1-тақырып. Кіріспе. Адам организмінің өсуі мен дамуының негізгі заңдылықтары
жүктеу/скачать 0,72 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Шартты немесе ішкі тежелу
- Ми қыртысының талдау және талқылау қызметтері. Динамикалы стереотип.
| Шартты рефлекстердің тежелуі. Тежелу 2 түрлі болады: сыртқы немесе шартсыз және ішкі немесе шартты тежелу.
Сыртқы тежелу туа пайда болады. Ол шартты рефлекторлы түрде пайда болған кезде сыртқы ортаның күшті немесе ұзақ әсер ететін басқа тітіркендіргішіне байланысты байқалады. Мысалы, мұғалімнің айтқанын ұқыпты тыңдап отырған бала, кенеттен даладан шыққан қатты дауысты естісімен мұғалімді тыңдамай, дереу терезеге қарайды. Сыртқы тежелу 3-4 жаста жеңіл пайда болады.Оны жағымы әсерлермен оп-оңай бөліп жіберуге болады. Мыс жылап отырған балаға қызық ойыншықты көрсетсе,ол жылауын тоқтата қояды. Мұнда ми қыртысында пайда болған жаңа қозу ошағы шартты рефлекторлы түрде болған қозу ошағын тежейді. Яғни сыртқы тежелу сәбилерді тәрбиелеуде маңызды орын алады. Шартты немесе ішкі тежелу пайда болған шартты рефлекстердің жағдайы өзгергенде туады.Мысалы күнде сағат1 кезінде тамақішіп жүрген баланың уақыты жақындағанда қарны ашып, аузында слекей көп бөлінеді. Егер тамақ ішу уақытын 2ге ауыстырса, алғаш кезде сағат 1 де баланың қарны аша бастайды. Біраз күннен кейін бұл жойылып баланың қарны сағат 2ге жақындағанда ашатын болады. Мұнда алғашқы шартты рефлекс жойылып тежеліп. Жаңа шартты ркфлекс пайда болады.Қажетсіз ақпараттар осындай ішкі тежелудің нәтижесінді жойылып отырады.Кейін мәлімет қажет болғанда, қайта опөоңай тез пайда болады.Балалардың шартты рефлекстері ересек адаммен салыстырғанда күшті жіне берік болады.Сондықтан оның жойылуына ұзақ мерзім қажет(Бала кезінде жатталған тақпақ қартайғанның өзінде есте жүреді). 6-7 жаста ішкі тежелудің маңызы зор. Бұл кезде баланы қстамдылыққа шыдамдылыққа үйрету үшін оның ішкі телуін пайдаланса дұрыс тәрбиеленеді.Тәртіпке үйретуге болады.Мидағы қозу мен тежелу ми қыртысында тітіркендергіштердің әсерін талдау және талқылау қабілеттерінің негізі болып табылады. Ми қыртысының талдау және талқылау қызметтері. Динамикалы стереотип. Сыртқы және ішкі ортаның көптеген тітіркендіргіштерінің әсерінен биологиялық маңыздыларын таңдап алу үшін олар мида талданады. Талдау арқылы организм өзіне қажетті, тиімді әсерлерді бөліп алып, ажыратады. Ми қыртысы әсер ететін тітіркендіргіштерді жіктеп талдайды. Таңдалған әсерлерге дұрыс жауап қайтару үшін ми қыртысында олар қайта жинақталып қорытылады, талқыланады. Мұны ми қыртысындағы талқылау дейді. Өте күрделі талдау мен талқылаудың үлгісі ретінде динамикалы стереотипті алуға болады.Балаларда белгілі қажетті дағдыларды тудыруы үшін динамикалық стереотиптің маңызы зор. Мысалы таңертең турғаннан кейін баланың төсегін жинау, жуыну, тамақтану дағдыларын динам. стереот. айналдыру арқылы тәртіпке үйрету. Динамикалы стереотип деп адам мен жануарлардың ми қыртысында ұзақ мерзім тұрақты ретпен әсер еткен топты тітіркендіргіштердің біртұтас шартты рефлекторлы әрекетті тудыратын қабілетін айтады. жүктеу/скачать 0,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|