Қазақ жүздерінің қалыптасуына этносаяси жəне шаруашылық факторлардың əсері.
Жауабы: «Жүз» ұғымының мəні толық ашылған жоқ. Біраз зерттеуші қазақтың «жүз» деген сөзін арабтың «джуз», яғни «бір нəрсенің басты бөлігі», «тармақ» деген сөзімен сəйкестендіреді. XVIII ғ. дейін жүздердің қалыптасуы аяқталды. Жүздерде адамдарды ру-тайпалық қауымдастыққа бөлу сақталды. Ұлы жүз Қазақстанның қазіргі үш облысының – Алматы, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан облыстарын мекендеді. Негізін қалаған рулар: үйсін, қаңғлы, дулат, жалайыр, албан, суан, шапырашты т.б. Ұлы жүз Орталық жəне Солтүстік-шығыс Қазақстан жерін мекендеген. Орта жүз – негізінен Орталық жəне Солтүстік-шығыс Қазақстан жерін қамтыған. Осы кең далада Орта жүздің негізгі тайпалары – қыпшақтар, арғындар, наймандар, керейлер, қоныраттар өмір сүрді.Жүздердің құрылуы осы рулық аристократияның саяси жəне экономикалық мақсаттарына сай келді. Хандықтың əскери қуатының əлсіреуі, əскери-саяси одақтың (тайпалар тарапынан) о баста-ақ нашар болуы, қазақ хандығының бірнеше бөлікке бөлінуіне, яғни жүздердің құрылуына жағдай туғызды. Бұл туралы елбасымыз: «Қазақ ұлысының құрылу үрдісі этникалық аумақтың қалыптасуымен жəне этносаяси, шаруашылық, табиғи, табиғи-географиялық жағдайларға орай үш этноаумақтық бірлестік – Ұлы, Орта, Кіші жүздердің құрылуымен қатар жүзеге асты» деп атап кеткен болатын. Н.А. Аристов: «Жүздердің бірігуі жоңғар шапқыншылығы кезінде шыққан». В.В. Бартольд: «Қазақ жүздерінің пайда болуына географиялық факторлар əсер етті, табиғи-географиялық жағдайға икемделу жəне аумақтық оқшаулану жүздердің мəдени-шаруашылық ерекшеліктерін қалыптастырды».
