1 тарау. ӘЭж монтаждау технологиясы

Электр беру желісін (ЭБЖ) монтаждаудың технологиялық процесі мыналарды қамтиды:

* дайындық жұмыстары, оның барысында трассаның өту ауданымен танысады, трассаны бұзады, соқпақтарды шабады, тіреулердің астына қазаншұңқырлар қазады, түрлі өндірістік, шаруашылық және коммуналдық үй-жайларды дайындайды;

* негізгі құрылыс-монтаж жұмыстары, оның барысында орындарға тасымалданады, тіректерді жинайды және орнатады, оқшаулағыштарды, сымдарды, кабельдерді жеткізеді және орнатады.

ӘЖ трассасын бөлу-бұл желінің жобалық бағыттарын және тіректерді орнату орындарын анықтау бойынша жұмыстар кешені.

Трасса жергілікті жерде, желі құрылғаннан кейін: көлік пен жаяу жүргіншілердің қалыпты қозғалыс жағдайлары, желінің барлық элементтерін пайдалану және жөндеу қолайлылығы қамтамасыз етілетіндей төселуі тиіс.

ӘЖ тіректері мен сымдардан әртүрлі Жер асты коммуникациялары мен жер үсті құрылыстарына дейінгі қашықтық төменде келтірілген.

Әуе желісінің трассасын бөлу теодолиттің көмегімен желінің бірінші тік сызықты учаскесінің бағытын анықтаудан басталады, содан кейін осы бағыт бойынша екі белгі орнатылады: біреуі учаскенің басында, ал екіншісі одан 200-300 м қашықтықта (көріну жағдайларына байланысты).

Алынған бағыт бойынша жобада көрсетілген тіректерді орналастыру орындарында уақытша белгілер орнатылады, олар салынып жатқан ӘЖ жармасында олардың дұрыс орналасуын тексеру үшін желі учаскесінің шетінен бұрыштама соғады, содан кейін бұл белгілер пикет белгілерімен ауыстырылып алынып тасталады.

Тіректерді құрастыру және монтаждау процесіне мыналар кіреді: темірбетон тіректері мен болат тіректердің жекелеген элементтерін төсеу, тіректі құрастыру, тіректі жобалық күйге орнату, оны тексеру және бекіту.

Әдетте, тірек пен оның элементтерін төсеу ӘЖ осі бойымен жүзеге асырылады. Жекелеген жағдайларда жергілікті жер бедеріне және оны тік күйге көтеру жағдайларына сүйене отырып, тіректі орналастыру және жинау ӘЖ трассасының осіне көлденең жүргізіледі.

Көлбеу беткейлерде тіректерді төсеу және жинау ӘЖ осі бойымен, көлбеу көтерілу бағытында траверстермен жүргізілуі керек. Электр беру желісінің автомобиль және темір жолдармен, өзендермен және жыралармен, сондай-ақ байланыс желілерімен қиылысу учаскелерінде тіректер желі осі бойымен, траверстермен және тросқа төзімді объектілер жағына тіректі орнату орталығынан тіректің биіктігінен кемінде 1,5 қиылысқа дейінгі қашықтықта орналастырылады. Бұл қашықтық қарастырылады: тіректің ортасынан кювет шетіне дейін автожолдармен қиылысқан кезде; темір жолдармен – байланыс желілері мен автобұғаттаудың проекциясына дейін, ал олар болмаған кезде – негізгі жер төсемінің шетіне дейін; жыралармен – олардың жиегіне дейін; өзендермен – су кемеріне дейін; байланыс желілерімен және ӘЖ желілерімен – олардың шеткі сымдарының проекциясына дейін.

Егер құрастыру алдында тіректі тексеру кезінде зақымдалған тіректердің жеке элементтері табылса, онда оны түзетуге және осы элементтерді немесе бөлшектерді ауыстыруға дейін жинауға тыйым салынады.

Темірбетон тіректерін орнату, әдетте, жебелі крандармен және КВЛ типті тіректерді орнататын крандармен жүзеге асырылады. Тіректерді тарту қажет болған жағдайда трактор қолданылады. Цилиндрлік бұрғыланған шұңқырдың диаметрі тіректің диаметрінен 25% - дан аспауы керек. Үлкен айырмашылықпен жоғарғы ригель орнатылады. Аралық тіректердегі тіректер ӘЖ осінің бойында орналасқан.

Қазаншұңқырды орнату мен оған тіректі орнату арасындағы уақыт бір тәуліктен аспауы тиіс.

Екі тіректі және портальды темірбетон тіректерді орнату кезінде бір және екінші тіректерді рет-ретімен орнату, содан кейін тіреулер арасындағы крест байланыстарының жоғарғы ұштарын траверс монтаждау және крест байланыстарының төменгі ұштарын бекіту жүргізіледі.

Бос тұрған тіректерді кранмен қазылған қазаншұңқырларға көтеріп, орнатқаннан кейін тіректер тартқыштармен уақытша бекітілуі, содан кейін төменгі және жоғарғы ригельдер орнатылуы тиіс. Тіректерді түпкілікті бекіту топырақпен қайта толтыру арқылы, олар топырақтың қабаттарына қабатпен толтырылғаннан кейін ғана жүзеге асырылады.

Барабандарды сыммен орау конвейерлерден, жылжымалы арбалардан, шаналардан немесе біліктің көмегімен барабандар Орнатылатын бекітілген құрылғылардан жүзеге асырылады. Бірінші әдіске артықшылық беріледі. Прокат өте төмен жылдамдықта якорь тірегінен басталады, сымдарды жерге сүйреуге жол бермейді. Барабанда қалған 10-15 бұрылыс қолмен кері бағытта оралады. Келесі катушкаларды илеу кезінде шашырау үшін әр жағынан ұзындығы 2-3 м болатын ұштарын қалдырыңыз. Барабандарды домалату кезінде жылжымалы құрылғының синхрондылығына және трактордың жылдамдығына қол жеткізу керек.

Сымдар мен арқандарды тарту арқылы жаюды олардың зақымдану мүмкіндігі болмаған жағдайларда ғана қолдануға болады, мысалы, шөп жамылғысында, тегіс мұзда, таяз қарда және т. б. жерде сымдар мен арқандардың тартылуын шектеу үшін, олар тіректерден өткен кезде роликті роликтерге салынып, тіректерге көтеріледі, содан кейін келесі роллға дейін жалғасады қолдау. Домалату кезінде сымның барабаннан домалатылуының дұрыстығына және сым мен тростың зақымдалуына бақылау жүргізіледі.

Зақымданулар белгіленеді және олар тіректерге көтерілгенге дейін жойылады. Жұмысты тездету үшін тіректердің дизайнына байланысты бірден бірнеше сым оралады.

Бір фазадағы бөлінген сымдар екі немесе үш барабан орнатылған жылжымалы арбалардан бір уақытта оралады. Бір уақытта бірнеше сымды жаю кезінде жұмыс жүргізу тәртібі бір сымды жаю кезіндегідей.

Тау жағдайында сымдарды домалату төменнен жоғары бағытта жүзеге асырылады. Трактор өте алмайтын жекелеген қысқа учаскелерде өткізгіштер мен арқандарды қолмен тарту үшін қосымша арқанды немесе жүкшығыры бар тракторды қолдану арқылы жаю жүргізіледі. Жүкшығыр арқанының диаметрі таңдалады: бір барабанды жаю кезінде – 11 мм; екі барабан – 15,5 мм дейін; үш барабан – 17 мм дейін.

Сымдарды жаю кезінде тракторлар мен машиналардың өтуіне қолжетімсіз трассада кездесетін кедергілер қолмен немесе кедергіден тыс орнатылған көмекші арқансымы бар трактор мен шығырдың көмегімен еңсеріледі. Бұл ретте сымы (арқансымы) бар барабандар кедергіні шектейтін соңғы тірекке орналастырылады және кедергінің бүкіл ұзындығы бойынша қолмен домалатуды жүргізеді. Содан кейін сым (кабель) монтаж роликтеріне салынып, тіректерге көтеріледі. Барабаннан шығатын сымның бір ұшы трактордың немесе лебедканың тарту арқанына бекітіліп, тартылады.

Болат-алюминий сымдары мен найзағайдан қорғайтын арқандарды жалғау оларды жайумен бір мезгілде жүргізіледі.

Болат алюминий сымдарын 185 мм2 дейінгі қимамен аралықтарда шығарылған ұштарын кейіннен Дәнекерлеумен бұрау әдісімен, ал анкерлік тіректердің шлейфтерінде 240 мм2 және одан жоғары қимамен – кейіннен қысқыштардың алюминий корпустарын гидравликалық престермен престей отырып, сымдардың ұштарын Дәнекерлеумен қосуға жол беріледі.

Сымдарды қоспас бұрын сымдар мен арматураларды қосылуға дайындау маңызды. Қосылымға дайындық негізінен сым мен арматураны кірден тазартудан, алюминий оксидін кетіруден және жалғанған ұштарын майлаудан тұрады. Дайындық өте тез жүргізілуі керек, өйткені алюминий тез тотығады.

Сымдарды бұрау әдісімен қосу. Сымдардың дайындалған жалғанған ұштары екі жағынан қабаттасып, соас типті сопақ байланыстырушы қысқышқа енгізіледі. Шығыңқы ұштарына бандаждар салынады және қимасы 35 мм2 дейінгі сымдар үшін МИ-189А айлабұйымына немесе қимасы 50-ден 185 мм2 дейінгі сымдар үшін МИ-230а айлабұйымына қысқыш орнатылады. Айналым саны кемінде төрт болуы керек. Ac 185 маркалы сымдарды жалғаған кезде олардың арасына төсеніш салынады.

Сымдарды қысу арқылы қосу кезең-кезеңмен жүзеге асырылады. Сығымдау алдында сымдардың ұштарын түзетіп, сымның алғашқы таңғышын салыңыз. Сымдардың ұштары кесіледі. Содан кейін екінші таңғыш 185/24 сымнан 330/43 сымға дейін және 125 мм сымнан 330/66 және одан жоғары сымдарға шетінен 115 мм қашықтықта қолданылады. АС 400/18 және АС 400/22 сымдары үшін бұл қашықтық 115 мм-ге тең.екінші бандаждан 5 мм қашықтықта алюминий өзекшелерді алып тастайды, бұл ретте Болат өзекшенің зақымдалуына жол бермейді. Болат өзектің бос ұшы бензинмен жуылады. Болат өзектің бір ұшына Болат қысқыш өзек қойылады. Сымның өзегінің екінші ұшы екінші жағынан қысқыштың өзегіне енгізіледі, осылайша екінші ұштың сымдары бірінші өзектің сымдары арасында өтіп, екінші жағынан әр жағынан 10-15 мм шығады. Қысқыштың Болат өзегін престеу алдыңғы престеу орнын кемінде 5 мм жауып, ортасынан ұшына дейін бүкіл ұзындығы бойынша жүргізіледі. Сымның алюминий бөлігінің тазартылған бетіне және қысқыштың өзегіне қысқыштың корпусын итеріп, оны ортасынан ұшына дейін қысыңыз,алдыңғы қысқышты кемінде 5 мм жабыңыз.

Сымдарды шлейфтерге жалғау