№1 тест тапсырмасы 1- мәтін 1. Бөгелек — жарғаққанаттылар отрядына жататын жәндіктер. Олар — соналар тобының бір түрі. Еуропалық бөгелектер Американың шығыс жағына алғаш рет 1800 жылдары келген.
2.Аналық бөгелектің ұзындығы — 5,5 см. Аталықтары жұмысшы қызметін атқарады және дене тұрқы кішірек болады.
Бөгелектердің көздері тереңдей шұңқырлана орналасқан. Қанаттары сарғыш бурыл түсті, құрсағы қызғылт сары түсті. Денесінің үсті қоңыр жолақтармен көмкерілген. Бөгелектің шаққаны адамдарда ауырсыну сезімін тудырғанымен, оның уының әсері бөгелектердің түріне байланысты әртүрлі болады. Сондай-ақ шаққан жерінің қаншалықты терең болуына байланысты уының мөлшері де әртүрлі таралады. Соның әсерінен туындаған аллергиялық реакциялар медициналық көмек көрсетілмеген жағдайда өлімге әкелуі мүмкін.
3.Бөгелек түнде белсенділік танытып, түнде ұшатын жәндіктерді аулап, дернәсілдерін қоректендіру үшін ұяларына тасиды.
Бөгелек уын жәндіктерді өлтіру үшін қолданады. Қауіп төнген жағдайда ұяластарына белгі беріп, көмекке шақыра алады.
Оның ұясы жақын жерде болса, жануарлар үшін де, адамдар үшін де үлкен қатер туғызады.
Ұяларын қағаз және ағаш қойыртпақтан ағаш қуыстарына, шатырларға салады. Шіріген ағаш діңгектері мен бұталарын пайдаланатындықтан, қоңыр түсті болады.
Ересек аталықтары ұя салуға қатыспайды, олар дернәсілдерді бағумен айналысады.
(165 сөз)
Бөгелектің ұясының адамдарға жақын орналасуы неге зиян саналады?
A) улы болғандықтан B) бірден аллергия тудыратындықтан
C) түнде ұшатындықтан
D) ағаштарды шірітетіндіктен
E) зияны көп болғандықтан
2. Бөгелектер неге түнде ұшатын жәндіктерді аулайды?
A) түнде жәндіктер көп ұшатындықтан
B) өзі де түнде ұшатындықтан C) қорегі түнде ғана ұшатындықтан
D) тұрқы кішірек болғандықтан
E) аталықтар күндіз жұмыс істегендіктен
3. Мәтін мазмұнына лайықтысын белгілеңіз
1.Ұясын қағаздан салады.
2.Ересек аталықтар ұя салуға қатыспайды.
3.Дернәсілдерін қоректендіреді
A) 1,2
B) 1
C) 1,3
D) 2
E) 2,3
4. Дернәсілдерді бағумен айналысады…
A) аналықтар
B) дернәсілдер
C) ұяластары
D) аталықтар E) соналар
2- мәтін 1.Әлемдегі ең үлкен шөл 9 000 000 шаршы. км аумақты қамтитын Сахара шөлі. Бұл құмды шөл Солтүстік Африканың бүкіл жазығын алып жатыр. Туаректік диалектіде «Сахара» сөзі «шөл» деген мағынаны береді.
2.Құмды, шөлейтті аймақтың жаз мезгіліндегі температурасы 58 градусқа дейін көтеріледі, ал қыста 15-28 градус аралықты ұстап тұрады.
Шөл даланың кейбір бөліктерінде бірнеше жылдар бойы жаңбыр тамшысы тимеген жерлерде бар.
Сахарадағы жалғыз су көзі – Ніл өзені. Шығысқа қарай ағатын аталмыш өзен кұмды аймақтың басым бөлігін басып өтеді. Дегенмен Сахараның кей бөлігінде ылғалды алқаппен жер астындағы бұлақтан шығатын құдық бар. Бұл ерекше құмды аймақта джиппен серуендеуге келген туристер үшін арнайы бөлімшелер орналасқан. Сахара шөлінде құрма ағаштарымен дәмі тіл үйірер жүзім өседі екен.
3.Құмды аймақта Тегази деп аталатын қала бой көтерген. Мұндағы үйлер тұзды тастардан салынған. Бұл қала – ғаламшарымыздағы сусыз, құрғақ, шөлейтті орындардың бірі.
4.Орг-эр-равиден келетін керуеншілер ылғалды алқап жақын маңда деп ойлап сағымның құрбанына айналып жатады.
5.Құмды, тасты, сазды, тұзды сынды шөлейтті аймақтың бірнеше түрі бар. Сахара құмды шөл далаға жатады. (167 сөз)
Мәтіннің 3- бөліміндегі айтылған ойды белгілеңіз
A) Ніл өзені туралы
B) Құмды аймақтағы құрылыс
C) Сахара шөлі туралы
D) Шөлейтті аймақ туралы
E) Африка жазығы туралы
2. Керуеншілер дегеніміз… сөйлемді жалғастырыңыз
A) сапар жасауға шыққан адамдар B) саяхат жасаушы адамдар
C) құрылыс тұрғызушы адамдар
D) шөлді зерттеуші адамдар
E) құрма мен жүзім өсіруші адамдар
3. Мәтін мазмұнына сай сөйлемді белгілеңіз
1.Сахарада жаңбыр болмаған жерлер бар.
2.Сахарада құрма, жүзім өспейді.
3.Сахарада үйлер тұзды тастардан салынады.
4. Туристер үшін бөлімшелер бар.
A) 1-2-4
B) 2-3-4
C) Барлығы дұрыс