1 дәріс: Психология ғылым ретінде. Психология пәні, міндеттері, принциптері мен әдістері. Психологияның пайда болу тарихы. Тақырып бойынша қарастырылатын сұрақтар
жүктеу/скачать 32,6 Kb.
|
1 дәріс. Психологияға ғылым ретінде
| Психологияның әдістері:
Кез келген ғылым сияқты психологияның да өзіндік әдістері бар. Психологиялық құбылыстарды зерттеудің алғашқы әдістері бақылау, өзін-өзі бақылау және сауалнама (сұрау) болды. Контент-анализ – белгілі бір іс-әрекет өнімі арқылы адамның қандай екендігі жөнінде ақпарат жинағы (киім киісіне, жүріс-тұрысына және т.б.). Социометрия - (лат. қоғам және өлшеймін) - шағын топтағы тұлғааралық қатынастардың ерекшелігін зерттеу әдісі. Бұл әдісті әлеуметтік психолог және психиатр Я.Морено жасады. Негізгі әдістер: 1. Психологиядағы бақылау әдісі ең ескі және бір қарағанда қарапайым әдіс. 1) Сыртқы-адамның психологиясы мен мінез-құлқы туралы деректерді оны сырттан тікелей бақылау арқылы жинау әдісі. 2) Ішкі – өзін-өзі бақылау. 3) Еркін бақылаудың алдын-ала белгіленген шеңберлері, бағдарламалары, оны жүргізу рәсімдері жоқ. 4) Стандартталған – алдын-ала бақылау нақты түрде байқалады. 5) Қосылған – зерттеуші өзі бақылау жүргізетін процестің тікелей қатысушысы ретінде әрекет етеді. 6) Сырттан – байқаушының өзі зерттеп жатқан процеске жеке қатысуын көздемейді. 2. Сауалнама – бұл сұрақ-жауап арқылы субъектілердің өзінен қажетті ақпаратты алуға негізделген әдіс. 1) Ауызша – сұрақтарға жауап беретін адамның мінез-құлқы мен реакциясын бақылау қажет болған жағдайда қолданылады. 2) Жазбаша – көп адамды қамтуға мүмкіндік береді. 3) Еркін – алдын-ала қойылатын сұрақтардың және оларға ықтимал жауаптардың тізбесі белгілі бір шеңбермен шектелмеген ауызша немесе жазбаша пікіртерімнің бір түрі (қойылатын сұрақтар тізімі алдын- ала анықталмаған жазбаша немесе ауызша сұраудың түрі). 3. Тесттер - бұл әдіс жиі қолданылады, оның танымалдығы психологиялық құбылыстың дәл және сапалы сипаттамаларын алу мүмкіндігімен, сондай-ақ ең алдымен практикалық мәселелерді шешу үшін қажет болатын зерттеу нәтижелерін салыстыру мүмкіндігімен байланысты. 1) Тест-сауалнама - жауаптары бойынша субъектілердің психологиялық қасиеттерін бағалауға болатын, олардың дұрыстығы мен сенімділігі тұрғысынан алдын-ала ойластырылған, мұқият таңдалған және тексерілген сұрақтар жүйесіне негізделген. 2) Тест тапсырмасы-адамның психологиясы мен мінез – құлқын оның жасаған іс-әрекеті негізінде бағалауды қамтиды. 3) Проективтік тест – негізінде проекция механизмі жатыр, оған сәйкес адам өзінің бейсаналық қасиеттерін, әсіресе кемшіліктерін, басқа адамдарға жатқызуға бейім. 4. Эксперимент. 1) Табиғи - қарапайым өмір жағдайында ұйымдастырылады және жүзеге асырылады, онда экспериментатор оқиғалардың барысына кедергі жасамайды, оларды сол күйінде бекітеді. 2) Зертханалық - зерттелетін қасиетті жақсы зерттеуге болатын кейбір жасанды жағдайды жасауды қамтиды (бұл арнайы жабдықталған бөлмеде, ғылыми зертханада ұйымдастырылатын және өткізілетін, көбінесе арнайы зерттеу құралдарымен жабдықталған тәжірибе). 5. Моделдеу әдістері - оларды әдістердің жеке класы ретінде жіктеу керек. Олар басқа әдістерді қолдану қиын болған кезде қолданылады. 1) Математикалық - зерттелетін құбылыстағы элементтер мен қатынастарды көбейтетін айнымалылар мен олардың арасындағы қатынастарды қамтитын өрнек немесе формула. 2) Техникалық - зерттелуге жататын нәрсені еске түсіретін құрылғыны құру. 3) Кибернетикалық - информатика және кибернетика саласындағы ұғымдар моделінің элементтері ретінде пайдалануға негізделген. 4) Логикалық-математикалық логикада қолданылатын идеялар мен символизмге негізделген. жүктеу/скачать 32,6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|