18. Сақталу заңдарының кеңістік пен уақыт симметрияларымен байланысы. Импульс моментінің сақталу заңы.
Кеңістіктің изотроптығы дегеніміз тұйық жүйенің механикалық қасиеттері сол жүйені кеңістікте кез келген бағытта бұрғанда өзгермейді. – шексіз аз бұрылу векторын енгіземіз. Оның абсолюттік шамасы – бұрылу бұрышына тең, ал бағыты бұрылу осімен сәйкес болады.
1 – сурет
(1)
бағыты бойынша жазсақ:
(2)
(3)
(4)
және (5)
(6)
(7)
Циклдік орын алмастыру арқылы - ді сумманың алдына шығаруға мүмкіндік жасаймыз:
(8)
- қалауымызша ала аламыз. Сондықтан
(9)
Яғни тұйық жүйе қозғалысы кезінде
(10)
сақталады.
(10) – жүйенің импульс моменті немесе моменті деп аталады. Бұл шама аддитивті болып табылады. Өйткені, жүйенің күйі бұл бөлшектердің арасында өзара әсерлесу бар ма, жоқ па, оған байланысты емес.
Достарыңызбен бөлісу: |