1 тарау Түрік қағанаты



бет4/45
Дата20.02.2023
өлшемі140,41 Kb.
#69395
түріҚұрамы
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   45
Конспект сұрақтар

  1. Соғдылықтардың Жетісуға көптеп келе бастаған уақыты:

  2. Орта Азияда өмір сүрген иран тілдес халық:

  3. Түргеш теңгелері соғылған қала:

  4. Түргештерде шаруашылықтағы негізгі мәселенің бірі:

  5. Түргеш қағанаты құлады:

  6. Атлах шайқасында бірігіп шайқасты:

  7. 748 жылы Суябты жаулап алды:

  8. Сұлудың орнына келген қаған:

  9. Соғды жерінен арабтар қуып шығарылды:

  10. Арабтардың Сұлу қағанға қойған аты:

  11. Сұлу қағанның Тоқарстандағы арабтарды жеңген жылы:

  12. Сұлу қағанның шығыстағы жағдайды жақсартуда қолданған тәсілдері:

  13. Орданы Суябтан Талас қаласына көшірген қаған:

  14. Түргештер туралы алғашқы деректер:

  15. Түргеш қағанатының негізгі жер аумағы:

  16. Түргеш қағанатының орталығы:

  17. “Соғдылықтардың ішінде түрікше сөйлемейтіндері жоқ” – деп жазған ғалым:

  18. Түргеш мемлекетінің әлсіреуі нәтижесінде …… жылы Қарлұқ қағанаты құрылды:

  19. Үшлік хан қай мемлекеттің қағаны болған:

  20. Араб басқыншыларына қарсы шайқаста Сұлу қаған бірлескен ел:

Қарлұқ қағанаты


Конспект
Араб тарихшысы әл-Марвази қарлұқтардың құрамында тоғыз тайпа болған деп жазған: үш жікіл, үш бескіл, бұлақ, көкеркін, тухси. Бұдан басқа лазана мен фаракия рулары аталады. Қарлұқ тайпаларының негізгі топтасқан жері – Алтай тауынан Балқаш көліне дейінгі аралық. Алтай тауынан Сырдарияның орталық ағысына дейінгі аймақты алып жатқан қарлұқтар 756 жылы түргештерден билікті алып, өз мемлекеттерін құрды. Қағанат орталығы – Суяб қаласы. 840 жылы қарлұқтар қырғыздармен бірігіп, Ұйғыр қағанатын жеңді. Осы жеңістен кейін Испиджаб қаласының билеушісі Білге Күл Қадыр-хан өзін қаған деп жариялайды. Самани әулеті мұсылман дінін тарату сылтауымен “ғазауат соғыс” жариялап, Испиджабты басып алады. Қала билеушісі саманилерге алым-салық төлеп тұруға міндетті болды. Саманилер Таразды басып алып, қалада мешіт салдырды. Саманилерге қарсы күресті Базар Арслан мен Оғұлшақ (Білге Күл Қадыр-ханның балалары) жүргізген. Қарлұқтардың арабтарға қарсы күресі 2 ғасырға жуық мерзімге созылды. Қарлұқ қағанатын ішкі тартыстар мен билік үшін күрес әлсіретті. Осыны пайдаланған Қашғардың түрік билеушілері 940 жылы Баласағұнды басып алды. Қағанат талқандалды. Баласағұнды екі жылдан кейін Сатұқ Боғра хан (Арсланның баласы) қайтарып алады. Осы ханның кезінде қарлұқтар арасында ислам дінін қабылдау басталды.
“Худуд әл-алам” қолжазбасында: “қарлұқтар тұрған аймақ – халық неғұрлым жиі қоныстанған және ең бай жерлер. Қарлұқтар елінде 25 қала мен қоныс бар” деп жазылған.
Қарлұқтарда аталарының зиратының басына тастан жасалған балбалдарды қою кең тараған. Түрік жазбаларында “Батыр ерлерін балбал етіп қойды” деген жазу табылды. 7-8 ғасырлардан құлпытас орнату дәстүрі дами бастады. Орхон-Енисей, Талас-Шу өзендері бойынан табылған түрік жазуларының ішіндегі ең атақтылары – “Күлтегін” мен “Тоныкөк” жазбалары. Бұл ескерткіштер Қарлұқ қағанатының кезінде түрік жазуының жаңа түрде дами бастағанын көрсетеді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   45




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет