7-билет
Қазақстанның дәрілік өсімдік ресурстарына түсінік беріңіз
Жамбыл облысының экологиялық мәселелеріне тоқталып,олардың себебі мен салдарын түсіндіріңіз
Жануарлардың жасын және жынысын анықтау әдістеріне талдау жасаңыз
1.Қазақстанның дәрілік өсімдік ресурстарына түсінік беріңіз
Өсімдіктерден жасалған емдік препараттар жалпы өндірілетін препараттардың 40% құрайды. Қазақстан Республикасының медициналық өнеркәсібі мен дәріханалар желісінде жабайы өсетін және культурада өсірілетін өсімдіктердің 270 түрі қолданылады, олардың 130 түрге жуығы медицина өнеркәсібінің қажеттілігіне қолданылса, 100 түрден астамы алғашқы өңделуден кейін даяр дәрілік құралдар ретінде дәріханалар желісіне түседі (олардан кейбір дәрілік формалар, тұнбалар, қайнатпалар алады). Жүрек-тамыр, бауыр, асқазан-ішек трактатының ауруларын емдеу және алдын алу үшiн, сонымен қатар қақырық түсіру құралдар ретінде дәрілік өсімдіктер мен олардың препараттарының 70%-дан астамы, гинекология тәжiрибесiнде 80%-ға жуығы пайдаланылады.
Негізгі дәрілік өсімдіктердің ресурстары (80 %) Іле Алатауы, Кетмен, күнгей және Теріскей Алатауы, Жоңғар Алатауы, Қырғыз жотасы, Боралдайтау, Алтай, Тарбағатай тауларында таралған. Кейбір түрлері бойынша республика экспорттаушы бола алады.
Бұл ретте сарапшылар ең үлкен сұраныс екенін атап өтті Өсімдік шикізатынан келесі өнім түрлері қолданылады: түймедақ, сенна, шалфей, бүйрек шайы, , Валериан және емен қабығы, сондай-ақ кеуде, урологиялық, седативті, холеретикалық және геморройға қарсы дәрілер.
Қазіргі кезде Қазақстанда фитохимиялық зерттеу жүмыстары Қарағандыдағы фитохимия (проф. С.М. Адекенов), Шымкент химфарм заводында, Қаз¥У-дың химия факультетінде табиғи қосылыстар химиясы кафедрасында кеңінен жүргізілуде.
Қазақстанда жыл сайынғы дэрілік шикізат дайындау мөлшері (квота-нормасы): Қайың- Betula- береза-бүршік, жас жапырақтарынан-2,5т;доланалар-жемістер-20,5т; жантақ-шөп-9,5т; Дәрілік ромашка - Matricaria recutita - ромашка лекарственная-гүлдер-1т т.б
Қазақстанда кездесетін дэрілік өсімдіктердің қайсы түрлерін қай мезгілде жинауға болатындығы туралы біздің «Лекарственные растения» деген кітабымыздың (Мухитдинов, Паршина, 2002) 288-301 беттерінде келтірілген.
2. Жамбыл облысының экологиялық мәселелеріне тоқталып,олардың себебі мен салдарын түсіндіріңіз
Қазіргі уақытта Жамбыл облысында қоршаған ортаның нашарлауы тіркелді. Бұған әртүрлі факторлар ықпал етеді: шығарындылар зауыттар мен фабрикалар, сондай-ақ жұмыс барысында қоршаған ортаға химиялық және өндірістік қалдықтар түсетін басқа да өндірістік кәсіпорындар. Сондай-ақ, автомобильдің шығатын газдары ауаны ластайды. .
Жамбыл облысының аумағында өңірдегі экологиялық ахуалдың тұрақты мониторингін жүзеге асыратын 9 станция орналасқан. 2017 жылы жүргізілген зерттеулердің нәтижелері облыстағы ең ластанған қала Қаратау екенін көрсетті. Ластану индексі 7,39 құрады. Бірақ Таразда бұл көрсеткіш 5,37-ден төмен.
Автокөліктердің пайдаланылған газдары қоршаған ортаға үлкен зиян келтіретіні жасырын емес. Мысалы, 2007 жылы Таразда 90 000-нан астам көлік болған, ал қазір бұл көрсеткіш үш есеге өсті. Нәтижесінде-ауадағы азот оксиді мен көмірқышқыл газының мөлшері артып, адам денсаулығына кері әсерін тигізді. Сондай-ақ, экологтарды облыс орталығында су тазарту құрылыстарының болмауына байланысты мәселе алаңдатады. Жағдайды үнемі бақылау үшін бірқатар кешенді шаралар қабылдануда.
Көптеген жылдар бойы шеше алмайтын Жамбыл облысының Жаһандық экологиялық проблемаларының бірі қазіргі заманғы тазарту құрылыстарының болмауы болып табылады. Арнайы тазартусыз кәріз сулары Байзақ және Жамбыл аудандарының аумағында орналасқан сүзу алаңдарына бөлінеді. Бұл ретте егістіктерге ағынды сулардың жүктемесі рұқсат етілген нормадан төрт-алты есе асады, соның салдарынан іргелес жер учаскелері құйылып, судың жерге енуі орын алады. Қалалық сүзу алаңдарынан басқа, Таразда химиялық зауыттардың тұндырғыштары мен кәріз темірбетон коллекторлары бар. Алайда, олар ағынды сулардың көлеміне төтеп бере алмайды. Таразда Ағынды суларды биологиялық тазарту жүйелерінің құрылысы 90-жылдардың аяғында басталды, бірақ қаржыландырудың болмауына байланысты ешқашан аяқталған жоқ. 2013 жылы құны 24 миллиард теңге болатын жоба ресми түрде таныстырылды, көптен күткен кешеннің құрылысы республикалық қаражат есебінен 2015 жылы басталуы тиіс еді. Тағы да, мердігерлік ұйым өз міндеттемелерін орындамағаны үшін бәрі бұзылды.
Бұдан басқа, өз жер қойнауында уран кен орындары бар өңірде Мойынқұм және Қордай аудандарының уран кеніштерінің рекультивацияланған аумақтарында радиациялық қауіпсіздіктің жай-күйіне мемлекеттік мониторинг жүргізілмейді. Және Биликоль өзенінің ластануы.
Жануарлардың жасын және жынысын анықтау әдістеріне талдау жасаңыз
Қазақстан Үкіметінің 1995 жылғы 21 тамыздағы Қазақстан Республикасы территориясында жануарларды мемлекеттік ссепке алу жөне жануарлар дүниесіне мемлекеттік кадастр жүргізу туралы No1153 қаулысына сәйкес Қазақстан Респуб ликасы Білім және ғылым министрлігінің Зоология институгмның жетекші ғалымдары "Қазақстанның негізгі кәсіптік ауланатын және сирек кездесетін жануарларын есепке алу іөсілдерін" (2003) дайындап үсынды. Бүл жүмыстың жауапты редакторы - профессор А.Б. Бекенов.Жануарларды есепке алу тәсілдері бірыңғай жоспармен жасалған, оның ішінде кіріспе, есептеудің қазіргі бар төсілдері сипатгалған және олардың экологиялық дәлелдеуі бар. Региондар жөне есептеуді жүргізудің мерзімдері көрсетілген.
Достарыңызбен бөлісу: |