Гемодинамиканың параметрлері (систолалық және минуттық қан көлемі, жүрек индексі және т.б.)

Жүректiң негiзгi қызметi қан тамырлар жүйесіне кан айдау. Систола кезінде ар карыншадан шыккан кан мөлшері журектин систолалық қан көлемі (СKK) пе екпiндi мөлшерi деп аталады. Ол ересек адамда 70-80 мл. СКК iн жүрек соғуынып минуттiк санына кебейту арқылы жүректiп минуттiк кан келемiн (MKK) есептеп шығару киын емес. Журек минутiне 75 рет сокты делік. ал систолалык кап көлемі 70 мл болса, жүректiн минуттiк көле Мi: МКК 75х70-5250 мл, яғни 5,25 л болғаны.

Сонымен бір минут арасында әр жүректен шыккан канның келемi журектiн минуттiк кан көлемі (МКК) деп аталады. Клн пикада журсктiн МКК газ әдісімен анықталады. Бұл әдіс 1870 жылы ұсынылган. Кейде ғалымның атымен Фик әдiсi деп те ата лады. Жүректің МҚК-ін анықтау үшiн артериялық және векалык кандагы оттегiнiн проценттік мөлшерін анықтайды да, олардағы оттегі айырмасын есептеп шығарады. Мәселен, артерия канында 18%, ена қанында 12% оттегi бар делік. Бұлардың айырмасы 18-12-6%. Бұдан кейiн адамды таза оттегімен дем алдырады да, бiр минут iшiнде жұтылған оттегiнiц мелшерiн бiледi. Адам минутiне 300 мл оттегiн жұтты, ал оттегiнiн артерия мен вена капындагы айырмашылығы 6 мл. Енді 300 мл-ді 100-ге көбейтіп, 6-ға бөлу керек. Себебi екле аркылы минутiне 100 мл кан өтсе, бұл 6 мл оттегi екпеден канға сiндi деген сөз. Ал, 300 мл Ог кан Fa ciнсе, онда екпе аркылы минутiне канша каи етпек?

МКК-(300X 100):6=5000 мл

Жүректiн он карыншасынан минутiне канша кан шыкса, екпеден де сонша кан өтеді, яғни МКК 5 л тең. Фик әдiсiн колдану ушiн вена каиын жүректiн он жүрекшесі пен зонд аркылы алуға тура келеді. Сондықтан бұл әдіс әрдайым колданыла бермейді. киын. Журектiн минуттык кап келемін табу үшін интегральдык реография, канға таңбаланған атом не бояу енгізу әдістері колданылады.

Интегральдык реография әдісі бойынша адамның көкірек тканьдерінің электр тогына дегеп кедергiсi жазып алынады. Кан - сұйық зат, онын электр тогына деген кедергісі баска ты гыз тканьлер кедергiсiнен әлдекайда төмен. Сондыктан кекірек тканьдерiнде қан неғұрлым көп болса, олардың кедергі жасау кабiлетi де төмендей түседі. Көкіректін электр тогына кедергi жасауы систола кезiнде айдалган кан мөлшеріне байланысты. Ол реограмма арқылы анықталады. Содан кейiп белгiлi формула бойынша систолалык кан келемi есептеп шығарылады. СҚҚ жү рек соғуыныӊ минуттiк санына көбейтілелi де МКК табылады.

МКК-iн венага кұйылган бояудын (Стюарт пен Гамильтон әдiсi) не радиоактивті заттын кайда жылжу жылдамдығы мен онын канда еру (жайылу) дәрежесi аркылы есептеп шығаруға да болады. Ол ушiн капга құйылған заттын деңгейiн әрбiр 2 секунд санын өлшеп тұру қажет. Капдагы еріген заттың мелшерi алды мен бiртiндеп жогарылайды да кейін төмендей бастайды. Қан екiншi рет сол жак журек аркылы өткен кезде ол кайтадан жо гарылайды (рециркуляция кері агу). Капдагы зат деңгейінің кайтадан ерлеу уакыты Т әрпімен белгіленеді. Кандағы зат меа шерлері табылған соң, оның зерттеу уакытына карай езгеруiн көрсететін кнсык сызық сызылады, сайтiп зат концентрациясы нын бiрiншi толкынына кететін уакыты табылады (Т). Қанга куйылган заттың мөлшері (J) және оның бір литр кандагы ор таша концентрациясы (С) есептеп шыгарылады да, мына форму. ла бойынша минутына канша кан айдалганы анықталады.