1. Адам инновациялық дамудың маңызды факторына айналған қазіргі жағдайда білім мазмұнының тұлғалық-бағдарлы білім мен тәрбие міндеттеріне сәйкес келуі маңызды. Сұрақ

Математика курсында күйеуіме студенттер жауап беруі керек сұрақтар берілді. Мен де оларға жауап беріп, бұл мәселеге қатысты мектеп оқушыларының да пікірін білгім келді.
1. Адам инновациялық дамудың маңызды факторына айналған қазіргі жағдайда білім мазмұнының тұлғалық-бағдарлы білім мен тәрбие міндеттеріне сәйкес келуі маңызды.
Сұрақ: Пәннің мазмұны тұлғалық-бағдарлы білім мен тәрбие міндеттеріне сәйкес келе ме? Басқаша айтқанда, адам туралы жаңа білім пәнге кіре ме?
Оқушыға, оның ішінде математикаға бағытталған білім беру – баланың жеке басы, оның өзіндік ерекшелігі, өзін-өзі бағалауы бірінші орынға қойылған білім.
Әрқайсысының субъективті тәжірибесі алдымен ашылады, содан кейін білім мазмұнымен үйлестіріледі.
Оқушыға бағытталған оқыту субъективтілік принципіне негізделген.
 Одан бірқатар ережелер шығады:
Оқу материалы барлық оқушыларға бірдей болмауы мүмкін
Оқушыға материалды оқуда, тапсырмаларды орындауда және есептерді шешуде оның субъективтілігіне не сәйкес келетінін таңдауға мүмкіндік беру керек .
· Білім беру мәтіндерінің мазмұнында қарама-қайшы пайымдаулар, баяндаудың вариативтілігі, әртүрлі эмоционалдық қатынастың көрінісі, авторлық позициялар мүмкін және қолайлы.
Студент алдын ала белгіленген қорытындылары бар міндетті материалды есте сақтамайды, оны өзі таңдайды, зерттейді, талдайды, қорытынды жасайды .
· Оқушының есте сақтау қабілетін дамытуға ғана емес, оның ойлауының дербестігіне, қорытындыларының өзіндік ерекшелігіне баса мән беріледі.
Тапсырмалардың проблемалық сипаты, оқу материалының екіұштылығы оқушыны соған итермелейді.
Білім мазмұнына ғылыми білімнен басқа «мета-таным» кіреді (И.С. Якиманская)
яғни _ білімнің әдістері мен тәсілдері,
оқу материалы арқылы жұмыс жасауды білу .
Оқытудың бұл түрінде оқушының жеке басына құрметпен қарау, оның ішкі дүниесіне және оның өзіндік ерекшелігіне (субъективтілігіне) көңіл бөлу, оқушы тұлғасын дамытуға бағытталған оқыту, оқытудың мазмұны мен әдістерін өзіндік тұрғыда құру, жаңа формаларды іздестіру және оқыту сияқты ерекшеліктер бар. оқыту құралдары мақұлдауға лайық.
Сонымен қатар, студентке бағытталған оқытудың әлсіз жақтары да бар :
Бұл оқытудың мазмұны мен әдістерін анықтайтын оқушының қызығушылықтарын белгілі қайта бағалау.
· Субъективтілік принципіне негізделген оқыту белгілі бір дәрежеде сол оқушылардың ұжымдық танымдық әрекетіне қарсы тұрады. Өйткені, адам тек отбасында ғана өмір сүріп қоймайды, сонымен қатар сыныптастарымен араласады, олардың ықпалын сезінеді, бұл сол адамның ішкі әлеміне әсер етеді. Сондықтан оқушыға бағытталған оқыту жүйесінде бұл әсерді елемеуге болмайды.
· 25-30 оқушысы бар сыныптарда толығымен және барлық қыр-сырымен оқушыға бағытталған оқытуды жүзеге асыру қиын.
· Тиісті деңгейде оны шағын топта және жеке сыныптарда, сондай-ақ ауылдық ШЖМ-да жүзеге асыруға болады.
· Жалпы білім беретін мектептерге арналған оқулықтар мектептерге КТБ енгізуге ықпал ету үшін жоқ.
· Тәжірибеші мұғалімдердің іс жүзінде жасаған бағдарламалары әрқашан стандарт талаптарына сай бола бермейді және бұл жерде мәселе мұғалімдердің пән бойынша сапалы бағдарлама құруға ұмтылысының жоқтығында емес, олардың құзіреттілігінің шектелуінде. Бағдарламаларды ғылыми топтар жасау керек. Мұғалімнің өзі сабақ беретін жағдайға байланысты кейбір түзетуге құқығы болуы керек .
· Дегенмен USE сынақтары тәжірибеге бағытталған тапсырмаларды көбірек қоса бастады. Орташа оқушы үшін қарапайым пайыздық есепті шешу мен қандай да бір практикалық есептің контекстінде бірдей пайызды есептеу бір нәрсе емес.
· Метактаным сыныпта біз қалағандай тез қалыптаспайды. Бұл адам өзінің практикалық іс-әрекетінде нақты мәселелермен бетпе-бет келгенде ғана игеретін құзыреттіліктер. Сондықтан LOO қолданудың әсері туралы өзін мақтауға болмайды.
Оқытудың басқа технологияларын қолданбай, бұл технологияны қолданудан мынадай салдарлар болуы мүмкін, мысалы: оқушылардың білімінде жүйеленген білімнің емес, фрагменттік білімнің болуы . Тек мектептің жұмыс жүйесі мен пән мұғалімінің жұмыс жүйесі ғана бұл технологияны қолданудағы тәуекелдерді азайта алады.
Қазіргі кезеңде мұғалімдер оқу процесінде оқушылармен ынтымақтастық орнатуға тырысуда. Студенттер мен мұғалімдердің ынтымақтастығы мен бірлесіп жасауы тұлғаға бағытталған тәсілді қарастырады. Бұл тәсіл филолог-педагогтар үшін де өзекті.
ХХІ ғасырда білім беруді дамытудың ұлттық доктринасында: «Украинаның білім беру жүйесінің негізгі мақсаты - әрбір адамның Украина азаматы ретінде дамуы мен өзін-өзі жүзеге асыруы үшін жағдай жасау ...», және Заң. Украинаның «Жалпы орта білім туралы» заңында: «Жалпы орта білім берудің міндеті – оқушының жеке тұлғасын қалыптастыру, оның қабілеттері мен дарындылығын дамыту. Студентке бағытталған әдіс оқушы мен мұғалім арасындағы ынтымақтастық пен бірлескен шығармашылықты қамтамасыз етеді. Тәрбие процесінің басты кейіпкері – оқушы. Мұғалімнің міндеті – оның даму динамикасын қадағалап отыру, оқу материалымен жұмыс жасауда жеке бейімділіктерін анықтау, яғни оқушыны тұлға ретінде тану, оның жеке қабілеттерін ашу және дамыту.
Оқушыға бағдарланған оқытуды ұйымдастыруды келесі «Оқытудағы тұлғалық-бағдарлы тәсіл» схемасы бойынша қарастыруға болады, бұл схеманың көмегімен әрбір оқушының шығармашылық мүмкіндіктерін ашуға болады. Бұл үшін не қажет? Біріншіден, нақты, түсінікті және жеңіл тұжырымдалған мотивациялық жағдайдың көмегімен әрбір оқушының сынып жұмысына қызығушылығын арттыру, екіншіден, белгілі бір оқушыға бағытталған оқу іс-әрекетін ұйымдастырудың әртүрлі формалары мен әдістерін қолдану; шешімдер. Қателесуден немесе қате жауап алудан қорықпай ситуациялық тапсырмалар; төртіншіден, сабақта әрбір оқушының бастамашылдық, дербестік, студенттің өзіндік жұмыс әдісін табуға, басқалардың жұмысын талдауға және бағалауға деген ұмтылысын қолдау; бесіншіден, мектеп оқушыларының танымдық дербестігінің әр түрлі5 танымдық5 әрекет түрлерін, 5а5сондай-ақ5мотивациялық,5мазмұндық-операциялық және ерікті компоненттерін пайдалану.
Сонымен қатар студенттердің оқу іс-әрекетінің объектісі емес, субъектісі екенін ұғынып, өз жұмысының мақсаты мен нәтижесін жақсы түсініп, дербестігі артады; мұғалім әр оқушының тағдырына қызығатын мейірімді көмекшіге айналады. Осылайша, студенттердің оқудан («маған үйретсін») оқытуға (бәрін білгім келеді») қайта бағдарлануы
және бірінші кезекте олардың интеллектуалдық қабілеттерін, дағдыларын, шығармашылық қабілеттерін сипаттау байқалады. оқушыларға жеке көзқарастың жалпы дидактикалық принципі. Мұны осы фактінің көмегімен түсіндіруге болады.
Атақты орыс психологы Л.С. Выготский өз теориясымен кез келген адамның ақыл-ойының екі даму аймағы бар екенін дәлелдейді: А аймағы және В аймағы. Бірінші А аймағы нақты даму аймағы. Бұл аймаққа адам мұғалімнің көмегінсіз өз бетімен орындай алатын тапсырмалар кіреді. Екінші В аймағы - проксимальды даму аймағы. Бұған бала өз бетімен орындай алмайтын, бірақ мұғалімнің көмегімен жеңе алатын тапсырмалар кіреді. Проксимальды даму аймағы – «ертеңгі күн үшін» аймақ. Бүгінгі күні проксимальды даму аймағы қандай болса, ертең оқу процесінде нақты даму аймағына айналуы керек. Мұғалім дайын ақпаратты бермеу керек, өйткені мұндай оқыту баланың ойлауын тежейді. Ал шебер таңдалған сұрақтар арқылы мұғалім оқушыны дұрыс жауапқа жетелейді.
Теориялық тұрғыда екі оқушы бір мектепте, үздік бітірген бір мұғалімде оқыды деп есептелсе де, олардың даму деңгейі әр түрлі болады. 12 балдық жүйе бойынша бастауыш және жоғары деңгейге жеткен сынып оқушыларының дамуы одан да бөлек. Сондықтан мұндай балаларды жеке-жеке қарастыру, яғни оларға әр түрлі тапсырмалар беру керектігі түсінікті, деп атап көрсетеді Г.А.Бол. Бір тапсырма бүкіл сыныпқа қойылса, кейбір оқушылар үшін ол нақты даму аймағына, басқалары үшін жақын даму аймағына түседі.
Демек, бүкіл сыныпқа бір тапсырма қою мүмкін емес, сондықтан тұлғаға бағытталған оқытуға қойылатын талаптар ғылыми негізделген. Дегенмен, менің ойымша, сынып-сабақ жүйесі тұлғалық-бағдарлы тәсілді тәжірибеде жүзеге асыруға кедергі жасайды. Міне, оның себептері:
Біріншіден, әрбір оқушыға жеке көзқараспен қарау үшін оның психологиялық, физиологиялық және әлеуметтік ерекшеліктерін білу қажет. Тек психологияда жеке тұлғаның бірнеше ондаған ерекшеліктері бар. Бұл зейіннің, ойлаудың әртүрлі түрлері. Қабылдау, елестету, темперамент, мінез. Жад 10-нан астам түрге бөлінеді: қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді, операциялық, қимыл-қозғалыс, көру, есту, эмоционалдық, сөздік-логикалық және т.б.;
екіншіден, мұғалім бұл психологиялық, физиологиялық, әлеуметтік сипаттардың барлығын психологтың,5дәрігердің,5әлеуметтанушының5 көмегінсіз55 аша алмайды,үшіншіден, теориялық тұрғыда бұл қасиеттердің барлығы әрбір бала бойынан табылды деп болжанса да, мұғалімнің қолынан келе бермейді. оларды көптеген балаларда есте сақтау, өйткені ол бір уақытта олардың пәнін, оннан астам оқушыны оқытады, олардың әрқайсысында оннан астам осы ерекшеліктер бар.
Ақырында, егер мұғалім әлі де әр баланың барлық ерекшеліктерін есте сақтай алса, ол жеке жақындай алмайды, өйткені сабақ бар болғаны 45 минутқа созылады, бұл уақытта сыныптағы әрбір оқушымен жеке физикалық жұмыс істеу мүмкін емес. Демек, қарама-қайшылық туындайды: бір жағынан, оқушыға бағытталған5 білім беру,5а5c5екінші5сынып-сабақ5жүйесінің талаптары.
Философия кез келген процестің (соның ішінде тәрбиелік) қайнар көзі және қозғаушы күші қайшылықтарды шешуде деп үйретеді. Олай болса, оқу-тәрбие үрдісі дамуы үшін мұғалім оқу-тәрбие процесінің қайшылықтарын анықтай білуімен қатар оны шеше білуі керек5.
Бұл қайшылық оқушыларға сараланған тәсіл арқылы шешіледі. Дифференциация (лат. Differentia – айырмашылық, айырмашылық) – бүтіннің сапалық жағынан әртүрлі бөліктерге бөлінуі. Мұндай қарама-қайшылықтарды шешуді оқыту тәсілі деп атайды.
Жоғарыда айтылғандарды, Ш.А.Амонашвилидің пікірінше, келесідей жүзеге асыруға болады. Сынып оқушылары даму деңгейіне қарай топтарға бөлінеді. Критерий – табыс. Сондықтан мұндай төрт топ бар: төмен деңгей, орташа деңгей; жеткілікті деңгей; жоғары деңгей. Әлсіз оқушының өзін-өзі бағалауы төмен болып қалмауы үшін, ал күштіде артық бағалануы үшін мұндай бөлуді оқушылар дауламайтыны анық. Бір топтың оқушылары өз деңгейін жоғарылатса, оларды ойша келесі топқа және керісінше ауыстыруға болады. Әр топқа қиындығы бойынша әртүрлі тапсырмалар ұсыныңыз. Сараланған тәсіл оқу процесінің әртүрлі формаларында жүзеге асырылуы мүмкін: сабақта, зертханалық сабақта, экскурсияда.

Сонымен, тұлғаға бағытталған оқыту жаңа материалды күрделілігін төмендетпей қабылдауға мүмкіндік береді. Арнайы таңдап алынған көмек – оқушылардың ойлауын тежейтін тікелей нұсқау емес, мұғалімнің оқушыны дұрыс шешімге жетелейтін, сол арқылы оқу процесін жүзеге асыратын құралы. Олай болса, оқу-тәрбие процесі бір орында тұрып қалмай, дамуы үшін мұғалім одан қайшылықтарды тауып, оны шеше білуі керек.