1. «Қазақстан тарихы» пәнінің мақсат-міндеті, кезеңделуі, дереккөздері, тарихнамасы. Тарих
Қазақ қоғам қайраткерлерінің индустрияландыру мәселесіне қатысты ұстанымдары
жүктеу/скачать 2,06 Mb.
|
| 81.Қазақ қоғам қайраткерлерінің индустрияландыру мәселесіне қатысты ұстанымдары.
Индустрияландыру-ірі өнеркәсіпті, әсіресе ауыр өнеркәсіпті құру және дамыту, ірі өнеркәсіптік өндіріс негізінде бүкіл экономиканы қайта құру. Индустрияландыру-бұл тек социалистік құрылыс кезеңі ғана емес, ол-елді жаңғыртудың міндетті шарты. 1920 жылдардың ортасына қарай КСРО бірнеше себептерге байланысты индустрияландыруды қажет етті. Біріншіден, 1925 жылға қарай қалпына келтіру кезеңі аяқталды. Негізгі көрсеткіштер бойынша кеңестік экономика соғысқа дейінгі деңгейге жетті. Өнеркәсіптік өндірістің өсуін қамтамасыз ету үшін жұмыс істеп тұрған зауыттарды қайта жарақтап қана қоймай, заманауи кәсіпорындар құру қажет болды. Екіншіден, еліміздің өнеркәсіптік әлеуетін ашу міндеті тұрды.Ел ауыл шаруашылығына бағытталған аграрлық болып қала берді. Қалаларда жұмыссыздық артып, әлеуметтік шиеленіс күшейе түсті Үшіншіден, елдің халықаралық деңгейде экономикалық және саяси оқшаулануы индустрияландыруды жеделдетуді талап етті. Дұшпандық капиталистік ортамен қоршалған КСРО үнемі соғысқа қауіп төндірді. Ірі дамыған елдермен әскери қақтығыс болған жағдайда, ауылшаруашылық индустриясы оларға қарсы тұра алмады. Қазақ зиялыларының тағдырына ауыр соққылар, тоталитаризмнің кешірілмес қылмыстары Голощекиннің 1925 жылы өлкелік партия комитетіне басшылыққа келуімен басталды.Қазақстанда қоғамдық саяси күштердің арасалмағының күрделі орналасуы, ұлттық жұмысшы кадрларды қалыптастыру мен республикадағы индустрияландыру төңірегінде таласты пікірлер туындады. Бірінші ұстаным, социализмге өтудің мүмкін еместігі және көшпелі өмір сүру салты – қазақ халқының ерекшелігі, сондықтан идустрияландыру оны ұлттық тұрмыс салтынан айырылатынына сай болды. Осылайша бұл категориялардағы адамдар тобы шын мәнісінде индустрияландыру саясатын қабылдамады. Екінші ұстаным, индустрияландыруды орнату, жұмысшы табын жасау табиғаттан тыс, ғажайып құбылыс, Қазақстан үшін іске аспайтын дүние, артта қалған көшпелі халық ғажайып индустрияландырудың қарқынын көтере алмайды, қазахизация өндірісті тым қымбаттатып жібереді. Үшінші ұстаным, одақ құрамындағы республиканың перспективалық даму идеясын қолдады, бірақ оның ерекше мүдделері ескерусіз қалды. Ауыл шаруашылығымен байланысты қолға алған шикізат базасы ретінде ұсақ өнеркәсіп жұмысын жақсарту және ұлғайту бағытының дұрыстығын жақтады. Бұл топтағылар Қазақстанның халық шаруашылығы дамуындағы шикізаттық бағытты қолдады. Ауыр өнеркәсіп кәсіпорындарын қалпына келтіруде кейбір қадамдар жасалды. Мұнай өнеркәсібі тез жанданды: 1925 жылы Ембі мен Доссор кәсіптері 1913 деңгейінен асып кетті.өндірісті техникалық қайта құру сәтті өтті, терең сорғылар өндіріске қолданылды, электрлендіру қолданылды, жабдықтар жаңартылды, геофизикалық барлау әдістері қолданылды. Полиграфия өнеркәсібі де табысты жұмыс істеді, соғысқа дейінгі деңгейге тез жетті, соның арқасында қазақ және орыс тілдеріндегі газеттердің басылымы күрт кеңейді. Мақалада ұлттың тағдырын ойлаған қазақ зиялылары қауымының ХХ ғасырдың 20-ж. соңы мен 30-ж. басында патша үкіметі тұсындағы орыс үкіметінің отаршылдық саясатына, кеңестік жүйе кезіндегі большевиктік биліктің қыспағына қарсы шығып, қуғын-сүргінге ұшырау тарихы зерттелген.Қазақ азаматтарын қуғындау 30-ж. қатты өршіп, мерзімді баспасөзде кеңестік жүйеге қарсы шығушылардың қатарын жұртшылыққа жариялауға белсене кіріскендігі, тұтқындалып, істі болғандар, мерзімдерін өтеп келгеннен кейін де үкімет тарапынан мұқият бақылауға алынып, олардың үстінен 1937–1938 жж. қайтадан іс қозғалып, акыры. қуғын-сүргін кұрбанына айналғаны мәлім. жүктеу/скачать 2,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|