1. Атмосфера туралы түсінік, оның құрамы

Озон қабаты-озон концентрациясы жоғары стратосфераның бөлігі. Бұл атмосферадағы ең жеңіл және жұқа бөлік, ол жер бетінен 15-тен 40 шақырымға дейін созылады. Жерден қашықтығы және озон қабатының ені тұрақты емес, әртүрлі ендіктерде әртүрлі мәндерге ие.

Аз мөлшеріне қарамастан, бұл газ планетада өмір сүру үшін қолайлы жағдай жасауда маңызды рөл атқарады. Егер озон қабаты толығымен жойылса, планетадағы тірі организмдер мен өсімдіктер өледі.

Жер үшін озон қабатының рөлі

Диссоциация реакциясы нәтижесінде озон қабаты ультракүлгін сәулеленудің қатты бөлігін сіңіреді, барлық тірі және өсімдік ағзаларын сәулелердің теріс әсерінен қорғайды:

UV-c (100-280 нм) – гамма-сәулелену, тірі жасушаларды бұзады;

UV-b (280-315 нм) – тері жасушаларында жоғары құрамы онкологияның дамуына себеп болатын меланин пигментінің көбеюін күшейтеді;

UV-a (315-400 нм) – ұзын толқындар терінің терең қабаттарына еніп, қартаюды тездетеді, көздің катарактасын тудырады.

Стратосферада UV-c, UV-b, UV-а сәулелерінің көп бөлігі сіңеді, кішкене бөлігі жер бетіне жетеді. Сонымен қатар, стратосферада жер үстінде орналасқан озон қабаты функцияларды орындайды:

• 
  температура режимі қажетті деңгейде сақталады (озон қабаты жер бетіндегі ауа массаларының табиғи салқындауын қамтамасыз етеді);
  
• 
  қажетті климаттық жағдайлар сақталуда;
  
• 
  өсімдіктердің табиғи дамуы, оттегі шығару қабілеті қамтамасыз етіледі (қарқынды ультракүлгін өсімдік әлемінің тозуына, жасушалық деңгейде мутацияға ықпал етеді).