L және
M векторларының кез келген
х осіне проекцияларын импульс пен күштің осы оське
қарағандағы
L x
жєне
M x
моменттері деу үшін
О бастама нүкте ось бойында жатыр деп
алдын ала ұйғару керек. Сонда (8.1.3) теңдеулердің әрқайсысы сәйкес
x ,
y ,
z осьтерге
қарағанда
моменттер теңдеуі деп аталады.
Жалпы қатты дене қозғалысын нақты зерттеу үшін ары қарай күрделі қозғалысты үш
түрге бөлген қолайлы:
1)қозғалмайтын осьті айнала қозғалу;
2)жазық қозғалыс;
3)бір нүктесі бекітілген дене қозғалысы.
8.2. Дененің қозғалмайтын осьті айналуы Қатты дене қозғалысының ең бір қарапайым түрін қарастырайық. Дене бекітілген
вертикаль осьті айнала қозғалсын. Айналу осінде
О нүктесін таңдап алып, дене
нүктелерінің оған салыстырмалы орнын
i r радиус-векторлармен өрнектейік (8.2.1-сурет).
Дененің
і нүктесінің осы
О нүктесіне салыстырмалы импульс моменті
(
)
(
)
i i i i i i i m m =
=
L r υ r υ (8.2.1)
формуласымен есептеледі. Импульс моменті векторының бағыты векторлық көбейту
ережесіне сєйкес анықталады.
i L векторы айналу осі мен массасы
i m материялық нүкте
жатқан жазықтықта орналасады, яғни
i r векторына перпендикуляр.Қатты дененің қорытқы
импульс моментін анықтау үшін
i L бағыттарын ескеру керек, яғни векторлық шамаларды
немесе олардың бөліп алған бағыттарға проекцияларын қосу керек. Әрі қарапайым, әрі
көрнекті болғандықтан, екінші мүмкіндікті пайдаланайық. Айнала қозғалған біртекті
дененің қорытқы импульс моменті айналу осімен бағытталған
бұрыштық
жылдамдығымен бағыттас екені 8.2.1-суреттен көрініп тұр. Демек,
i