделить время каждому модулю не представляется возможным, поэтому разумнее всего будет акцентировать внимание на трех или четырех модулях по выбору. В заключение хотелось бы отметить, что учитель, умело организующий учебный процесс обучения учащихся, является лидером. От которого зависит, смо- гут ли учащиеся развивать саморегуляцию и вести диалог, правильно использо- вать оценивание обучения и рефлексию. Настоящий учитель-лидер обнаружива- ет скрытые таланты в своих учениках, которые открывают для себя новые знания, устанавливает отношения, основанные на взаимоуважении и доверии, поддержи- вает, но не навязывает, помогает, но не ущемляет, поощряет к исследованию, но не исследует проблему вместо учеников [3]. Учитель, который ценит критическое мышление, мало говорит, а труд его заключается в том, чтобы слушать, наблюдать и направлять учащихся. Список литературы 1. «Программа курсов повышения квалификации педагогов общеобразовательных школ Республики Казахстан». – АОО «Назарбаев Интеллектуальные школы», 2012. – 203 с. 2. Руководство для учителя. – АОО «Назарбаев Интеллектуальные школы», 2012. – 356 с. 1, 2015 ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ВЕСТНИК КАЗАХСТАНА 37 3. Alexsander R.J. Toward Dialogis Teaching. Rethinking classroom talk [На пути к диа- логовому обучению: новый подход к обсуждению в классе] / R.J. Alexsander. – 2008. 4. Государственный общеобязательный стандарт среднего образования (начально- го, основного среднего, общего среднего образования). – Астана, 2011. 5. Бескин Н.М. Вопросы тригонометрии и её преподавания: учебное пособие для пе- дагогических институтов / Н.М. Бескин. – М.: УЧПЕДГИЗ, 1950. – 141 с. «Келтіру формулаларын» оқытудағы дұрыс қағидалы тұжырымдама ретіндегі 7 модуль А.К. Хасенов студент, Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты, Павлодар қаласы, Қазақстан Н.К. Машрапов профессор, Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты, Павлодар каласы, Қазақстан. Аңдатпа
Мақала оқушылардың математика тақырыптарының бірін түсіну деңгейін жоғарылатуға мүмкіндік беретін əдістерге арналған. Кез келген сабақпен тиімді жəне нəтижелі интеграциял- данатын 7 модульден тұратын жаңа əдістер көрсетілген. Автордың зерттеуі негізінде келтірілген модульдерді бір ғана сабақ барысында емес, сабақтар тізбегінде қолдану ұсынылады, өйткені бір сағат ішінде оларды іске асыру мүмкін емес. Тірек сөздер: шынайы тұжырымдама, оқытудың жеті модулі, Блум таксономиясы, оқытушының рөлі, коллаборативті орта, өзара оқыту, сыни ойлау, бақылау, бағыт беру.
A.K. Hasenov stundent, Pavlodar State Pedagogical Institute, Pavlodar, Kazakhstan. N.K. Mashrapov professor, Pavlodar State Pedagogical Institute, Pavlodar, Kazakhstan. Summary
The article is devoted to methods which can increase understanding of pupils one of the themes at mathematics. Here are shown modern teaching methods that include 7 modeles which effectively integrate to any lesson. Based on the author's study it proposed to use listed modulus not during of only one lesson, but on the chain of lessons, because to realize them in an hour is impossible. Keywords: true concepts, 7 teaching modules, Bloom's taxonomy, teacher's role, collaborative environment, mutal learning, critical thinking, observe, direct. ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАБАРШЫСЫ 1, 2015 38 УДК 37.035.6 ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ НА УРОКАХ МУЗЫКИ
Применение ИКТ на уроках музыки позволяет значительно повысить эффек- тивность образования. Способствует развитию личности, самореализации не толь- ко обучающихся, но и педагогов, принимающих участие в разработке проекта. Им предоставляются новые возможности осмысления собственного опыта, совершен- ствования своего профессионального мастерства, дальнейшего углубления педаго- гического сотрудничества, направленного на укрепление межпредметных связей, выработку единства требований. Все это, в конечном счете, способствует оптими- зации учебного процесса на основе его информатизации [1]. В последние годы при изучении музыки в общеобразовательной школе все чаще используется компьютерная техника, поэтому мы можем значительно обога- тить методические возможности урока. Мультимедийные ресурсы для уроков музыки подразделяются на: – музыкальные игры; – музыкальные произведения; – зрительный ряд; – справочные, энциклопедические издания; – программные средства для создания, записи, воспроизведения музыки. жүктеу/скачать 0,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|