1 Логиканың ежелгі ғылымдардың бірі ретінде даму тарихы. Логиканың дербес ғылым саласы ретінде бөлінуі

1 Логиканың ежелгі ғылымдардың бірі ретінде даму тарихы. Логиканың дербес ғылым саласы ретінде бөлінуі.

логика ойлауды оның функциялары мен құрылымы, оны құрайтын элементтері, яғни түрлі формалары, сондай-ақ, олардың арасындағы байланыстар мен қатынастар тұрғысынан қарастырады. Сондықтан, бұл логиканы диалектикалық логикадан өзгеше формальды деп атайды.

Логиканың екі жарым мың жылдан астам даму тарихы бар. Грекия, Үндістан, Қытайдың ежелгі қоғамында философия аясында туып, кейін өз пәні, өз әдісі, өз зандылығы бар жеке ғылым ретінде қалыптасады. Ежелгі грек философы Аристотель (384—322 жж. б.э.д.) логиканың негізін салушы, оның атасы болып саналады. Дегенмен логика мәселелері одан көп уақыт бұрын туындаған. Мұнда философияны баяндауда дәлелдеудің қарсы жору әдісін алғаш пайдаланған ежелгі грек философы Элеядан шыққан Парменидті және өзінің әңгіме-сұқбаттарында ұғымдарды анықтаудың логикалық операцияларын тамаша пайдаланған атақты Сократты атап өту керек. Оның замандасы Демокрит логикалық мәселелерді кең және жүйелі түрде мазмұндау жолдарын керсетті. Оның «Логика немесе Канондар туралы» (яғни ережелер, ұйғарымдар) еңбегінің мәні зор болды. Мұнда тек таным мәні, оның негізгі формалары мен ақиқаттық өлшемі ғана емес, танымдағы логикалық пікірдің зор рөлі, пайымдаулар жіктемесі жан-жақты сөз болған, сонымен бірге ол осы шығармасында дедуктивтік ой тұжырымының кейбір түрлерін батыл сынап, индуктивтік логика құруға ұмтылыстар жасаған.

Алайда, ең алғаш логиканың жүйелі баяндалуын Аристотель ғана жүзеге асырды, сондықтан дәстүрлі формальды логиканы Аристотельдік деп жиі атайды. Аристотель шығармаларының ішіндегі ең құндысы - одан кейін өмір сүрген ойшылдар біріктіріп, құрастырған, алты логикалық еңбектен тұратын «Органон» (құрал) деген жинақ, өйткені ол әрбір адамның ойлануы үшін логиканы ең қажет құрал деп санаған. Оның басты философиялық шығармасы «Метафизикада» да логиканың неғұрлым маңызды мәселелері баяндалған. Логиканың ұғым, пайымдау, ой тұжырымы (дедукция, индукция, аналогия) сияқты негізгі бөлімдері мен дәйектеу (аргументтеу), болжау теорияларының логикалық негізін Аристотель жасады. Ол формальды логиканың алғашқы негізгі үш заңын тұжырымдады.

2. Логика мен аргументация гуманитарлық ғылымдарда

3. Логиканың басқа ғылымдармен байланысы

2 билет

5. Дәстүрлі логиканың негізгі заңдары

Логикалық заңдар деп дәстүрлі логиканың белгілі 4 заңын айтады, олар:

1) Тепе-теңдік заңы

2) Қайшылық заңы

3) Үшіншінің жок заңы

4) Негіздің жеткіліктілігі заңы.

А (мұнда А — белгілі бір ой) немесе А тең А (А=А) деп айтылады. Қайшылық заңы бойынша бір уақытта және бір қатынаста алынған нәрсе туралы екі қарама-қарсы ой сол мезетте бірдей ақиқат бола алмайды. Бұл заңның формуласы: АА (А және А — қарама-қарсы ойлар, — “және” дегенді білдіретін логикалық белгі, ал үстіндегі сызықша — бүкіл күрделі лебізді терістеу белгісі). Үшіншінің аластатылуы заңы бойынша бір уақытта және бір қатынаста айтылған екі қарама-қайшы ойдың біреуі қалай болғанда да ақиқат болады. Бұл заңның формуласы: АÚА (А мен А — бір-біріне қарама-қайшы ойлар, Ú — “немесе” дегенді білдіретін логикогикалық белгі).Негіздің жеткіліктілігі заңы әрбір ақиқат ойдың ақиқаттылығы дәлелденген ойға негізделуі тиіс екенін талап етеді. Бұл заңның Формуласы: А ® В (А мен В — өзара байланысты ойлар, ® — байланыс бағытын білдіретін логик. белгі) — 1В болса, оның негізі А болуға тиіс

6. Ұғымның жалпы сипаттамасы. Ұғым және атау

Атау логикада — белгілі бір затты, материалдық объектіні кең ауқымды мағынасында таныта алатын сөз.

ұғым- негізгі мәнді белгілері бойынша ойлаудын формасы

Белгілер-нарселердін бір бірімен несімен уксас немесе несімен ерекшеленетінін көрсетеді,жалпы ұғымдарды шектеу мен жалпылау дегеніміз,шектеу-кеңіректен кемірекке көшу,жалпылау-жалпылығы кемірек уғымнан кеңірекке көшу

Ұғымдарды олардың көлемі мен мазмүнын негізге ала отырып, төрт түрге бөлуге болады. Көлеміне қарай ұғымдар дара және жалпы болып бөлінеді. Дара ұғым деп көлемі жағынан бөлінбейтін бір ғана затты білдіретін ұғымды айтамыз (мысалы, Қазақстан Республикасы).

Жалпы ұғым, деп көптеген бір текті заттарды білдіретін ұғымды айтамыз (мысалы, "кітап", "бөлме"). Көлемдік жағынан алғанда ешқандай затты қамтымайтын ұғымды босағым деп айтамыз (мысалы, "мәңгілік қозғалтқышты"). Ұғым мазмұнына қарай төмендегідей үш жүп ұғым түрлерін бөліп шығаруға болады. Нақты және абстрактілі ұғымдар. Өздігінен өмір сүріп жатқан белгілі бір затты немесе заттардың жиынтығын білдіретін ұғымды нақты ұғым дейміз.

Заттардың қасиеттерін немесе заттар арасындағы қатынасты білдіретін ұғымдар абстрактілі ұғымдар деп аталады. Олай болса, "тау", "өсімдік" ұғымдары нақты, ал "қараулық", "құлық", "парасаттылың" ұғымдары абстрактілі ұғымдарға жатады. Абстрактілі ұғымдар белгілерді білдіреді, сол белгілерді алып жүретін заттан тыс өздігінен өмір сүре алмайтын ұғымдар. Құптаушы және терістеуші ұғымдар. Затқа тән қасиеттерді құрайтын мазмұндағы ұғымдарды қитаушы ұғым, дейміз. Мысалы, "сауатты адам", "тәртіпті". Затқа тән емес қасиеттерді көрсететін мазмұнды білдіретін ұғымдарды терістеуші ұғым дейміз: "сауатсыз", "тәртіпсіз".

3 билет

Кез келген заттың мазмұны мен көлемі болады. Ұғымның мазмұны деп сол ұғым туралы ойлағанда, алдымен, ойға оралатын заттың мәнді белгілерінің жиынтығын айтамыз. Мысалы, "квадрат" ұғымының мазмұны екі мәнді белгінің көмегімен, тік бұрышты болуымен және тең қабырғалылығымен айқындалады.

Ұғым көлемі сол ұғым туралы ойға оралатын заттардың жиынтығы болып табылады. Мысалы, "кітап" ұғымының келемі деп біз бұрын болған, қазір де бар және келешекте жазылатын кітаптардың бәрін айтамыз. Мазмұн мен көлем ұғымдары бір-бірімен байланысты. Ұғым мазмұнының артуы кетті көлемді ұғымның түзілуіне алып келсе, керісінше, тұжырымдалатын мазмұнның кемуі көлемнің артуына әкеледі. Бұл байланыс ұғым мазмұны мен көлемі арасындағы кері қатынас заңының көмегімен көрініс береді. Демек, "үстел" деген ұғымның мазмұнын "жазатын" деген белгімен арттырсақ, "жазу үстелі" деген кіші көлемді ұғым аламыз. Ал "федеративті мемлекет" деген ұғымның "федеративті" белгісін алып тастасақ, "мемлекет" деген көлемді ұғымға жолығамыз.

Ұғымдарды олардың көлемі мен мазмүнын негізге ала отырып, төрт түрге бөлуге болады. Көлеміне қарай ұғымдар дара және жалпы болып бөлінеді. Дара ұғым деп көлемі жағынан бөлінбейтін бір ғана затты білдіретін ұғымды айтамыз (мысалы, Қазақстан Республикасы).

Жалпы ұғым, деп көптеген бір текті заттарды білдіретін ұғымды айтамыз (мысалы, "кітап", "бөлме"). Көлемдік жағынан алғанда ешқандай затты қамтымайтын ұғымды босағым деп айтамыз (мысалы, "мәңгілік қозғалтқышты"). Жалпы ұғымдар тіркелетін немесе тіркелмейтін болып белінеді. Тіркелетін ұғымдарға есепке алуға, тіркеуге болатын, кептеген ойға сиятын элементтерді қамтитын ұғымдарды айтамыз (мысалы, "Қазақстан қалалары", "Абай шығармалары"). Тіркелетін ұғымдардың көлемі шекті болады.

Тіркелмейтін ұғымдарға санын анықтауға болмайтын заттарды қамтитын ұғымдар жатады. Мысалы, "адам" деген ұғымға бұған дейін өмір сүрген, қазір тірі жүрген және келешекте дүниеге келетін адамдардың бәрін сыйғызамыз. Тіркелмейтін ұғымдар келемі шексіз. Ұғым мазмұнына қарай төмендегідей үш жүп ұғым түрлерін бөліп шығаруға болады. Нақты және абстрактілі ұғымдар. Өздігінен өмір сүріп жатқан белгілі бір затты немесе заттардың жиынтығын білдіретін ұғымды нақты ұғым дейміз.

Заттардың қасиеттерін немесе заттар арасындағы қатынасты білдіретін ұғымдар абстрактілі ұғымдар деп аталады. Олай болса, "тау", "өсімдік" ұғымдары нақты, ал "қараулық", "құлық", "парасаттылың" ұғымдары абстрактілі ұғымдарға жатады. Абстрактілі ұғымдар белгілерді білдіреді, сол белгілерді алып жүретін заттан тыс өздігінен өмір сүре алмайтын ұғымдар. Құптаушы және терістеуші ұғымдар. Затқа тән қасиеттерді құрайтын мазмұндағы ұғымдарды қитаушы ұғым, дейміз. Мысалы, "сауатты адам", "тәртіпті". Затқа тән емес қасиеттерді көрсететін мазмұнды білдіретін ұғымдарды терістеуші ұғым дейміз: "сауатсыз", "тәртіпсіз". "Үй", "белме", "қойма", "қора", ұғымдарын мәнді белгілеріне қарай ажыратып беріңдер.

8. Ұғымдар арасындағы қатынастар. Ұғымдармен логикалық операциялар

Ұғымдар арасындағы қатынас — сол ұғым арқылы ойға оралатын заттар арасындағы қатынастың бейнеленуі. Екі ұғымның арасындағы байланыс кейде олардың арасында іс жүзінде жалпы белгілер болмайтындай тым әлсіз болуы мүмкін. Мұндай ұғымдар салыстырылмайтын шымдар делінеді. Бұлардан езге ұғымдардың бәрі салыстырылатын ұғымдар деп аталады. Мысалы, "Қазақстан Республикасы" мен "Өзбекстан Республикасы" ұғымдарын біріктіріп тұрған ұғым — олардың Орталық Азия мемлекеттері екендігі. Тек салыстырылатын ұғымдар ғана бір-бірімен логикалық қатынаста болады. Салыстырылатын ұғымдар сыйысатын және сыйыспайтын болып бөлінеді. Көлемі жағынан алғанда толық немесе жартылай сәйкестіктері бар ұғымдар сыйысатын ұғымдар делінеді. Сыйысушылық қатынастардың үш түрі болады: тең мағыналы, қиысатын және бағыныттылық қатынастары. Түрлі тіркестермен (сөзбен) айтылса да, тек бір зат қана ойға оралса, олар тең мағыналы ұғымдар арасындағы қатынастар болады. Мысалы, "Мұхтар Әуезов" (А) және "Абай жолы" романының авторы (В) ұғымдары.

Біреуінің көлемі жартылай екішпісінің келемімен қиылысып келетін заттарды білдіретін ұғымдар бір-бірімен киылысу қатынасында болады. Бұл ұғымдардың мазмұндары әр түрлі. Мысалы, "студент" (А) ұғымы мен "спортшы" (В) ұғымын алайық. Кейбір студенттердің спортшы болуы әбден мүмкін.

Біреуінің көлемі екіншісінің көлеміне толығымен қамтылып жатқан заттар арасындағы қатынастарды білдіретін ұғымдар бір-бірімен бағыныштылық (субординациялық) қатынаста болады. Мысалы, "жоғары оқу орындары" (А) және "университет" (В) ұғымдары. Мұндағы (А) ұғымының көлемі (В) ұғымының көлемінен кең және оны өз кеңістігіне кіргізіп алады. Мұндағы кіші көлемді өзіне қосып алып, үлкен келемді білдіріп тұрған ұғымды (А) бағындырушы ұғым; үлкен келемнің құрамына енетін, кіші келемді білдіретін ұғымды (В) бағынышты ұғым дейміз. Егер жалпы және дара ұғымдар бір-бірімен бағыныштылық қатынастарда болса, онда жалпы (бағындырушы) ұғым түр болады да, ал дара (бағынышты) ұғым дара болып шығады. Мысалы, "Ғарышкер" және "Т.Әубәкіров" ұғымдары осындай қатынаста болад

9. Пікір ойлау формасы ретінде

пікір-нарселер мен олардын белгіері жөнінде бірденені костайтын не теріске шығаратын ойды айтамыз

Пікір ақиқат және жалған болып бӛлінеді. Мәселен, «Ақтау - әдемі, жас қала» десек, бұл шындыққа сай ақиқат пікір болады да, ал «Қасқыр қауіпті аң емес» десек, бұл жалған пікір болып табылады. Әрбір пікірде үш бӛлім болады. Олар: бастауыш, баяндауыш және байланыс. Мәселен, жоғарыда келтірілген пікірде: «Ақтау» - логикалық бастауыш. «Әдемі, жас қала»- логикалық баяндауыш. Байланыс сӛздер («деп», «дегеніміз», «айтамыз» т. б.) пікірде кӛбінесе айтылмай, тек ойға алынып отырады. Пікір грамматикада сӛйлем делінеді. Пікір де ұғым сияқты тек тілдік материал негізінде, тілдік терминдер мен сӛйлемдердің негізінде ғана туып, ӛмір сүре алады. Пікір мен сӛйлем бір-бірімен тығыз байланысты. Ӛйткені бұл екеуінің негізгі мүшелерінің мазмұны біреу. Пікірлердің әр түрін, оның оның ерекшеліктерін логика ғылымы жан-жақты қарастырады. Психология, негізінен ойлау формасы ретінде пікірдің мазмұнын зерттейді.

4 билет

10. Пікір және оның құрылымы. Пікір және сөйлем

Субъект (S) — пікірде НЕ ТУРАЛЫ сөз қозғалып жатқанын білдіретін логикалық термин. Мысалы, «Барлық өсімдіктер жануар емес» деген пікірде өсімдіктер туралы сөз қозғалып тұр, ондай болса пікірдің субъектісі ӨСІМДІКТЕР болып табылады.

Предикат (P) — бұл СУБЪЕКТ туралы НЕ АЙТЫЛҒАНЫН білдіретін логикалық термин. Субъектті БАСТАУЫШ, ал предикатты БАЯНДАУЫШ ретінде қарастыруға болады. Предикат белгілі бір нәрседе әлдебір қасиеттің (белгінің) барын не жоғын бейнелейді. Мысалы,

Жоғарыда айтылған «Барлық өсімдіктер жануар емес» деген пікірде «өсімдіктер» деген СУБЪЕКТІ туралы олардың «жануар емес» екендігі айтылған, сондықтан аталған пікірде предикат «ЖАНУАР ЕМЕС» деген сөзде айтылып тұр.

Жалғаулық — бұл СУБЪЕКТ пен ПРЕДИКАТТЫ байланыстыратын сөздер. Жалғаулық рөлін неше түрлі сөздер атқаруы мүмкін: бұл, болады, болып табылады, кіреді және т.б.

Квантор — бұл субъекттің КӨЛЕМІНЕ нұсқайтын сөздер, пікірдің сандық сипаты десек те болады. Квантордың рөлін БАРЛЫҚ, ӘРБІР, КЕЙБІР және т.c.c. сөздер атқарады.

Пікірдің тіл формасы сөйлем болады. Бұл екеуі мазмұн мен форма сияқты байланысшы болғанымен, екеуі тең емес. Пікір мен сөйлемнің тең еместігі бірнеше жағдайлардан байқалады. Біріншіден, қандай да болса пікір сөйлем бола алмайды. Пікір тек хабарлы сөйлеммен баяндалады, сұраулы және қозғаушы сөйлемдер пікір бола алмайды, өйткені оларда пікірдің ең басты белгісі жоқ — құбылыстар арасындағы байланысты терістеуші не қозғаушы сөйлем жоқ Пікір мен сөйлем бір-бірімен тығыз бірлікте, өйткені пікір мен сөйлемнің мазмұны біреу-ақ. Бірак пікір бөліктері мен сөйлем мүшелері толық сәйкес келе бермеуі де мүмкін.

Кейде сөйлем бір-ақ сөзден тұрады (мысалы, жақсыз сөйлемдер: Жарық. Тыныш. Аяз.), бірақ мұнда да белгілі бір пікір бейнеленген. Пікір мен грамматикалық сөйлемнің арасындағы тағы бір айырмашылық сол, түрлі тілдерде сөйлемдердің грамматикалық құрылысы түрліше болады. Ал пікірдің логикалық құрылысы барлық тілдерде бірдей болып келеді. Сонымен, пікір мен сөйлем тығыз бірлікте болғанымен, бірақ олардың арасында белгілі бір айырмашылықтар да бар. Ойлаудың формасы болып табылатын пікір мен оның тілдік керінісі болып саналатын сөйлемді бір нәрсе деп қарастыру пікір, ойлау үдерісінде қателіктерге соқтыруы мүмкін.

11. Қарапайым пікірлер, және олардың түрлері. Категориялық пікірлер

Жалпы карапайым пікірлер тек субьект пен предикаттан куралады,жай пікірлердін түрлері

1-атрибутивтік пікір-атрибутивтік пікір бір немесе бірнеше заттың бір касиеті немесе көп касиеті бар екендігін не жок екендігін білдіреді

атрибутивті пікір төртке бөлінед

1 жалпы костаушы-все S есть P

2 Ішінара костаушы пікір-некоторые S есть P

3 жалпы терістеуші пікір-ни одно S не есть P

4 ішінара терістеуші пікір-некоторые S не есть P

2 шартты пікір-бір пікір айтылғанда сібьект пен предикатты ра катынасына белгілі бір шартпен шек койсам,онда бұл шартты пікір болады,мысалы-егер жанбыр жауса,дала су болады

3 ажыратушы пікір-ажыратушы пікір екі түрге бөлінеді-бірінші турі-бір субьектіде екі,уш немесе одан да көп предикаттар болуы мумкын,с деген не а не п не с,екінші турі-бір предикатта екі үш не одан да коп субьект болуы мумкын,мыс-немесе а не б не с дегеніміз п

4 шартты ажыратушы пікір-шартты жане ажыратушы пікірлердін бірігуі шартты-ажыратушы пікірді курайды

12. Тікелей теріске шығару. Абсурдқа келтіру

Оның мақсаты - пропоненттің шығарған тезисінің дәрменсіздігін көрсету.Тезистің мұндай теріске шығаруы тікелей немесе жанама болуы мүмкін. Тікелей теріске шығару пайымдау түрінде салынады, "абсурдқа жеткізу" деп аталып кеткен.Мұндай жағдайда аргументация мынадай түрде өтеді; бастапқыда пропоненттің шығарылған болжамдарының растығын мойындауға болатынын сосын осыдан шығатын зеттеуді шығарады. Зерттеулермен фактілерді салыстырғанда объективті мәліметтерге қарама - қарсы болып шықса оларды дәрменсіз деп табады.Осының негізінде қорытынды шығарады,тезистің дәрменсіздігін мәлімдейді,жалған зерттеулер әрдайым оның түбірінің жалғандығын растайтын принципке сүйене отырады.

Аргументация процесінде тікелей теріске шығару талқандау функциясын орындайды.Оның көмегімен тезистің дәрменсіздігін көрсетеді,орнына ешқандай идея алға тартпай-ақ.

Жанама теріске шығару басқа жолмен салынады.Оппонент қарама- қарсы беттің тезисін тікелей талдамауы мүмкін,аргументтерді тексермей-ақ, пропонентті демонстрацияламай.Өзінің тезисінің мұқият және жан-жақты екендігіне назар аудартады.

Егер аргументтері түбегейлі болса,оның ізінен екінші қадам жасайды- пропоненттің тезисінің жалған деген тұжырымға келеді.Мұндай теріске шығару тек мынадай жағдайда ғана қолданылуы мүмкін,егер тезис және антитезис "үшіншісі болуы мүмкін емес" деген принциппен реттелген жағдайда, яғни екі дәлелденіп жатқан тұжырымдаманың біреуі ғана шындық болса.

5 билет

14. Күрделі пікірлер. Күрделі пікірлердің түрлері.

күрделі пікірлер 2 субьект пен бір предикаттан турады,күрделі пікірлер 4 ке бөлінеді

біріктіруші,ажыратушы,шартты,

15. Ойқорытынды, оның құрылымы. Ойқорытынды түрлері

ой корытынды курылымына

индукция-жалкы білімнен неғұрлым жалпыға карай өрбитін ой тұжырымы

дедукция-неғұрлым жалпы білімнен жалқыға карай жылжитын ой корытынды

продукция-алғышарттары да,корытындысы да,жалпылыктын бірдей дәрежесінде болатын ой тужырымы

6 билет

Силлогизм (грекше syllogіsmos — есептеп шығару) — субъективті-предикатты жүйедегі кесімді екі пікірден жаңа үшінші тұжырым ретінде aлынатын дедуктивті ой тҚарапайым силлогизмнің жалпы тәртіптері. Қарапайым силлогизм ақиқат сілтемелерді қатаң сақтамай, ақиқат қорытынды жасауға болмайтын жеке ережелерге бағынады. Осы ережелердің көмегімен силлогизмдік ой корытындылардағы қателіктерді табуға болады.

17. Энтимема

қысқартылған тұжырым, онда алғышарт немесе қорытынды анық айтылмайды, бірақ жетіспейтін элемент тұспалданады Кейде олар күтпеген қорытындыға келгісі келіп, әдейі еңтимеге жүгінеді. Ақылдың әсері энтимемаға өте тәуелдімема

18. Аргументацияның логикалық құралдары. Дедуктивті ойқорытынды

ДЕДУКЦИЯ — бұл ЖАЛПЫДАН ЖЕКЕГЕ жүретін ой қорытындысы. Мұны қалай түсінуге болады? Мәселен, біз барлық жыртқыш жануарлар етпен қоректенеді, ал арыстандар жыртқыш жануарлар десек, олай болса, АРЫСТАНДАР ЕТПЕН ҚОРЕКТЕНЕДІ деген қорытындыға келеміз. ЯҒНИ бұдан түсінетіміз: дедукцияда ЖАЛПЫ ПІКІР алынады, сосын ол ЖЕКЕ ПІКІРМЕН байланыстырылады, соңы БІР ҚОРЫТЫНДЫ ШЫҒАДЫ.

ДЕДУКЦИЯ: Барлық үй жануарлары азыққа мұқтаж. Сиыр — бұл үй жануары. Ондай болса сиырлар азыққа мұқтаж.

Дедуктивті пайымдау (немесе Дедуктивті логика, ағылш. Deductive reasoning, лат. deductio — бөліп шығару) — сенімді сипатқа ие логика заңдары негізінде бір немесе бірнеше алғышарт (premise) пайымдардан жаңа бір логикалық қорытынды (logical consequence) шығару әдісі.[1][2]

Дедуктивті пайымдау — білімнің көбіне жалпыдан жекеге қарай көшуі, қорытындылардың алғышарттардан шығарылуы. Ғылыми танымда дедукция индукциямен ажырағысыз байланысты. Психология дедуктивті пайымдаулардың дамуы мен бұзылуын зерттейді. Білімнің көбінесе жалпыдан кемірек жалпыға қарай қозғалысы оның барлық психикалық процестермен, тұтас алғандағы ойлау қарекетінің құрылымымен шарттастылығында талданады. Дедукдиялық пайымдауларды эмпириялық зерттеулердің, мысалы, алғышарттарға және олардан шығатын қорытындыларға деген сенімнің талдануы болып табылады. Дедукция - жалпы білім негізінде белгілі бір объект туралы жаңа білім тұжырымдалатын ой қорытындыларын пайдалану. Мұнда материалға сәйкес логикалық процесс пен мазмұндау жолы жалпы қағидалардан басталып, оларды сол немесе басқа нәрсеге пайдаланумен аяқталады. Дедукция - жалпыдан жекеге қарай дамитын ой қорытындысы, логикалық ойлау формасы. Дедукциялық ойдың кең тараған түрі — силлогизм. Екі немесе одан көп пікірлердің байланысы нәтижесінде жаңадан бір пікір шығар

7 билет

ИНДУКЦИЯ — бұл ЖЕКЕДЕН ЖАЛПЫҒА жүретін ой қорытындысы. Мұны қалай түсінуге болады? Мысалы,

БІРІНШІ пікір: Әсел ойнағанды жақсы көреді.

ЕКІНШІ пікір: Азамат ойнағанды жақсы көреді.

ҮШІНШІ пікір: Аружан ойнағанды жақсы көреді.

ТӨРТІНШІ пікір: Әсел, Азамат, Аружан — балалар.

ҚОРЫТЫНДЫ: Барлық балалар ойнағанды жақсы көреді. ЯҒНИ индукция ЖЕКЕ ЖАҒДАЙЛАРДЫ қарастыра отырып, ЖАЛПЫ бір ҚОРЫТЫНДЫНЫ жасауды меңзейді.

ИНДУКЦИЯ: Алюминий электр тогын өткізеді. Темір, цинк, күміс, мыс, алтын, никель, барий, кадмий де электр тогын өткізеді. Демек, барлық металдар электр тогын өткізеді.

20. Индукцияның түрлері

Дедукция ақиқат ой корытынды береді,ал индукция-ықтимал ой корытынды

Индукция түрлері-толымды толымсыз

толымды-белгілі бір кубылыстын барлық жағдайларын толык камтитын алғышарттардан жалпы корытынды шығаруга болатын индукциялық ой корытындынын бір турі

толымсыз-зерттеліп отырған кубылыстын барлық жағдайын камтымайтын алғышарттардан жалпы корытынды шығаратын индукциялық ой корытынды

21. Аргументациядағы аналогия

Аналогия--екі нарсенін кейбір белгілерінін ұқсастығынан бұл нарселердін баска белгілерінін уксастығы туралы ой корытынды

Аналогия бойынша жасалған ой қорытындыда әр уақыт тек ьщтимал қорытынды ғана шығады. Ықтималдықтың да дәрежесі бар, яғни ықтималдық жоғары болуы да, шамалы болуы да мүмкін. Аналогия бойынша жасалған қорытындылардың ішінде салыстырылып отырған құбылыстардың неғүрлым көбірек ұқсас белгілеріне негізделген қорытындының ықтималдығы молырак. Бірақта егер ой корытынды жасап отырған нөрсенің немесе қүбылыстың корытындыда айтылған белгіге сөйкес келмейтін белгісі болса, онда ұқсас белгілер қаншама көп болса да, біздің корытындымыз жалған болып шығады.

Екі нәрсенің қасиеттерінің аналогиясы кейде ықтимал емес, ақиқат та қорытынды шығаруға мүмкіндік береді. Мысалы, Оңтүстік Африка қыраттарының геологиялық құры- лысы мен Шығыс Сібір қыраттарының құрылысында көп үксастыгы бар екен. Оңтүстік Африканың алмаз кенінің желісінен көгілдір минерал табылды. Дәл сондай көкшіл минерал Саха елінің бір кішкене өзені сағасынан да кездейсоқ табылды. Осыдан кейін, аналогия бойынша, бәлкім Саха елінде де алмаз кені бар шығар деген қорытынды жасалад

8 билет

дәлелдеу-бұл кейбір пайымдаулардың акикаттығын оны акикат ретінде кабылдайтын баска пайымдаулардан шығару жолына негізделген пайымдау,Жеке алынған ой тұжырымы секілді дәлелдеу де кұрама тұжырымдалған білім алуға бағытталған

23. Дәлелдеме, оның құрылымы

дәлелдеме курылыми

тезис,аргументтер,демонстрация

кез келген дәлелдеме курылымы онын накты мазмунынан тәуелсіз ғылыми жане түрлі практикалық әрекеттін кай саласында болмасын,бірдей болады,ол басты екі элементтен тезис жане дәйектерден турады,олар өзара тек өздеріне ғана тән логикалык байланыста болад,

1-не дәлелденеді

2-немен дәлелденеді

3 калай,кандай түрде дәлелденеді

24. Аргументация теориясы: терістеу

теріске шығару-дәлелдеменін логикалық сәйкессіздігін негіздеуге бағытталған негіздің бір түрі

теріске шығару ұғымын дәлел курылымын бұзу процессі жане онын түрлі натижесі ретінде түсінуге болады

теріске шығару-бұл кез келген түжырымнын тезистін дәлелдеменін жалғандығы немесе күмәні аныкталған логикалық операция

теріске шығару обьектілері-формальды нысандар мен жүйелер жане мазмунды жүйелер гипотезалар болуы мумкын

теріске шығару термині екі магынада колданылады

1 кейбір мәлімдемелердін жалғандылығынын толык негіздемесі ретінде

2 кейбір далелдемелердін кате курылуы немесе кейбәр тужырымдамалардын акикаттығын не жалғандығын аныктау процессі ретінде

сонымен теріске шығару бұл-дәлелдеудін бір түрі,ал сын теріске шығару процедурасынын ажырамас бөлігі

9 билет

25. Сын және терістеу. Құрылымы және түрлері

сын-теріске шығару процедурасынын ажырамас бөлігі,жалпы сын айкын жане жасырын болуы мүмкін

айкын сыннын ерекшелігі-әдетте оппонент дәелдердің накты кемшіліктері нұскаулармен сипатталады

жасырын сынға әртүрлі скептикалык бағалаулар кіруі мумкін-мб сіз дурыс айтасыз,немесе кейде унсіздік танытылуы мүмкін

сын обьективті жане субьективті болад,обьективті сын ол ғылыми дискуссия,ал субьективті сын ол пропонентке бағытталған,көбіне эмоцияналды

сын толык,ішінара,аякталған,аякталмаған болып бөлінед

терістеудін уш түрі бар-

1 тезисті жокка шығару

2 аргументті жокка шығару

3 демонстрацияны жокка шығару

26. Тезисті терістеу. Аргументтерді терістеу. Аргументтерге сын. Демонстрацияны терістеу.

тезисті теріске шығару-

1 фактілерді теріске шығару

2 абсурдка келтіру

3 анти тезисті дәлелдеу

27. Сендіру аргументация теориясының пәні ретінде

сендіру нандыру-адамды өзінін пікіріне иландыру,сендіру пікірдін акикаттылығына,жүйесіне,дұрыстығына толык сенім

10 билет

28. Аргументация теориясының тарихы

29. Аргументацияның логикалық құралдары. Білімді дамыту және білдіру формалары: проблема, гипотеза және теория

30. Аргументация құрылымы

Аргументацияда келесі үш элементті ажырату әдеттегідей: тезис, дәлелдер және демонстрация. тезис – процесте дәлелденген немесе теріске шығарылатын мәлімдеме Аргументтер - бұл тезисті дәлелдеу немесе жоққа шығару үшін қолданылатын мәлімдемелер. Демонстрация (дәлелдеу әдісі) – тезисті дәлелдеуге немесе теріске шығаруға мүмкіндік беретін логикалық операциялар тізбегі. Дәлелдеудегі жүйелілікті қалпына келтірудің толықтығына байланысты аргументация нақты логикалық және мағыналы болып бөлінеді. Логикалық дәлелдеу – пайымдаудағы жүйелілік толығымен қалпына келтірілетін аргумент. Бұл дәлел тұрғысынан ғана емес сенімді болуы керек дегенді білдіреді мағынада, яғни ақпараттық мағынада, бірақ бұл арасында қажет дәлелдеуге жататын дәлелдер мен тезис, логикалық салдарлардың арақатынасы дәлелденген жағдайда, ал теріске шығарылған жағдайда оның жоқтығы анықталды

11 билет

аргументтерге катысты талаптар

1 аргументтер накты курылуы керек

2 аргументтер толыктай немесе бөлшектеп дәлелденуі тиіс

3 аргументтер тезиске тікелей катысты болуы керек

тезиске катысты талаптар

1 моносемичность-бір мағыналы ұғымдар

2 нактылык

3 жалпыға белгілі заттар емес мыс-земля круглая

4 важность оратору

5 прогаваривать тезис

32. Аргументация процесінде сұрақтардың рөлі. Дұрыс және дұрыс емес сұрақтар мен жауаптар

33. Аристотель. Риторика

Аристотель өзінің «Риторикасында» сол кездегі кең тараған көзқараспен салыстырғанда шешендік өнердің өрісін едәуір кеңейтті. Сөйлеу қабілеті, оның пікірінше, әмбебаптық сипатқа ие болғандықтан және әр түрлі жағдайларда және әрекеттен бастап кеңес беру кезінде, бір адамға немесе бүкіл жиналысқа арналған барлық түсініктемелер мен нанымдармен беріледі. сөйлеуші ​​қарастыратын), мәні бойынша бірдей, онда риторика диалектика сияқты аз, ол кез келген белгілі бір саламен айналысады: ол адам өмірінің барлық салаларын қамтиды

Осы мағынада түсінілетін шешендік сөздерді әркім әр қадамда қолданады: ол жеке адамның күнделікті қажеттіліктеріне қатысты мәселелерде де, мемлекеттік маңызы бар мәселелерде де бірдей қажет: адам басқа адамды бір нәрсеге бейімдей бастағанда немесе оны көндіре бастағанда. бірдеңе жасаудан ол міндетті түрде саналы немесе бейсаналық түрде риториканың көмегіне жүгінеді. Риториканы осылай түсіне отырып, Аристотель оны әрбір берілген тақырып бойынша сендірудің мүмкін жолдарын табу қабілеті ретінде анықтайды.

Шешендік сөзге берілген анықтамадан Аристотельдің трактатындағы көздеген мақсаты айқын болады: ол бақылау негізінде шешендік өнердің жалпы түрлерін беруді, шешеннің нені басшылыққа алуы керектігін немесе жалпы алғанда, кез келген адамды көрсетуді қалады. біреуді бір нәрсеге сендіргісі келеді. Осыған сәйкес трактатын үшке бөлді. Бірінші бөлім сол қағидаларды талдауға арналған, соның негізінде шешен (яғни бір нәрсе туралы айтатын кез келген адам) өз тыңдаушыларын бір нәрсеге ынталандыруы немесе оларды бір нәрседен алшақтату, бір нәрсені мақтау немесе айыптау.Екінші бөлімде сөйлеушінің жеке қасиеттері мен ерекшеліктері туралы айтылады, олардың көмегімен ол өз тыңдаушыларына сенім ұялатып, осылайша өз мақсатына шынайырақ жетеді, яғни оларды сендіру немесе көндіру. Үшінші бөлім шешендік өнердің ерекше (техникалық) жағына қатысты: Аристотель бұл жерде сөйлеуде (стиль туралы) қолданылуы керек өрнек тәсілдері туралы және шешендік сөйлеудің құрылысы туралы айтады.

12 билет

34. Насихаттау XX-XXI ғғ. нанымды қалыптастыру тәсілі ретінде

35. Тезиске қатысты ережелер

36. Аргументтерге қатысты ережелер

13 билет

37. Дәлелдеу мен сынның формасына қатысты ережелер мен қателер

38. Аргументацияның негізгі стратегиялары

даудын түріне байланысты дәлелдеу мен сыннын сол немесе баска стратегиясы мен тактикасы колданылады,

стратегия-бұл аргументацияны курудын жалпы жоспары,стратегияларды колдану кезінде аудитория түрлерін,олардын сенімдерінін түрлерін ескеру кажет

стратегия келесі әрекеттерді орындаудан турады

1 бәсекелес ұғымдарды сынау

2 тезистін логикалык катесіз тұжырымдалуы

3 тезисті корғауда аргумент келтіру

4 табылған аргумент тұрғысынан тезисті логикалык багалау

39. Аргументацияның тактикалық әдістерінің түрлері

1 қарсылыкты кешіктіру

2 дауды созу

3 тезисті жасыру

4 бөлу жане билік ету

5 дәлелдеу ауыртпалығын оппонентке арту

6 ауру бастан сауға

7 кунктация әдісі

8 ретсіз сөйлеу

9 фома айласы ештенемен келіспеу

10 интеллектуалдарды елемеу

11 карапайым сөйлеу

14 билет

40. Аргументацияның негізгі жалпы әдіснамалық тәсілдері

41. Аргументацияның тактикалық әдістеріне қарсы тұру тәсілдері

42. Сендіру мен пікір ұғымдары

сендіру нандыру-адамды өзінін пікіріне иландыру,сендіру пікірдін акикаттылығына,жүйесіне,дұрыстығына толык сенім

пікір-нарселер мен олардын белгіері жөнінде бірденені костайтын не теріске шығаратын ойды айтамыз

15 билет

43. Сендіру мен пікірді қалыптастырудың психологиялық әдістері

1 психопсихоогиялық-хош иісті гипноз,дыбыстык әсер

2 психофизиологиялық-көзбен карау аркылы әсер ету

3 физиологиялык психологиялык- псих диверсия

4 физикалык жане психологиялык-кабылдауға жағдай жасау

44. Аргументацияның риторикалық көрінісі

45. Аргументацияда нейролингвистикалық бағдарламалау технологиялары

16 билет

46. Ежелгі Грецияда аргументацияның практикасы мен теориясы

Ежелгі Грецияда шешендік өнердің алғашқы ұстаздары Тисиас пен Корас болды.Аргументация теориясы Ежелгі Грецияда өркендеді, бірақ Ежелгі Римде демократия бірте-бірте қысқара бастағанда, дәлелдеу теориясы тез ыдырап кетті.Олар шешендік сөздің жоспары ұғымын күнделікті өмірге енгізді, сөйлеудің мазмұнын схемаға түсірді. Аудиторияның жанашырлығын қалыптастыруға арналған арнайы шағымдарды пайдалануға көбірек көңіл бөлінді. Бірте-бірте сендіру әдістерінің тұтас кешені дамыды. Сократ бұл әдістерді күрес мектептерінде оқытылатын әдістермен салыстырды.Тыңдаушылардың сенімі үшін бәсекеде қарсыласты жеңуге үйрететін аргументация теориясы интеллектуалдық күрес өнері ретінде қарастырылды.Софистік философтар сендіру өнерін зерттеуде және оны оқытуда ерекше жетістікке жетті.Цицерон заманынан бастап дәлелдеу теориясы сендіру ғылымы ретінде өзінің дамуында тоқтап қалды десе де болады. Қалай болғанда да, бұл бірде-бір көзге түсетін идеяны тудырмады. Аргументация теориясы жинақтаған материалды тіл білімінің бөлімдері болып табылатын стилистика мен поэтика пайдалана бастады. Қазірдің өзінде Квинтиллианда сендіру мүмкін ретінде көрінеді, бірақ шешеннің сөзінің негізгі мақсаты емес. Дәлелді сөз өнерінен дәлелдеу теориясы барған сайын шешендік өнерге айналды. Ұзақ уақыт бойы түсініксіз дәлелдемелерге негізделген жасанды құрылыс және өрнек сұлулығы риторикалық тәжірибенің аяқталуына айналды.

47. Ежелгі Римде аргументацияның практикасы мен теориясы

48. Дәлелдеу мен сынның жалпы әдіснамалық тәсілдері

17 билет

Көпшілік алдында сөз сөйлеуге дайындалу шешендік өнердегі маңызды да жауапты кезең.Көпшілік алдында сөйлеуге дайындық

- Алдымен, қанша уақыт сөйлейтініңізді толық біліп алыңыз. Соған қарап дайындалыңыз. Әдетте, жұрттың алдында көп уақыт сөйлеу аудиторияны жалықтырып жіберуі мүмкін.

- Материал жинауды жүйелей білу, көздеген мақсат-нысанаға ыңғайластыра, сәйкестендіре алу, ауызша сөйлеу мен аудиторияның ерекшеліктеріне үйлестіре білу басты рөл атқарады. Айтар ойыңызды дайындық кезінде жазбаша жазып, ойларыңызды бір арнаға тоғыстырыңыз.

- Дайындалатын ақпарат көздерін, кітаптарды, газет-журналдарды іріктеп алыңыз. Кезегімен оқып шығыңыз. Мәнін түсініңіз. Өз көзқарасыңызды қалыптастырыңыз. Яғни, сіздің ойыңыз маңызды рөл атқаратынын естен шығармаңыз.

50. Пікірталастарда қолданылатын амалдар және қарсы тұру әдістері

51. Аргументативті процестердегі ұғымдардың логикалық анализі

18 билет

52. Диалектикалық логиканың негізгі заңдары

Диалектикалық логиканың өз заңдары бар:

1) Сан мен сапаның байланысы заңы

2) Қарама-қарсылықтардың бірлігі мен күресі заңы

3) Терістеуді терістеу заңы

Диалектикалық категориялар арасындағы мәнді байланыстар мен қатынастар арқылы бейнеленетін заңдар.

53. Қазіргі логикадағы пікірлердің жіктелуі

54. Аналитикалық және синтетикалық пайымдаулар

Аналитикалық пайымдау – объект туралы ешқандай жаңа ақпарат енгізбейтін пайымдау [1]. Аналитикалық пайымдауға қарама-қарсы пікір – синтетикалық пайымдау. Аналитикалық пайымдаулардың ақиқатын нақты әлемге сілтеме жасамай-ақ анықтауға болады [2]. Аналитикалық пайымдаудың мысалы ретінде «Барлық бойдақ некеде емес» деген тұжырымды келтіруге болады, өйткені «бакалавр» сөзі мен «үйленген жоқ» тіркесі мағынасы жағынан бірдей. Осылайша, бұл үкім ешқандай жаңа мағына бермейді.

Синтетикалық пайымдау - объект туралы ақпаратты кеңейтетін және толықтыратын пайымдау [1]. Синтетикалық пайымдаудың қарама-қарсы жағы аналитикалық пайымдау болып табылады. Синтетикалық пайымдаулардың ақиқаты «олар туралы айтып отырған шындықпен салыстыру барысында ғана» белгіленуі мүмкін [2]. Синтетикалық пайымдаудың мысалы ретінде «Аққулардың бәрі ақ» (егер аққу сөзі құстың ақ түсін білдірмейтін болса) тұжырымы болып табылады, өйткені ол аққу сияқты тақырыпты қорытындылайды және жаңа мәліметтер береді. Алғаш рет пайымдауларды аналитикалық және синтетикалық деп бөлуді неміс философы И.Кант «Таза ақылға сын» атты еңбегінде ұсынған.

19 билет

55. Бэкон-Милль индукция әдістері

Ағылшын философы Фрэнсис Бэкон эксперименталды ғылымдарда жаңа шындықтарды ашудың индуктивті ережелерін тұжырымдауға әрекеттенген бірінші адам болды. Оның пікірінше, Аристотельдің «Органон» (немесе ойлау құралы) еңбегіне енгізілген ескі силлогистикалық логикасы эксперименттік ғылымдар үшін мүлдем жарамсыз,Бэконның индуктивті логикасы индукцияның бірнеше канондарына немесе ережелеріне негізделген. Кейіннен 19 ғасырда бұл ережелер жүйеленіп, нақтыланған Д.С. Милл өзінің логикалық жүйесінде (1843). Сондықтан оларды индуктивті зерттеу ережелері деп атайды. Бірақ Бэконға қарағанда Милль оларды жаңа ғылыми шындықтарды ашу ережелері ретінде емес, табиғат құбылыстары арасындағы себептік байланыстарды орнату әдістері ретінде қарастырды.Ұқсастық әдісі әрқашан біз қандай да бір құбылыстың себебін табуға тырысамыз деген болжамға негізделген. құбылыстардың саны, біз олардың жалпы симптом немесе фактор екенін байқаймыз.Бұл белгі жаңа құбылыстың немесе әсердің пайда болуының себебі болып саналады. Милльдің өзі оны былай тұжырымдайды: «Егер зерттелетін құбылыстың екі немесе одан да көп жағдайларында бір ғана ортақ жағдай болса, онда олар ұқсас болатын дәл осы жағдай бұл құбылыстың себебі болып табылады

56. Қазіргі аргументация теориясы мен практикасының ерекшеліктері

57. Диалог аргументацияның негізгі формасы ретінде

20 билет

58. Дау диалогтың негізгі формасы ретінде

дау жанжал-бұл бір немесе одан да көп адам арасындағы сөзге келіспеушілік,дау барысында әр адам өз көзкарасын жактап,дәлелдейді

дау жанжалдын негізгі түрлері

1 ғылыми дискуссия

2 кәсіби дискуссия

3 полемика

бірінші түрдегі дау-акикат үшін дау,кейде диалект деп аталды

екінші түрдегі дау-женіс ушін дау-эристикалык дау

59. Диалог пен аргументацияның заманауи формалары

60. Аргументация процесінің негізгі кезеңдері

21 билет

61. Аргументация процесінде кездесетін қателіктер

62. Оппонент немесе тыңдаушыларға психологиялық әсер мен моральдық қысыммен байланысты амалдар

63. Ad Hominem аргументтері

Ad hominem дәлелдері (адамға жүгінеді) логикада қате деп саналады,және оларды пайдаланудың дәлелі дұрыс емес. Олар «Қорғанудың жол берілмейтін және теріске шығару құралдары» бөлімінде толығырақ талданған. Олардың мақсаты - билікке сілтеме жасау, сезіммен ойнау (аяушылық, жанашырлық, адалдық), уәделер, кепілдіктер және т.б.

22 билет

64. Ad rem аргументтері

Аргументтер ad rem (іске қатысты) дұрыс.Олар объективті және дәлелденетін тезистің мәніне қатысты.

65. Логика және тіл

Тіл білімі мен логиканың түйісетін жері – тіл мен ойлаудың арақатысы мәселесі.Логика – ойлау формаларын, ол формалардың өзара байланысын, даму жолдарын зерттейтін ғылым.Ал, ойлаудың заңдылықтарын тілдік материалдарсыз білу мүмкін емес.Ойлау формалары тілдік элементтермен тығыз байланысты.Сондықтан ұғым, байымдау, ой қорытындысы сияқты логикалық категориялардың тілдік элементтер арқылы көріне алатыны да, олардың арасындағы бірлік пен өзгешелік те логиктер үшін өте қажетті.Сол сияқты тіл ғалымдары үшін тілдің мағыналық, мазмұндық жағы да аса маңызды.Ал, тілдік мазмұн дегеніміз – ой, байымдау.Бұлар – логикалық категориялар.Айтылғандарды жете меңгеру үшін логиктер мен тіл ғалымдары бір – біріне өзара көмектеседі.Бірақ әрқайсысының көздейтін мақсаты әр басқа: логиктер тіл арқылы ойлаудың заңдылықтарын, ал тіл зерттеушілер тілдегі заңдылықтарды білуге тырысады.Тіл білімін қызықтыратын мәселе – ойлау заңдылықтарын тіл құрылысына қандай дәрежеде әсер ететіні.Ойлау заңдылықтары жалпы адамзаттық, ал тілдердің құрылымы мен заңдары, негізінде, жеке халықтық, ұлттық, дара – дара болады.Сондықтан да белгілі бір ұғым, мағына, байымдау әр тілде әр басқа тәсілмен беріледі.Тілдің логикалық категорияларды, ұғым мен байымдауды білдіруі оның толып жатқан функциялық құбылыстарының бір жағы ғана.Тілде бұдан басқа да өзіндік ішкі мағыналық, формалық құбылыстар, өзіндік категориялар мен заңдылықтар көп.Онда тіпті ешқандай логикаға сыймайтын жайттар да аз емес.Мысалы, орыс тіліндегі ночь сөзінің – женский родқа, день сөзінің мужской родқа жатуын, қарным ашты, түйе көзіңе түсті ме? Көз – құлақ бола жүр деген тәріздестердің білдіретін мағыналарын қазіргі логикаға сай деуге болмайды.

Бірақ бұл айтылғандар логика ғылымының тіл білімінің дамуындағы қызметін төмендету емес.Логика тіл білімінің қалыптасуында, дамуында елеулі қызмет атқарады.Көптеген грамматикалық ережелер, терминдер логиканың әсерімен және соның тікелей қатынасымен жасалып қалыптасады.Тіл білімі тарихи логикалық грамматикалардың болғанын да біледі.

Логиканың бір саласы – математикалық логика соңғы жылдары тіл білімінің алдына жаңа проблемалар, тіл зерттеу ісінде математикалық формулаларды қолдану міндетін қойып жүр.Мұндай формула күрделі есептерді шығаратын және мәтінді бір тілден екінші тілге аудару міндетін атқаратын электрон машинасына әрекет үстінде басшылыққа алатын нақтылы нұсқау – ережелер жасау үшін, тілдік мазмұнды шартты белгілерге, кодтарға айналдыру үшін керек.Айтылғандарға қарамастан, тіл – логика үшін де негізгі нысан емес, жанама, көмекші нысан.

66. Ұғымның жалпы сипаттамасы. Ұғым, сөз және атау

23 билет

67. Философиялық аргументацияның ерекшеліктері

68. Манипуляция және аргументация

69. Аргументациядағы софизмдер мен парадокстар

софист - торговец знаниями. Софистами в Древней Греции называли учителей мудрости, бравших плату за обучение. Софисты распространили образование в средних слоях афинского общества, образование перестало быть аристократической привилегией («для избранных»).

24 билет

70. Аргументацияда құндылық факторларының рөлі

71. Дау түрлері. Дау тактикасы

дау жанжал түрлері

1 ғылыми дисскуссия

2 кәсіби дискуссия

3 полемика

дау тактикасы дегеніміз дәлелдеудін жеке кезеніне арналған жоспар

72. Эмпирикалық және теориялық аргументация

25 билет

аргументация жане сын тактикасы -аргументациянын жеке кезендеріне колданылатын әдістер немеес адістер жиынтығы

әдістер бөлінеді-

1 жалпы методологиялық әдістер

2 логикалык

3 психологиялык

4 риторикалык

5 физиологиялык

6 физикалык

74. Аргументация өрісі түсінігі және құрамы