1. Егістік тәжірибелер нәтижелері бойынша тыңайтқыштардың нормасын анықтау
Тыңайтқыштарды қолданудың экономикалық тиімділіктерін сипаттайтын негізгі көрсеткіштері
жүктеу/скачать 41,71 Kb.
|
Тынайткыш колдану
| 15. Тыңайтқыштарды қолданудың экономикалық тиімділіктерін сипаттайтын негізгі көрсеткіштері
1.Қосымша өнім мөлшерін анықтау. 1га егістіктен алынған қосымша өнім мөлшері (Утың) төмендегі формула бойынша есептелінеді:Утың = (Ун – Дтың):100, мұнда, Ун - облыс, аудан және шаруашылықтағы нақты өнім, ц/га; Дтың - тыңайтқыштармен жүргізілген көп жылдық далалық тәжірибелердің мәліметтері бойынша анықталған, өнім құраудағы тыңайтқыштардың үлесі,%. Тыңайтқыштардан алынған қосымша өнімділікті: өндірістік тәжірибелердің мәліметтерінен; қосымша өнім алуға жұмсалған тыңайтқыштардың шығыны нормативінен экономикалық талдаулардың материалдарынан анықтайды. Тыңайтқыштан алынған қосымша өнім мөлшерін, шаруа- шылықта тыңайтқышсыз алынған өнімнің мәліметі болған жағдай- да ғана нормасы бойынша есептейді. Тыңайтқышсыз алынған өнім- ді тәжірибе мәліметтері бойынша анықтауға болады. 2.Минералдық тыңайтқыштардан алынатын қосымша өнім шығындарын (А) төмендегі формула бойынша есептейді А = А тың + Ақ + А ж + Ас + Аш, мұнда, Атың – ауыл шаруашылығына арналған баға бойынша ми- нералдық тыңайтқыштардың түрлі ассортиментін сатып алуға жұмсалған шығындар; Ақ - минералдық тыңайтқыштарды танапқа тасымалдау, дайындау, сақтау және еңгізуге жұмсалған шығындар; Аж - тыңайтқыштан алынған қосымша өнімді жинау мен тасымалдауға және өңдеуге жұмсалған шығындар; Ас - қосымша өнімді сатуға жұмсалған шығындар; Аш - жалпы өндірістік, жалпы шаруашылықтық және т.б. шығындар. 3.Минералдық тыңайтқыштардан алынатын таза пайданы анықтау. Шаруашылықта ауылшаруашылық дақылдарына қолданылған минералдық тыңайтқыштардан алынатын таза пайда (Пт) төмендегі формула бойынша есептеледі: Пт= (С+с)-А мұнда, С- тыңайтқыш қолдану нәтижесінде алынған негізгі өнім құны, теңге; с - қосымша өнім құны, теңге; А - тыңайтқыш қолдануға байланысты, қосымша өнім үшін шығындар қосындысы. 4.Қолданылған тыңайтқыштардың рентабелділігі 1 жылға немесе тыңайтқыштың тікелей және кейінгі әсерлері кезеңіне есептеледі: Р = ( -1) ∙100 ; Р = ( -1) ∙100 Р - рентабелділігі, %; (С+с) - тыңайтқыш қолданудан алынған негізгі және қо- сымша өнім құны; Σ (С+с) - тыңайтқыштың барлық әсер ету мерзімінде алынған қосымша өнім құны; ΣА - тыңайтқыш қолдануға байланысты шығындардың қосындысы, тенге. 5.Тыңайтқыш қолдану нәтижесінде өнімнің өзіндік құнының өзгеруін мына формуламен анықтауға болады Со = ; Су = ; мұнда, Со - тыңайтқышсыз алынған өнімнің өзіндік құны, теңге; Ао - тыңайтқышсыз 1 га жұмсалған шығындар, теңге; А - 1 га егістікке тыңайтқыш қолдану мен қосымша өнімді жинауға жұмсалған шығындар, теңге; Yо - 1 га тыңайтқышсыз алынған өнім; Yтың - 1га тыңайтқыш қолданудан алынған қосымша өнім. 6.Еңбек өнімділігі мынадай формуламен анықталынады: По = ; Птың = мұнда, По - тыңайтқыш берілмеген танаптарда 1 адам-сағатқа есептелген еңбек өнімділігі, ц; Птың - тыңайтқыш қолданылған танаптарда 1 адам-са- ғатқа есептелген еңбек өнімділігі, ц; То - тыңайтқыш берілмеген 1 га танаптан өнім өндіруге жұмсалған еңбек шығындары, адам-сағат; Ттың - тыңайтқыш қолданылған 1 га танаптан қосымша өнім алуға жұмсалған еңбек шығындары, адам-сағат. По - тыңайтқыш берілмеген танаптарда 1 адам-сағатқа есептелген еңбек өнімділігі, ц; Птың - тыңайтқыш қолданылған танаптарда 1 адам-са- ғатқа есептелген еңбек өнімділігі, ц; То - тыңайтқыш берілмеген 1 га танаптан өнім өндіруге жұмсалған еңбек шығындары, адам-сағат; Ттың - тыңайтқыш қолданылған 1 га танаптан қосымша өнім алуға жұмсалған еңбек шығындары, адам-сағат. 7.Ауыспалы егістік дақылдарына қолданылған тыңайтқыштардың барлық әсер ету кезеңіндегі рентабелділігін (Р) мына формуламен өрнектеуге болады:Ρ = ∙100 мұнда, ΣC- ауыспалы егістікке қолданылған тыңайтқыштардан алынған өнім құндарының қосындысы, теңге; ΣА - ауыспалы егістік дақылдарының қосымша өнімді- лігін жинау мен тыңайтқыш қолдануға жұмсалған шығындардың қосындысы, теңге. жүктеу/скачать 41,71 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|