"Заманауи қазақ әдебиетіне"... Революцияға дейінгі бүкіл қазақ әдебиетіне тән белгі- қазақ ауылындағы топтық қарама- қайшылықтарды сынау, бүкіл қазақ халқының ортақ мүдделері мен ортақ мақсаттарын білдіру еді.
1920 жылдардың ортасында қоғам өміріндегі әдебиеттің орны мен рөлі жөніндегі пікірталастар өрши
түсті. Бұл пікірталас барысында М Жұмабаев, Ж Аймауытов, А Байтұрсынов, Ә Бөкейханов т.б
ұлтшылдар ретінде айыпталды. 1920-30 жылдары қазақ әдебиетінің дамуы күрделі және карама-
қайшылықта болды. Басқа салалардағыдай мұнда да үлкен өзгерістер мен әртүрлі үдерістер байқалды.
Бір жағынан, ғасырлар бойы қалыптасқан әдебиет дәстрүріне және өз халқына риясыз қызмет етуді
парыз санаған дарынды тұлғалар бар еді. Екінші жағынан, бірқатар зиялы қауым өкілдері
идеологиялық қысым көріп,Кеңес өкіметінің қолшоқпарына айналды. Олар халыққа қарапайым
тілмен революцияның маңызды жетістігін жеткізуге тиісті болды.
3-билет 1)Шежіре. 15 ғасырдың ортасына қарай қалыптасқан қазақ этносы өзара байланысты көптеген ру-
тайпадан құралды. Қазақ ру-тайпалары шежіре арқылы біріктірілген. Шежірелік дәстүр ел арасында
ауызша аңыздар түрінде өмір сүрді. Шежіреде рулардың шығу тегінің бір екендігі және біртұтас туыстық жүйеге жататындығы көрініс табады. Шежіре-ер адам жағынан ата-бабаларын ауызша немесе
жазбаша санамалайтын туыстық қатынастар тізбегі. Шежіре қазақ этносының ұжымдық тарихи жады
болып табылады. Әрбір қазақ тайпасы мен руының өз шежірелері бар. Олар бірігіп, қазақтардың ру-
тайпалық жүйесін біртұтас етіп байланыстыратын ортақ шнжірені құрайды. Оны ұрпақтан-ұрпаққа
жеткізуші шежірешілер ауызша ақпаратты есте сақтауға қабілетті, тамашы жадты иеленген адамдар
болды. Шежіре бағалы тарихи дереккөз болып табылады.
Дәстүр. Қазақ қоғамы-осы күнге дейін, көбінесе дәстүрлі, яғни дәстүрмен байланысты қоғам. Дәстүр-
қоғамның барлық мүшесіне ұсынылатын, мінез-құлық пен белгілі бір жөн-жоралардың атқарылуынан
көрінетін топтық тәжірибе. Дәстүрлі қоғамда жеке тәсілдің мүмкіндігі шектеулі болып табылады.
Дәстүрдің әдет-ғұрыптарға қарағанда, өресі әлдеқайда кең, тұтастай қоғамға таралады. Әдет кез келген ортада және кез келген сәтте туындауы мүмкін. Дәстүр-тамырланған, терең әдет. Оның
ұрпақтан ұрпаққа, ғасырлар бойы берілуі маңызды.
Жалпы осы кезеңдегі большевиктердің саясаты өте аралас болды. Іс жүзінде 3 кезеңді бөлуге болады:
1)Азамат соғысына дейін - алғашқы қайта құрулар;
2) Азамат соғысы кезінде - соғыс коммунизмінің саясаты;
3) Азаматтық соғыстан кейін – жаңа экономикалық саясат (ЖӘС).
I кезең:
Негізгі мәселе - ұлттандыру, яғни мемлекет меншігіне түрлі мүлік пен ресурстарды көшіру. Бұл
идеяның қозғаушысы – ЦК КОКП бас хатшысы Михаил Сергеевич Горбачев болып табылды.
|| кезең
Әскери коммунизм» саясаты бойынша елде жаппай еңбек ету міндеттілігі талап етілді.
Қазақстанда «әскери коммунизм» саясаты негізінде өнеркәсіпті кеңес органдарының қолына
шоғырландыру, оны Қызыл Армияны қару-жарақ және жабдықтармен қамтамасыз етуге
жұмылдыру шаралары жүргізілді.
||| кезең
Жаңа экономикалық саясат шеңберінде қираған халық шаруашылығын қалпына келтіріп,
социализмге өту көзделді. Оның мәнісі азық-түлік салғыртын азық-түлік салығымен алмастырып,
жеке меншіктің түрлі формаларын пайдалануға жол ашу болды. Жаңа экономикалық саясаттың енгізілуіне байланысты сырттан шет ел капиталы (концессиялар) тартылып, ақша реформасы (1922
— 1924) жүргізілді. И.В. Сталин мен оның маңындағылардың ауыл шаруашылығын күштеп
ұжымдастыру, басқару кадрларына қарсы жаппай жазалау әрекеттерін қолдануы салдарынан 20
ғасырдың 30-жылдарының басында жаңа экономикалық саясат іс жүзінде тоқтатылды.