1 билет Кинематика элементтері. Материалдық нүкте және оның орны. Треактория, жол, орын ауыстыру векторы, жылдамдық және үдеу
жүктеу/скачать 4,58 Mb.
|
физ сессия
| Нүктелік заряд деп осы дененің электр зарядтарын тасымалдайтын басқа денелерге дейінгі қашықтығымен салыстырғанда мөлшерін ескермеуге болатын зарядталған денені айтады.
Нүктелік зарядтардың әсерлесуін зерттей отырып 1785 жылы Кулон мынадай заңды тағайындады: вакyумдағы нүктелік екі зарядтың өзара әсер күшізарядтардыңжәне шамаларына тура пропорционал және олардың ара қашықтығының квадратына кері пропорционал болады: Мұндағы - зарядтардың арақашықтығы, - пропорционалдық коэффициент, - зарядтар шамасы. Бұл теңдеудегі пропорционалдық коэффициент: шамасын ескерсек, онда Кулон заңы: Мұндағы – электрлік тұрақты, = ортаның диэлектлік өтімділігі. Векторлық түрде Кулон заңы былай жазылады: = мұнда – зарядтарды қосатын радиус-вектор, F – q2 зарядқа q1 заряд тарапынан әсер етуші күш.
Кез келген заряд өзінің айналасында электр өрісін тудырады. Өрісті зерттеу үшін оның әр жеріне «сыншы» - зарядты апарсақ, оған әсер етуші күш F әр жерде түрліше болады, бірақ Кулон заңына сай, сыншы зарядтың q0 шамасына пропорционал. Сонымен зарядқа әсер етуші күштің сол зарядтың q0 шамасына қатынасы, яғнизарядтың шамасына байланысты болмайды, тек өрістің берілген нүктесін сипаттайды. Зарядқа әсер етуші күштің сол зарядтың q0 шамасына қатынасын электростатикалық өрістің кернеулігі деп аталады. Электр өрісінің кернеулігі күштік сипаттама, бұл шама әрпімен белгілесек, өрнегін былай беруге болады:
немесе
Мұнда - электр өрісінің кеңістіктегі нүктелік, зарядқа әсерететін күш. Нүктелік зарядтың өріс кернеулігін анықтау үшін Кулон заңын пайдалана отырып
деп жазуға болады. q өрісті тудыратын жасаушы заряд, ал q0 сыншы заряд. Егер өріс жасаушы заряд теріс болса, («сыншы» заряд әр уақытта оң) онда векторы зарядқа қарай бағытталады. Егер электростатикалық өрісте бірнеше нүктелік заряд берілсе, онда олардың бір нүктедегі қортқы кернеулігі жеке зарядтардың сол нүктеде тудыратын кернеуліктерінің векторлық қосындысы болып табылады (1-сурет). 1-сурет Суперпозиция принципі былай қортындылады: егер түрлі зарядталған бөлшектер кеңістіктің берілген нүктесінде кернеуліктері және т.б. болатын электр өрістерін тудыратын болса, онда өрістің сол нүктесіндегі қортқы кернеулігі мынаған тең болады: Бұл электр өрісінің суперпозиция принципі деп аталады. Суперпозиция принципі зарядтардың кез келген жүйесінің өріс кернеулігін есептеп табуға мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 4,58 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|