1. Стресс ұғымы
Стресс - ағзаның сыртқы немесе ішкі факторларға (тұрақсыздық, қиындық, қысым) жауап ретінде пайда болатын физикалық, эмоционалдық және психологиялық күй. Стресс адамның өмір сүру сапасына әсер етіп, жұмыс өнімділігін төмендетеді, сонымен қатар денсаулыққа зиян келтіруі мүмкін.
1.1. Стрестің түрлері
Физикалық стресс: ағзаның физиологиялық жауаптары.
Эмоционалдық стресс: психологиялық күй, көңіл-күйдің өзгеруі.
Әлеуметтік стресс: адамдар арасындағы қатынастардан туындайтын қиындықтар.
2. Стрестің себептері
Стрестің бірнеше негізгі себептері бар, олар жеке және кәсіби өмірмен байланысты.
2.1. Жұмыс орнындағы стресс факторлары
Жоғары жұмыс жүктемесі: көп тапсырма және қысқа мерзімдер.
Қарым-қатынас мәселелері: әріптестермен, жетекшілікпен конфликт.
Мансаптық өсуге қатысты алаңдаушылық: жұмыс орнында алға жылжу мүмкіндіктерінің болмауы.
2.2. Жеке өмірдегі стресс факторлары
Отбасы мен қарым-қатынас мәселелері: жеке өмірдегі қиындықтар.
Денсаулық мәселелері: физикалық немесе психологиялық аурулар.
Қаржылық қиындықтар: ақша тапшылығы, қарыздар.
3. Стрестің әсерлері
Стрестің адамға әсері кең ауқымды: эмоционалдық, физикалық, әлеуметтік және кәсіби.
3.1. Эмоционалдық әсерлері
Күйзеліске ұшырау: стресс ұзақ уақыт бойы сақталса, депрессияға немесе алаңдаушылыққа әкелуі мүмкін.
Көңіл-күйдің өзгеруі: ашулану, маза жоғалту.
3.2. Физикалық әсерлері
Денсаулық мәселелері: жүрек-қан тамырлары аурулары, асқазан-ішек проблемалары.
Иммунитеттің төмендеуі: ауруларға қарсы тұру қабілетінің әлсіреуі.
3.3. Әлеуметтік және кәсіби әсерлері
Әлеуметтік оқшаулану: адамдармен қарым-қатынасқа әсер ету.
Жұмыс өнімділігінің төмендеуі: жұмысқа деген ынтаның жоғалуы.
4.
Стресті басқару әдістері
Стрессті тиімді басқару - адамның өмір сапасын жақсарту және жұмыс өнімділігін арттыру үшін маңызды.
4.1. Уақытты басқару
Приоритеттерді анықтау: ең маңызды тапсырмаларды бірінші орындау.
Демалыс кезеңдерін жоспарлау: жұмыстан кейінгі немесе жұмыс барысында қысқа үзілістер.
4.2. Физикалық белсенділік
Спортпен айналысу: дене белсенділігі стресстің деңгейін төмендетеді.
Йога мен медитация: психологиялық тепе-теңдікті сақтау.
4.3. Психологиялық әдістер
Эмоционалдық қолдау: достармен, отбасы мүшелерімен ашық сөйлесу.
Позитивті ойлау: теріс ойларды жеңіп, оптимистік көзқарас қалыптастыру.
4.4. Кәсіби даму
Мансаптық тренингтер: кәсіби дағдыларды арттыру.
Стресстің алдын алу семинарлары: стресс басқару стратегияларын үйрену.
5. Стрессті басқарудағы заманауи технологиялар
Заманымыздың талаптарына сай стрессті басқару үшін жаңа технологиялар мен әдістер пайда болды.
5.1. Мобильді қосымшалар
Стресс мониторингі: жеке стресс деңгейін бақылауға арналған қосымшалар.
Медитация және релаксация: тыныштандыратын аудио және видеолар.
5.2. Онлайн курстар мен вебинарлар
Стресс менеджменті бойынша білім беру: интернет арқылы курстар алу мүмкіндігі.
Қорытынды
Стрессті басқару - өмірлік және жұмысқа қатысты қажеттіліктерді қанағаттандыруда маңызды. Эмоционалдық, физикалық және әлеуметтік аспектілерге көңіл бөле отырып, әр адам өз өміріндегі стрессті тиімді басқару әдістерін қолдана алады. Бұл, өз кезегінде, өмір сапасын жақсартады, жұмыс өнімділігін арттырады, және денсаулықты нығайтады. Стресс - бізге кедергі келтіретін фактор, бірақ оны тиімді басқару арқылы біз салауатты әрі тиімді өмір сүре аламыз.
Жұмыс орнындағы стрессті қалай басқаруға болады
Жұмыс орнындағы күйзелісті басқару қызметкерлер үшін жай ғана міндет болып көрінуі мүмкін, бірақ шындық мынада, жұмысқа байланысты стрессті азайту қызметкерлерді де, олардың жұмыс берушілерін де қамтитын кешенді тәсілді талап етеді.
Дегенмен, кейде біреудің жұмыс стрессін жеңілдету үшін жұмыс орнындағы өзгерістерді күтуі мүмкін емес – әсіресе денсаулық сақтау және тұтынушыларға қызмет көрсету сияқты стресске бейім салаларда. Сонымен, жұмыс орнындағы стрессті басқаруға көмектесу үшін қызметкер ретінде пайдалануға болатын кейбір әлеуетті құралдар:
Зейін: Зерттеулер көрсетеді медитация сияқты ақылға қонымды әрекеттермен айналысу стрессті және жұмыс жүктемесін азайтуға және жалпы әл-ауқатты жақсартуға көмектеседі.
Қозғалыс: Жаттығудың кез келген түрі стресс үшін пайдалы, бірақ зерттеулер ұсынады йога сияқты ақылға қонымды жаттығулар жұмысқа байланысты стрессті айтарлықтай азайтуға көмектеседі.
Терапия: Психикалық денсаулықтың білікті маманымен жүргізілетін терапия жұмыстағы стресс деңгейлерін жақсырақ басқару үшін күресудің әртүрлі стратегияларын үйренуге көмектеседі.
Байланыс: Егер сіз жұмыста күйзеліске ұшырасаңыз немесе күйіп қалсаңыз, менеджеріңізге хабарласыңыз және оның сізге қалай әсер ететінін айтыңыз. Сондай-ақ компанияңыздың мәдениетіндегі стрессті азайтуға көмектесетін қызметкерлердің ресурстық топтары болуы мүмкін.
Жұмысқа байланысты стрессті төмендетуге көмектесетін көптеген әртүрлі тәсілдер бар болса да, бұл бірінші қадамды жасау әрқашан оңай емес. Жұмысыңыздағы стресс өмір сүру сапасына әсер етеді деп алаңдасаңыз, келесі қадамдарды талқылау үшін дәрігерге хабарласыңыз.
Дүние жүзіндегі жұмысшылардың басым көпшілігі жұмыс орнындағы күйзелістің әсерін сезінгендіктен, бұрынғыдан да көп адамдар күйіп қалу сияқты жағдайларды бастан кешіруі таңқаларлық емес. Сондай-ақ, жұмыс күшінің жартысына жуығы жұмыс орнын ауыстыруды жұмысқа байланысты стресстің нәтижесі ретінде қарастыруы таңқаларлық емес.
Біздің жұмысымыз бен мансаптарымыздың психикалық және физикалық денсаулығымызға әсер ету жолын өзгерткіміз келсе, біз компанияларды олардың жұмыс мәдениеті үшін жауап беруді бастауымыз керек. Жұмыс орнындағы стресс деңгейі көтеріле бастағанда, біз мүмкіндігінше артқа шегінуге және өзіміздің психикалық және физикалық денсаулығымызға қамқорлық жасауға міндеттіміз.
Жұмыс орнындағы стресстің жалпы себептері қандай?
Стресс – бұл біздің санамыз қауіп төндіретін немесе қиын деп санайтын нәрселерге адамның табиғи реакциясы – және бұл бәріміз мезгіл-мезгіл сезінетін нәрсе. Өйткені, жеке қарым-қатынастар, жұмыстағы және үйдегі жауапкершіліктер және басқа да өмірлік оқиғалар арасында бізді «стресске» сезіну үшін көптеген себептер бар.
Жұмысқа байланысты стресс – бұл адамдар жұмысына немесе кәсіптеріне байланысты сезінетін стресс және бұл кез келген саладағы немесе саладағы жұмысшылар бастан кешіретін нәрсе. Іс жүзінде, Еңбекті қорғау және қауіпсіздік басқармасының (OSHA) мәліметтері бойынша, американдық жұмысшылардың шамамен 65% -ы жұмысты стресстің біршама немесе өте маңызды көзі деп санайды.
Әртүрлі факторлар жұмыс орнындағы стресске ықпал етуі мүмкін болғанымен, жұмысқа байланысты стресстің бірнеше жиі кездесетін себептері:
сіздің жұмыс рөліңізден тыс жауапкершіліктерге ие болу
сіздің жұмыс рөліңізде тым көп жауапкершілік бар
сіздің тұрақты жұмыс жүктемеңіздің артуын сезіну
сіз басқара алмайтын жағдайларды бастан кешіру
жұмыста қудалауды немесе кемсітуді бастан кешіру
Әрине, әркім әртүрлі себептермен стрессті бастан кешіреді, сондықтан жұмыс орнындағы стресстің себептері әр адамда әртүрлі болуы мүмкін.
Мысалы, бір үлкен 2022 жылдан бастап оқу Қытайдағы 13 000-нан астам жұмысшы білім деңгейі, жұмыс уақыты және өнеркәсіп сияқты факторлардың барлығы стресс деңгейіне әсер ететінін анықтады. Және басқа кішірек оқу жұмыс қарқындылығы және қоршаған орта сияқты факторлар кеңсе қызметкерлеріндегі стресс деңгейіне айтарлықтай әсер ететін ұқсас нәтижелерді тапты.
Жұмыс орнындағы стресс статистикасы
Жұмысқа байланысты стресс стресстің ең көп таралған көздерінің бірі болып табылады, ол жұмыс істейтін барлық адамдардың 83% -на дейін әсер етеді. Американдық психологиялық қауымдастықтың (APA) айтуынша, жұмысқа байланысты стрессті бастан кешіретін жұмысшылардың пайызы әр онжылдықта өсуде.
Шын мәнінде, мұнда жұмыс орнындағы стресстің әсері туралы әртүрлі зерттеулердің кейбір статистикасы келтірілген Ауруларды бақылау және алдын алу орталықтары (CDC):
Жұмысшылардың 29%-ы жұмыста аздап күйзеліске түскенін айтады
Жұмысшылардың 40%-ы өз жұмысын «өте немесе өте стрессті» деп тапты.
Жұмысшылардың 25%-ы өз жұмысынан стрессті жиі бастан кешірді
Қызметкерлердің 25% олардың жұмысы стресстің бірінші көзі екенін айтады
Қызметкерлердің 75%-ы қазіргі жұмысшылар бұрынғыға қарағанда жұмыста күйзеліске ұшырайды деп есептейді
Достарыңызбен бөлісу: |