68.Ортопедиялық стоматологиядағы металл қорытпаларының дәнекерленуі. Дәнекер: физикалық-механикалық қасиеттері, дәнекерге қойылатын талаптар.Ортопедиялық стоматологияда протездерді дайындау үшін әр түрлі металл құймалары қолданылады. Металдар таза түрінде қолданылмайды, өйткені олардың қасиеттері негізгі материалдарға қойылатын талаптарға сай келмейді.Металл дегеніміз – атомдарды геометриялық тәртіппен дұрыс орналасқан кристалды дене.Стоматолгияда қолданылатын металл мен металл құймаларына қойылатын талаптар.Ауыз қуысында тотығуға тқрақтылығы өте жоғары болуы керек.Жоғарғы механикалық қасиетке ие болуы керек (мықтылық, пластикалық, серпімділік).Жоғарғы технологиялық қасиетке сай келуі керек (оңай штампталуы, құйлуы, жылтыратудың мүмкіндігі, созылуға оңай болуы).техникалық сипаттамасы жақсы болуы қажет (түсі,балқу температурасы, отырғыштығы төмен болуы керек.Металдардың құрлысы: металдар қатты күйінде анық байқалатын кристалдық түрде болады. Оны металдың бет қабатын жылтыратып, содан соң активті химиялықзаттармен улай отырып микроскоппен қарағанда, оның құрлысының кристалды екеніне көруге болады. Кристалдық құрлыстың кемшіліктерінің бірі – атомдар арасындағы қуыстардың болуы, басқаша айтқанда, викансия. Торлардың бұл кемістіктері құймалардың балқу кезіндегі бір-біріне енуі үшін өте маңызды және термиялық өңдеуге байланыстыболады. Кристалдық құрлыстың екінші бір кемістігі – дислокация. Бұл жағдайларда кристалдардың шоғырлануына байланысты жартылай жазықтық түзіледі де, жиектік дислокациялы кемістікке әкеледі.Металл құймалары Қарапайым Бағалы Темір мен оның құймалары (шойын, болат) қара металдар, Бағалы металдар; алтын, күміс, платина химиялық реактивтерге төзімділігіне байланысты асыл металдар; сумен әрекеттесіп сілті түзетін металдарды сілтілік (Lі, Na, K, Rb, Cs), ал жер қыртысының негізін құрайтындарын сілтілік жер металдар; массалық үлесі 0,01%-дан аспайтындарын сирек металдар деп атайды. Құймаларға бірнеше клиникалық – технологиялық талаптар қойылады. Олар: 1 механикалық қасиетінің жоғары болуы (иімділік, серпімділік, қаттылық, қозғалысқа төзімділік)
2 технологиялық өңдеуінің оңай болуы (штамптау, құю, дәнекерлеу, жалтырату, созу) 3 Отыруының аз болуы4 Физикалық қасиетінің жоғары болуы (балқу температурасы т өмен) 5 Жоғары химиялық тұрақтылыққа ие болуы. Материалдардың механикалық қасиеті дегеніміз сыртқы өзгеріске, құраушы механикалық күшке және кез келген материалдың механикалық күшке төтеп беруі. Оны арнайы аппараттармен анықтайды. Дэнекерлеу — протездің металл бөлшектерінің аралықтарындағы саңылауларды қыздыру арқылы жэне саңылауларды толтыру жолымен бір-бірінен ажырамайтын байланысты, ерітілген дэнекер көмегімен алу. Процесс, дәнекердің кристалдануымен аяқталады. Дэнекер — бірігетін бөлшектерді дэнекерлеуде саңылауларды толтыратын металл немесе қорытпа. Дэнекерлеудің эртүрлі тэсілдері болады: ашық оттың жалынымен немесе арнайы қондырғыларда.Дәнекердің физикалық, механикалық қасиеттері (түсі, температурасы, еру интервалының қысқалығы, коррозияға Қарсылығының түрақтылығы) протез жасалған қорытпаларға өте жақын болуы керек. Дэнекерлеу кезінде бірігетін жердің температурасы еріген Дэнекердің температурасына сэйкес болғандыктан, дэнекердің еру 1 емпературасы протездің еру температурасынан 50— 100° С төмен болуы керекАуыз ортасында қолданылатын дэнекер қоспасының өзіне тэн өзгешеліктері төмендегідей: 1. Бірлесетін бөліктердің еру дэрежесінен төмен температурада ерулері; 2. Еріген уақытта аққыштығы жетерлік болуы керек; 3. Бірлесетін бөлшектердің физикалық қасиеттеріне жақын болуы; 4. Бірлесетін бөлшектердің түстеріне сэйкес келуі; 5. Коррозияға төзімділігі; 6. Дэнекерлеу істерінен кейін, дәнекермен толтырылған жердің беттерінде саңылаулар мен ойықтардың болмаулары керек.
