1. *Энергетика*: Электр қуатын, кернеуді, токты, және электр энергиясын өлшеу үшін пайдаланылады
жүктеу/скачать 0,59 Mb.
|
Элект.Зертхана 1 (копия) (копия) (копия)
|
Бақылау сұрақтары 1.Электр өлшеуіш құралдар әртүрлі электрлік параметрлерді өлшеуге арналған және көптеген салаларда қолданылады. Олардың негізгі қолдану салаларына мыналар жатады: 1. *Энергетика*: Электр қуатын, кернеуді, токты, және электр энергиясын өлшеу үшін пайдаланылады. 2. *Өнеркәсіп*: Зауыттарда және өндіріс орындарында электрлік жабдықтарды бақылау және диагностикалау үшін қолданылады. 3. *Ғылым және зерттеу*: Лабораторияларда электрлік параметрлерді дәл өлшеу үшін қажет. 4. *Телекоммуникация*: Сигналдардың сапасын, желілердің жұмысын бақылау үшін қолданылады. 5. *Құрылыс және құрылғыларды монтаждау*: Электрлік сымдардың, схемалардың дұрыстығын тексеру үшін қолданылады. Бұл құралдар жоғары дәлдікпен жұмыс істеуді қажет ететін кез келген салада маңызды рөл атқарады. 2.*Тура өлшеу* және *жанама өлшеу* – бұл физикалық шамаларды анықтау әдістері, және олардың арасындағы негізгі айырмашылық мынадай: 1. *Тура өлшеу*: - Бұл әдіс арқылы физикалық шама тікелей өлшенеді. - Өлшенетін шама мен құралдың көрсеткіші бірдей болады. - Мысалы, сызғышпен ұзындықты немесе амперметрмен ток күшін өлшеу. - Артықшылығы: өлшеудің қарапайымдылығы және тікелей нәтиже алу. - Кемшілігі: кейбір жағдайларда дәлдік төмен болуы мүмкін немесе құралдың диапазоны шектелуі мүмкін. 2. *Жанама өлшеу*: - Мұнда шама тікелей өлшенбейді, бірақ басқа шамалар арқылы есептеледі. - Өлшеу нәтижесі белгілі формулалар немесе заңдар негізінде есептеледі. - Мысалы, қуатты (P) өлшеу үшін ток (I) пен кернеуді (U) өлшеп, формуласын қолдану. - Артықшылығы: күрделі немесе қол жетімсіз шамаларды жанама түрде анықтауға мүмкіндік береді. - Кемшілігі: қосымша есептеулерді қажет етеді және өлшеу қателіктері жинақталуы мүмкін. Тура өлшеу тікелей физикалық өлшемдерге негізделсе, жанама өлшеу бірнеше параметрлердің өзара байланысын пайдалануға негізделеді. 3.Өлшеуіш құралдарды таңдаудағы негізгі талаптар олардың қолданылатын жағдайларға сәйкес келуін және өлшеулердің дәлдігін қамтамасыз етуді көздейді. Төменде өлшеуіш құралдарды таңдауға қойылатын маңызды талаптар көрсетілген: 1. *Өлшеу диапазоны*: - Құралдың диапазоны өлшенетін шаманың ең төменгі және ең жоғарғы мәндерін қамтуы тиіс. Егер шамадан тыс диапазон қолданылса, құрал дұрыс жұмыс істемеуі мүмкін немесе оның көрсеткіштері дәл болмайды. 2. *Дәлдік*: - Құралдың өлшеу дәлдігі өте маңызды, әсіресе ғылыми зерттеулерде, өндірісте және электр жүйелерін бақылауда. Дәлдік классы (қателік пайызы) нақты талаптарға сәйкес болуы керек. 3. *Сезімталдық*: - Құралдың өзгерістерге деген сезімталдығы өлшенетін шаманың аз ғана өзгерістерін анықтауға мүмкіндік береді. Бұл әсіресе динамикалық немесе өзгермелі процестерді бақылауда маңызды. 4. *Тұрақтылық*: - Уақыт өте келе құралдың көрсеткіштері тұрақты болып қалуы керек. Тұрақтылық әсіресе ұзақ мерзімді бақылау жүргізгенде немесе құралды жиі қолданғанда маңызды. 5. *Қауіпсіздік*: - Электр өлшеуіш құралдар электр қауіпсіздігі талаптарына сәйкес келуі қажет. Құралдың электрлік оқшаулау дәрежесі, төзімділігі және зақымданудан қорғау шаралары ескерілген болуы керек. 6. *Жұмыс істеу жағдайлары*: - Құралды пайдалану орны мен шарттары ескерілуі керек. Мысалы, ылғалдылық, температура, шаң және вибрация жағдайларында жұмыс істей алатын құрал таңдалуы қажет. 7. *Оңай қолданыс және интерфейс*: - Құралды қолдану қарапайым және түсінікті болуы қажет. Дисплейі, батырмалары, басқару элементтері интуитивті болуы қажет. 8. *Калибрлеу және техникалық қызмет көрсету*: - Құралды оңай калибрлеу мүмкіндігі, сондай-ақ техникалық қызмет көрсету оңайлығы маңызды. Дұрыс калибрленбеген құралдар қате өлшемдер беруі мүмкін. 9. *Бағасы мен сапасы*: - Құралдың бағасы оның функционалдығына, сапасына және қызмет ету мерзіміне сәйкес болуы керек. Осы талаптар негізінде құралды таңдау оның белгілі бір жағдайда тиімді әрі қауіпсіз жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. 4.Амперметр мен вольтметрді электр тізбегіне жалғау әдістері олардың өлшейтін шамаларына байланысты ерекшеленеді. Амперметр ток күшін, ал вольтметр кернеуді өлшейтіндіктен, олар әртүрлі конфигурацияда қосылады. Амперметрді жалғау схемасы: - *Амперметр* тізбектегі ток күшін өлшеу үшін *тізбекке тізбектей* жалғанады. - Себебі ток күшін дұрыс өлшеу үшін амперметр арқылы толық ток өтуі керек. - Амперметрдің ішкі кедергісі өте төмен болуы тиіс, сондықтан ол тізбекке қосылғанда жалпы кедергіге елеулі әсер етпейді. *Амперметрді жалғау ерекшеліктері*: - Ток өтетін тізбекке тізбектей жалғанады. - Құрылғының кедергісі өте төмен болғандықтан, ол ток күшіне минималды әсер етеді. ### Вольтметрді жалғау схемасы: - *Вольтметр* кернеуді (екі нүкте арасындағы потенциалдар айырмасын) өлшеу үшін тізбектің белгілі бір бөлігіндегі екі нүктеге *параллель* жалғанады. - Себебі кернеу шамасы токтың сол нүктелер арасындағы айырмашылығына байланысты болғандықтан, вольтметр қосылған кезде сол нүктелердегі ток өзгермеуі керек. - Вольтметрдің ішкі кедергісі өте жоғары болуы қажет, себебі оның параллель жалғануы жалпы токқа әсер етпеуі тиіс. *Вольтметрді жалғау ерекшеліктері*: - Тізбектің екі нүктесіне параллель қосылады. - Құрылғының ішкі кедергісі өте жоғары болғандықтан, ол тізбектегі токқа аз ғана әсер етеді. Амперметр мен вольтметрдің тізбекке жалғау әдістері өлшенетін шамалар мен құралдардың сипаттамаларына сәйкес әртүрлі болуы қажет. 5.Амперметр мен вольтметрді пайдаланып тізбектің кедергісін анықтау үшін Ом заңы қолданылады, ол былайша өрнектеледі: Тізбектің кедергісін өлшеу үшін төмендегі қадамдарды орындауға болады: 1. *Тізбек құру*: - Тізбекке кедергісін өлшейтін элементті (резисторды) және кернеу көзі (батарея немесе қуат көзі) қосыңыз. 2. *Амперметрді жалғау*: - Амперметрді тізбекке *тізбектей* жалғаңыз. Бұл ток күші амперметр арқылы өтуі үшін қажет. 3. *Вольтметрді жалғау*: - Вольтметрді өлшенетін резистордың екі ұшына *параллель* жалғаңыз. Бұл кернеуді дәл өлшеуге мүмкіндік береді. 4. *Өлшеу*: - Тізбекке қуат көзін қосыңыз. Амперметр арқылы өтетін ток күшін және вольтметрдің көрсетіп тұрған кернеуді өлшеңіз. 5. *Кедергіні есептеу*: - Ом заңын пайдаланып, кедергіні есептеңіз: 6. Амперметр мен вольтметрді пайдаланып тізбектің кедергісін анықтау үшін Ом заңы қолданылады, ол былайша өрнектеледі: Тізбектің кедергісін өлшеу үшін төмендегі қадамдарды орындауға болады: 1. *Тізбек құру*: - Тізбекке кедергісін өлшейтін элементті (резисторды) және кернеу көзі (батарея немесе қуат көзі) қосыңыз. 2. *Амперметрді жалғау*: - Амперметрді тізбекке *тізбектей* жалғаңыз. Бұл ток күші амперметр арқылы өтуі үшін қажет. 3. *Вольтметрді жалғау*: - Вольтметрді өлшенетін резистордың екі ұшына *параллель* жалғаңыз. Бұл кернеуді дәл өлшеуге мүмкіндік береді. 4. *Өлшеу*: - Тізбекке қуат көзін қосыңыз. Амперметр арқылы өтетін ток күшін және вольтметрдің көрсетіп тұрған кернеуді өлшеңіз. 5. *Кедергіні есептеу*: - Ом заңын пайдаланып, кедергіні есептеңіз: 7. Вольтметрді жүктемемен тізбектей жалғау токтың өзгеруіне әсер етеді. Бұл жағдайда вольтметр мен жүктеме тізбектей қосылады, сондықтан олардың кедергісі жалпы тізбектің кедергісіне әсер етеді. Вольтметрдің және жүктеменің тізбектей жалғануы: 1. *Вольтметрдің кедергісі*: Вольтметрдің ішкі кедергісі әдетте өте жоғары, бірақ ол жүктеме мен тізбектің жалпы кедергісін арттырады. 2. *Токтың өзгеруі*: - Тізбектегі ток Ом заңы бойынша анықталады: - Егер вольтметр жүктемемен тізбектей қосылса, жалпы кедергі вольтметрдің кедергісін және жүктеменің кедергісін қамтиды. Яғни: - Вольтметрдің кедергісі жоғары болғанымен, ол жүктеменің кедергісін тізбектің жалпы кедергісіне қосады. Бұл жалпы кедергіні арттырады, нәтижесінде токтың мәні азаяды. Вольтметрді жүктемемен тізбектей жалғау кезінде токтың мәні азаяды, себебі вольтметрдің кедергісі жалпы тізбектің кедергісін арттырады. Егер вольтметрдің кедергісі тым жоғары болса, оның әсері минималды болуы мүмкін, бірақ жүктемеде токтың өзгеруін ескермеуге болмайды. жүктеу/скачать 0,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|