1 тақырып: Басқару психологиясының даму кезеңдері
жүктеу/скачать 16,11 Kb.
|
1 2
|
1-3. ТАҚЫРЫП: Басқару психологиясының даму кезеңдері. 1- тапсырма: 1. Басқару психологиясының дамуының бірінші кезеңі: В. Тейлор, А.Файл және т.б. теориясы. 2. Басқару психологиясының дамуындағы екінші кезең: әлеуметтік басқару теориясы - М.Вебердің мінсіз бюрократия теориясы. 3. Басқару психологиясының дамуының үшінші кезеңі: адам факторының рөлі - Э.Майо теориясы. 4. Психологияны басқарудың төртінші кезеңі: адам ресурстарын басқару. 5. Басқару психологиясының мақсаттары мен міндеттері 6.Басқарудағы мінез-құлық теориясын қолдану 7. Гуманистік теорияны басқаруда қолдану Басқару ғылымының даму тарихы Ағылшынның «management» терминінің (лат. manus – қол) орыс тілінде баламасы жоқ, ол «басқару» және «еңбекті ғылыми ұйымдастыру» ұғымдарының синонимі ретінде жиі қолданылады. Әлеуметтік құбылыс ретінде және адам тәжірибесінің саласында басқару ғылыми зерттеу пәні болғаннан әлдеқайда ерте пайда болды. Адамдарға бірлесе жұмыс істеуге қажеттілік пен қабілеттілік тән болғандықтан, бұл олардың іс-әрекетінің үйлесуін, келісуін, кооперациялануын, яғни бірлескен әрекеттерін басқаруды талап етеді. Біздің дәуірімізге дейінгі мыңдаған жылдар бұрын Көне Мысырда басқару үдерістерін (процесс) жоспарлау, ұйымдастыру, бақылау, орталықтандыру қажеттілігі танылған. 20-30-шы жылдары басқару психологиясының дамуы деп саналады. Қазіргі американдық «басқару ғылымының» пайда болуы Ф.У. Тейлордың (1856-1915) атымен байланысты. Тейлор концепциясының негізгі мақсаты жеке кәсіпкер ҥшін максималды табыс. Тейлордың айтуынша, жеке кәсіпкер қандай жҧмыс көлемін жҧмыскер орындай алу жөнінде түсінік болмайды. Жұмыскерлерге өз ойын (инициатива) береді: «инициатива – марапаттау» принціпінде негізделген басқару еңбек өлімдіктін артуын қамтамасыз ете алмайды. Жұмыскерлердің жеке индивидуалды талдау және жүйелі есеп өндірілгеннен өлшеуден т.б. олардың қишылынан китін бұғанқарама-қарссы еңбектің ұйымдық ғылымының дамуы көптеген ерекше заңдар және формулалар ұсынады. (Тейлор). Еңбек әдісімен жағдайдың құрал стандартизацияны мәжбірлеу жолымен еңбек өндірісінің өсуіне жету мүмкін. А. Файоль менеджмент психологиясымен байланысты екенін бірінші көрсетті, және еңбек өндірісінің артуындағы психологиялық факторды бөліп көрсетті: А. Файольдің көмегімен басқару адамдардың жеке әрекеті ретінде санала бастады, қортындысында жаңа ғылым саласы – басқару психологиясы пайда болады. 30 жылдары менеджмент теоретиктері адамның еңбек етудің мотивациялық формаларына ерекше көңіл аудара бастады. «адамдық қатынастар мектебіне» Э.Ленто байланысы «Эканомикалық адам» орнына «әлеуметтік адам» келеді. Осы мектептің позициясында ұжым белгілі, әлеуметтік организация ретінде қарастырыла бастады, ол ондағы адамдар – осы әлеуметтік жүйесінің мөлшелері, мотивациялық, тұлғалық, психологиялық саналарды иеленушілер. 1938 ж Э.Мэйо Ч.Барнард «әлеуметтік адам» тұжырымдамасын ұсынған. Ч.Барнард менеджмент теоретигі болады. Көп назарды ол ұжым ішіндегі формальді және формальді емес структураларының бір-біріне әсер ету анализінде аударған. Оның айтуы бойынша әр қайсы және олар функцияланбайды. Ч.Барнард адамды ұжымының отратегиялық факторы деген және ерекше рольді басқарушыларға және олардың функцияларына берген:шешім қабылдау медерлігі.жорамалдаған болашақ негізінде мақсат жасау, комуникация жүйелерін нақты білу, ұжымдық мораль қалыптастырудағы басқарушылық рөлі. Ерекше рөлді медерлікпен байланыстырған. 1960ж Мак-Грегор «Кәсіпорынның адамдық қасиеті» атты кітабы жарыққа шығады. Сол кітапшы жазылған: менеджердің функциялануы оның дамуының және өзінің формальді қасиетінің нәтижесі емес, бұл менеджменттің өзінің мақсаты, саясаты және практикасы бар екенін түсіну. Басқару бұл элемент, функция, белгілі бір құрылымдарды сақтауды қамтамасыз ететін, ұйымдасқан жүйелердің режимін қолдау, олардың қызметін жүзеге асыруға, олардың бағдарламалары мен мақсаттарын түсіндіреді. Ұйымға біріккен адамдарды басқару туралы сөз болғанда, онда көптеген басқа да аспектілері сияқты басқарушылық қызметіне психологиялық аспектте кіреді, сондықтан да психологиялық ғылымда табысты дамып келе жатқан, жаңа пән ретінде-басқару психологиясы пайда болды. Әлеуметтік басқарудың басқа түрлерден айырмашылығы оның басты компонентті болып әртүрлі ұйымдардың мүшесі ретінде адамдар, немесе ұйымдастыру бөлімшелері тұтастай қатысады. Жеке тұлғалар (жеке өзі, немесе әлеуметтік топтардың құрамында) ұсынылып отырған күрделі жүйеде басқарушылық қарым қатынаста болуы керек, оған басқару субъектісі мен объектісі қатыса алады. Автордың жазуы бойынша әлеуметтік басқарудың негізгі категориялары «ұйым», «басқару субъекттісі мен объектісі» болып табылады. жүктеу/скачать 16,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2