ӘДЕБИЕТ ТЕОРИЯСЫ
Өнер түрлері
-сәулет өнері (архитектура) -әуез өнері(музыка)
-кескін өнері (живопись) -сөз өнері (әдебиет)
-мүсін өнері (скульптура)
Әдебиеттану салалары:
-Әдебиет теориясы
-Әдебиет тарихы
-Әдебиет сыны
Әдебиеттану-филология ғылымының бір саласы.Көркем әдебиеттің түп төркінін, мән-маңызы мендаму үдірісін,сөздік-бейнелілік ойлау ерекшеліктерін, көркем шығармашылықтың табиғаты мен қызметін,әдеби мәтіндегі күллі көркемдік компоненттерді зерттейтін ғылым.
Салалары:
Әдебиет теориасы-әдебиеттің қоғамдық өмірмен байланысын ашатын идеялық, танымдық, ұлттық және жалпыадамзаттық сипаттарына назар аударып, көркем шығарманың құрылымы менбітімін, мазмұны мен түрін, көркемдігі мен бейнелілігін, көркемдік әдіс пен жанрлар табиғатын зерттейді.
Әдебиет тарихы-әдеби даму үрдісі арқылы әр алуан әдеби құбылыстардың әдебиет дамудағы маңызы мен мәнін айқындайды, қаламгер шығармашылығын қарастырады
Әдебиет сыны-көркем туындыныжәне онда бейнеленген шындықты талдап, бағалауға негізделген сала.
Ажарлаудың түрлері:
Эпитет; Ассонанс;
Теңеу; Аллитерация
Эпитет (айқындау)- заттың, құбылыстың айрықша сипатын, сапасын айқындайтын, анықтайтын сөз.
Сұр бұлт, түсі суық қаптайды аспан,
Күз болып, дымқыл тұман жерді басқан.(Абай)
Белгілі бір құбылысты көз алдына елестету үшін бейнелеп айтылатын сөз: (Эпитет)
«Қас батырдан қорқақ туады,
Қас шеберден шорқақ туады,
Қас жорғадан жортақ туады,»- деген үзіндідегі бағалай сөйлеудің жасалу жолы:(Тура мағыналы сөздерден туындаған)
Жанға сақтау болған жұрт...» (Қазтуған жырау)-деген үзінді: (Эпитет)
«Ақ дария толқын күшейтер,
Құйрығын күн шалмаған балығым.
Ортамнан ойран салар деп,» -деген Қазтуғаннның өлеңінде кездесетін көркемдегіш тәсіл: (Эпитет)
Балдағы алтын құрыш болат,
Ашылып шапсам деп тартар,
Сусыным қанға қанар деп. (қазтуған жырау) Үзіндіде кездесетін көркемдегіш құрал (эпитет)
Абай ойлап тапқан фразеологизмдер (Нұрлы ақыл,ылаң ой,саңырау қайғы,ызалы жүрек)
Абайдың «шоқпардай» «бүркітей» деген екі теңеуден басқа түгел эпитеттер арқылы өрнектелген өлеңі(«Аттың сыны»)
«Ызалы жүрек,долы қол,
Улы сия,ащы тіл» Абайдың осы өлең жолдарындағы көркемдегіш құрал; (эпитет)
«Қолыма от сиялы қалам алдым,»- дегендегі көркемдеу тәсілі(эпитет)
«Желсіз түнде жарық ай,
Сәулесі суда дірілдеп,
Ауылдың жаны терең сай
Тасыған өзен гүрілдеп,»- деген Абай өлеңіндегі эпитеттер:(Жарық ай,терең сай)
Асау тайдай еркелетіп өсірген
Ағайынды,туған елді сағындым (Мағжан Жұмабаев «Сағындым) Бер) Берлген үзіндідегі көркемдік тәсілдер:(Эпитет,теңеу)
Жасына жетпей қартаяр
Асыл адам
Жасына жетпей марқаяр Мақалдағы асты сызылған көркемдік әдісі:(Эпитет)
Достарыңызбен бөлісу: |
