Қазақстан Республикасының жастар саясаты

89. Қазақстан Республикасының жастар саясаты. 
30-билет 
30. Қазақ хандығының құрылуы, оның барысы жəне негізгі оқиғалары. 
Қазақ хандығы — шаруашылықтың дамуы, өндіргіш күштердің өсуі, феодалдық қатынастардың қалыптасуы нəтижесінде ерте заманнан
бері Орта Азияның ұлан-байтақ өңірін мекендеген көшпенді тайпалардың бірыңғай этникалық топ — қазақ халқының негізінде бірігуі
арқылы XY-ғасырдың орта шенінде құрылды. Қазақ хандығының құрылуына 1457-жылдан кейін Керей мен Жəнібек сұлтандардың
Əбілхайыр хан үстемдігіне қарсы күрескен қазақ тайпаларын бастап шығыс Дешті-Қыпшақтан батыс Жетісу жеріндегі Шу мен Талас
өңіріне қоныс аударуы мұрындық болды. Ол кезде Жетісуді билеген Моғолстан ханы Есенбұға (1434—1462-жылдары билік еткен) қоныс
аударған қазақтарды Əбілхайырға қарсы пайдалану үшін қарсы алып, қоныс берді. Нəтижесінде Жəнібек хан мен Керей Моғолстанға көшіп
барды. Есенбұға хан оларды құшақ жая қарсы алып, Моғолстанның батыс шегіндегі Шу мен Қозыбас аймақтарын берді. Олар барып
орналасқан соң, Əбілхайыр хан дүние салды да, өзбек ұлысының шаңырағы шайқалды. Ірі-ірі шиеленістер басталды. Оның үлкен бөлігі
Керей хан, Жəнібек ханға көшіп кетті. Сөйтіп, олардың маңына жиналғандардың саны 200 мыңға жетті. Оларды өзбектер - «қазақтар» деп
атады. Қазақ сұлтандары 870 жылдары (1465—1466) билей бастады…».
60. 1916 жылғы Орта Азия ұлт-азаттық көтерілісі. 
1916 жылғы Қазақстандағы ұлт-азаттық көтеріліс — 1916 ж. Шілде айының бас кезінде пайда болды.4 шілде 1916 — ақпан 1917.Орын
Ресей империясының Орта Азиялық иеліктері.Себеп Жер реформасы жəне жергілікті тұрғындарды жерінен айырған қоныс аудару саясаты,
майдан қажеттіліктеріне жергілікті халықтан мал басын мəжбүрлеп жаппай реквизициялау (арзанға), салықтарды көбейту, байырғы
мұсылман халқының тыл жұмыстарына қатысудан бас тартуы, жергілікті дегдарлардың Ресейге қарсы саясаты, қоныс аударушылардың
жергілікті тұрғындарды ығыстыруы.Нəтиже Көтеріліс басылды.1916 жылғы ұлт–азаттық көтерілістің аса ірі орталығы Жетісу болды.
Жағдайдың шиеленісуіне байланысты 1916 жылғы 20 шілдеде генерал Куропаткин Түркістан өлкесінің генерал–губернаторы болып
тағайындалды. Ол кезде орасан зор аймақты түгелдей халық революциясының от–жалыны шарпыған еді. Мəселен, шілденнің 12–сінде
Верный уезі Қорам болысының 68 жігіті А. Абдурасуловты, ал шілденің 16–сында көтерілісшілер Құрам болысының болысын өлтірді.
Тамыздың 3 – інде Асы өзенінің аңғарында көтерілісшілердің 2 мың адамнан тұратын отряды уезд бастығының көмекшісі Хлыновскийдың
отрядына шабуыл жасады . Тамыздың 6 – сында самсы аңғарында Ботбай, Шығыс жəне Батыс Қастек, Тайторов, Ырғайты болыстарының 5
мың адамдық көтерілісші жігіттері жазалау торядын қоршап алды. Сол күні Самсы станасасы көтерісшілердің қолында болды,тамыздың 8 –
нде Ақсу жайлауында қазақ – қырғыз сьезі өтті. Олар Қордай көтерілісшілерін қолдауға, нарындықтарға ұран тастауға, қазақ
көтерілісшілері көмекке өздерінің қарулы жігіттерінің жартысын жіберуге шешім қабылдады. Қазақ жəне қырғыз еңбекшілері қимылдары
патша əкімшілігін мазасыздандырмай қоймайды.Жазалау отрядтарының жанынан, облыстың уездік қалаларында əскери дала соттары
құрылды.Азғана уақыт ішінде көтеріліс Шу өзені мен Ыстықкөлге жаспарлас жатқан бүкіл аумақты қамтыды. Көтерілісшілер Қастек тауы
өңіріне, Үлкен жəне кіші Кебен, Асы, Шілік, Сусамыр өзендерінің аңғарына, Талас өзенінің жоғарғы ағысына топталды. Олар телеграф
желілерін қиратып, почта стансаларына, болыс ауылдарына шабуыл жасады.
90. «Қаңтар оқиғасы». Қазақстан Республикасының Президенті Қасым- 
Жомарт Тоқаевтың «Жаңа Қазақстан: жаңару мен жаңғыру жолы» атты Жолдауының мəні мен маңызы. 

http://emirsaba.org