1. Фольклор жанрлары. Фольклор, оның ерекшеліктері мен жіктелуі
жүктеу/скачать 0,72 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Әдебиеттің теориясының көркемдегіш құралдары
- Портрет
| Тұтастанудың түрлері
Сюжеттік тұтастану. Ол, ғалымның ойынша, негізінен орыс былиналарына тән. В. Жирмунский эпикалық сюжеттің тұтастануы деп әуел баста батырдың бір ғана ерлігі хақында шағын өлеңге біртебірте басқа да қаһармандық эпизодтардың жіпке тізілген маржандай бірбіріне жалғана келіп, бәрі бірігіп, жаңа, біртұтас шығармаға айналуы процесін айтады. Екіншісі – ғұмырнамалық (биографиялық) тұтастану. Оған, оқымыстының пікірінше, тыңдаушылардың батырға, оның өмірбаянына деген ынтықтығы негіз болған. Бұл тәсіл бойынша, эпос батырдың туғанынан өлгенге дейінгі ғұмырын баяндайды. Әрине, өмірінің әр кезеңін әр түрлі әңгімелейді. Мысалы, ғажайып жағдайда тууы мен ерлік көрсеткен тұстарын кең түрде, көтермелеп, пафоспен суреттейді. Тұтастанудың үшінші түрі – шежірелік (генеалогиялық) сипатты болады. Бұл шарт бойынша, эпос батырдың өзін ғана емес, оның ұрпақтарын да жырлайды. Сонымен қатар эпоста батырдың бабалары да жырланады, сөйтіп бір көлемді эпопея құрылады. Бұл көп жағдайда тыңдаушылардың қалауы бойынша жасалады. Тұтастанудың ендігі бір түрі – бір орталыққа топтасу, яғни ұлы батырдың бірнеше батыры болады, эпос солар туралы баяндайды. 139. «Халық ауыз әдебиетінің көркемдік бейнелеу құралдары. Әдебиеттің теориясының көркемдегіш құралдары Әдебиетте көбінесе суреттеу тәсілдері қолданылады. Суреттеу тәсілдеріне мінездеу, портрет, бейнелеу, пейзаж жатады. Суреттеуде көріністі, бет-әлпетті, қимыл-әрекетті, әдетті нақтырақ көз алдымызға келтіре отырып сөзбен баяндайды.Суреттеу әсерлі болса, шығарма да тартымды болады. Портрет - адамның түр-сипатын киген киімі, қылығымен бірге суреттеу. Пейзаж - табиғатты суреттеу. Кей шығармаларда табиғат кейiпкерлердiң қуаныш-қайғысымен байланысты суреттеледi. Теңеу - заттың, я құбылыстың сыр-сипатын, белгі-бедерін, қадір-қасиетін, сапа-сынын өзге затпен не құбылыспен салыстыра суреттеу арқылы танытып, айырықша мән-мағына беру. Академик Қажым Жұмалиев теңеулердің жасалу жолын мынадай түрлерге бөледі: 1. -дай, -дей, -тай, -тей, -дайын, -дейін жұрнақтары арқылы; 2. -ша, -ше жұрнақтары арқылы; 3. секілді, сияқты, тәрізді сөздерінің көмегімен; 4. бейне сөзінің көмегімен; 5. тең сөзінің көмегімен; 6. ұқсас сөзінің көмегімен. жүктеу/скачать 0,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|