25. жасанды ұрықтандыру кезіндегі ветеринарлық бақылау – 26. Ұрықты баллдық көрсеткіштері бойынша бағалау –
27. Қоянды қолдан ұрықтандыру - Қояндарды жасанды ұрықтандыру пунктінде немесе арнайы бөлмеде ұрықтандырады. Қоянды арнайы үстелге арқасын төмен қаратып бекітеміз. Фурацилинмен ылғалданған мақта тампонымен (1 : 5000) сыртқы жыныс мүшелері өңделеді. Сол қолымен жыныс саңылауы аздап ашылады, ал оң қолымен шприц-катетерді қынапқа енгізіледі, оны алдымен төмен қарай бағыттайды. Шприцті енгізген кезде кенеттен қозғалыстарға жол берілмеуі керек. Ұрықтандыру үшін сперматозоидтар 0,3 мл - ден жаңадан сұйылтылған немесе 0° - тан 0,4 мл-ге дейін 5-6 сағат бойы сақталады, бағасы 6 баллдан төмен емес және дозада 5-10 млн.сперматозоидтар қолданылады. Егер шприц қынапқа өту қиын болса, қоянға тыныштық беріледі, содан кейін катетер 12-14 см— ге енгізіліп, жатыр мойнындағы қынапқа сперматозоидтар жіберіледі.
28. Ұрықтың қозғалысы бойынша шәуетті бағалау -Ұрықты бағалау кезінде басты назар ұрықтың қозғалғыштығына аударылады.
Бұл жағдайда түзу сызықты трансляциялық қозғалысы бар ұрықтар ескеріледі. Ұрықтың қозғалғыштығы бойынша бағалау көру өрісіндегі әрбір 10 ұрықтың қозғалғыштығын есепке алу арқылы он балдық жүйе бойынша жүргізіледі. Егер барлық он Шәует трансляциялық қозғалысқа ие болса, онда ең жоғары балл 10 баллға қойылады. Егер 10-ның 9-ы алға-алға қозғалысқа ие болса, онда 9 балл, егер 8-8 балл, 6-6 балл және т.б. бұл пайыздық тұрғыдан алғанда, сперматозоидтарда 100-90-80-60% ұрық бар дегенді білдіреді.
Қозғалыстың әлсіз көрінісі слайдтың жеткіліксіз қызуына байланысты болуы мүмкін екенін есте ұстаған жөн.
Тәжірибеде жаңадан алынған ұрықтың жан-жақты бағаланады. Шәуеттің тығыздығы мен қозғалғыштығын бағалау кезінде оның сапасын ыңғайлы көрсетуге мүмкіндік беретін белгі қолданылады. Мысалы, Г-10 балл, Г—9 балл, С-30 балл. Бұл дегеніміз, зерттелетін ұрықтың тиісті тығыздығы бар, сперматозоидтардың белгілі бір пайызы тік сызықты, алға қарай қозғалысқа ие.
Жасанды ұрықтандыру үшін Г және С ұпайлары 8 балдан төмен емес жаңа алынған бұқа сперматозоидтары, қозғалғыштығы 10-8 балл болатын қошқар Г қолданылады. Қабанның сперматозоидтары кем дегенде 7 ұпай, ал айғырлар 5 ұпай үшін қолданылады.