1 Дәріс тақырыбы Кіріспе. Катты де ненің құрылысы
дәріс тақырыбы. Металл емес материалдар, оларды алу және өңдеу технологиясы
жүктеу/скачать 1,19 Mb.
|
Материалтану Конспект лекций (2)
- Бұл бет үшін навигация:
- Полимерлік материалдардың классификациясы.
- Термопластикалық полимерлер
- Термореактивтік полимерлер
| 15 дәріс тақырыбы. Металл емес материалдар, оларды алу және өңдеу технологиясы
Металл емес полимерлі материалдарга — органикалық синтезделген материалдар: полимерлер, полиэтилен және полипропилен, резенке мен каучук, силикатты шынылар сияқты материалдар жатады. Полимерлік материалдардың классификациясы. Полимерлер пластмассаның негізі болып табылады. Полимерлер деп біршама жоғары молекулалык массалары (молекулалык салмағы) 10 мыңнан кем емес, молекулалары атомдардың бірыңғай топтарынан звено түрінде пайда болптміі заттарды атайды. Әрбір звено бастапқы төмен молекулалык зат - мономердің молекулаларының өзгеруі болып табылады. Звенолар полимерлерді алу процесінде біртіндеп бір-бірімен қосылып, үзын сызықты тізбекті молекулалар жасай отырып түзіледі. Полимердің атауындағы сөз түбірі бастапқы затты (полиэтилен, полистирол және басқа) немесе атомдар тобының сипатын (полиамид және баска) білдіреді. Егер макромолекулалар әртүрлі атом звеноларына бірігетін болса, онда полимер өскін полимер деп аталады. Өскін полимерлену балқыған денедегі қоспаларға тән қорытпалардағы легірлеу тақылеттес және материалдардың қасиеттерін өзгертеді. Молекулалар арасындағы байланыстын түрлеріне қарай полимерлер термопластикалық жэне термореактивтік болып бөлінеді. Термопластикалық полимерлер деп қыздырған кезде бірнеше рет жұмсара алатын және салкындағанда қасиеттерін өзгертпей катая алатын полимерлерді атайды. Бүл полимерлердің молекулаларының арасында Ван-дер-Ваальстің әлсіз күштері әсер етеді және онда химиялык байланыс болмайды. Термореактивтік полимерлер деп қыздырған кезде (сондай-ақ басқа да себептермен) сызықты молекулалар арасында химиялык байланыстар пайда болған шақта балқымайтын қатты және бұзылмайтын затка айналатын полимерді атайды. Сызықты молекулалардың химиялық байланыстармен қосылуын қатаю деп атайды. Қатаюға дейін термореактивтік полимер қыздырған кезде термопластикалық полимер сияқты жұмсарады. Қатайғаннан кейін ол қатты және балқымайтын күйде қалады. Енді молекулалар арасында берік химиялық байланыстар болады. Толтырғышты 40-70% (массасы бойынша) мөлшері механикалық қасиеттерін арттыру, құнын арзандатту және басқа касиеттерін өзгерту үшін қосады. Толтырғыштар дегеніміз - ұнтақ (ағаш үны, күйе, слюда, SiO2, тальк, TiO2 , графит), талшық (мақта-мата, шыны, асбест, полимер), табақша (қағаз, әртүрлі талшықтардан жасалған кездемелер, ағаш шпоны) түріндегі органикалык немесе органикалық емес заттар. Стабилизаторлар - ескірмеу үшін бірнеше процент мөлшерінде еңгізілетін әртүрлі органикалық заттар, ол заттың қасиеттерін тұрақтандырып, пайдалану мерзімін ұзартады. Ескірту дегеніміз - пластмасса қасиеттерінің қоршаган ортаның әсерінен қайта қалпына келмейтіндей болып өзгеруі. Ескірудің негізіне полимер молекулаларының кұрылысының өзгеруі жатады. Пластификаторларды заттың морт сыңғыштығын азайту және формасын жақсарту үшін 10-20% мөлшерінде қосады. Пластификаторлар деп молекулааралық өзара ықпалды азайтатын және полимерлермен жақсы үйлесеетіи заттарды атайды. Пластификаторлар ретінде эфирлер жиі қолданылады, ал кейбір кездерде иілгіш молекулалары бар полимерлер де пайдалынады. Қатайтқыштарды полимерлік молекулалардың химиялык байланыстарын біріктіру үшін бірнеше процент мөлшеріне реактопластқа қосады. Нәтижесінде кеңістіктік молекулалық тор пайда болады (тор көзді құрылым), ал қатайтқыштың молекулалары бұл тордың бір бөлігіне айналады. Қатайтқыштар ретінде күкірт (каучуктерде), органикалық тотықтар және басқа қосылыстар қолданылады. Арнаулы қоспалар - майлар, бояулар, статистикалық заттарды азайтуға, жанғыштығын бәсендетуге, көгеріп безеңденуден қорғауға жұмсалатын қоспалар, қатаюды тездеткіш және баяулатқыштар және басқалар, олар белгілі бір қасиеттерді өзгерту немесе күшейту үшін қызмет етеді. Пластмассаның классификацшсы. Пластмассаларды топтастырудың негізі полимерлердің химиялык құрамы болып табылады. Олар полимерге байланысты фенолформальдегидті (фенопластар), эпоксидті, полиэфирлі, полиамидті, полиуретанды, стиролды және басқа да пластмассаларға бөлінеді. Химиялық құрамдары ұқсас пластмассалар тобында термопластикалық және термореактивтік заттардың, катты және резина тәріздес пластмассалардың басқа түрлері болуы мүмкін. Пластмассалар қоспалар құрамына қатынасына қарай жай және күрделі болып бөлінеді. Жай пластмассалар - қоспасыз таза полимерлер. Олар жоғарғы электрлік касиеттерімен, мөлдірілігімен және бұйымды өңдеу үшін ыңғайлылығымен ерекшеленеді. Күрделі пластмассалар - әртүрлі қоспалар араласқан полимердің қоспасы. Олар берік, арзан және пластмассаларга қарағанда қасиеттері де әр алуан болып келеді. Олардың қасиеттері полимердің қасиеттерімен және құрамындағы басқа да заттардың қасиеттері мен молшеріне қарап анықталады. Толықтырғыштары жоқ пластмассалар толықтырылматған, ал толықтырғыштары бар пластмассалар толтырылған деп аталады. Толықтырғыштарының түріне қарай пластмассалар пресс-үнтақты, талшықты және қатпарлы пластиктер болып болінеді. Пресс-ұнтақтарда ұнтақты толықтырғыштар, талшықтыда - талшықтар, ал қатпарлы толықтырғыштарда - табақша тәрізді толықтырғыштар пайдаланылады. Кеуекті пластмассалар поропластар немесе пенопластар деп аталады. Пластмассалар сортаменті және оларды өңдеу пластмассаларды ұнтақ, түйіршік; таблетка; полимерлермен қаныққан толтырғыш талшықтар түрінде; жартылай фабрикат - пленка, табақша, плита, сырық, құбырлар мен блоктар, сондай-ақ талшықтар түрінде де өндіреді. Кейбір реактопластар (полиэфир, эпоксид, полиуретан және басқалары) сұйық зат түрінде шығарылады, олар тек қолданылардың алдында ғана араластырылады. Сұйық қоспалар қаныққаи толтырғыштар үшін, желімдеу үшін, металдарға жамылғы жасау үшін ыңғайлы. Каучук және резина жүктеу/скачать 1,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|