1-том қазақ әдебиетінің тарихы фольклорлық кезеңІ

екеуінің  кҥресін  «ой  жерді  дӛң  қылады,  дӛң  жерді  ой  қылады»  деп 

суреттейді;  б)  қаһарманның  жедел  ҿсіп,  ержеткенін  «ай  сайын  емес,  күн 

сайын ӛсіпті; алты күнде күліпті, алпыс күнде жүріпті, алты жылда жігіт 

болыпты»  деп  хабарлайды;  в)  жҥйрік  аттың,  яки  желмаяның  шабысын 

суреттегенде «айлық жерді алты аттап, жылдық жерді жеті аттап» делінеді; г) 

қыздың сҧлулығын «ай десе – аузы бар, күн десе – кӛзі бар» деп сипаттайды; 

ғ) кейіпкер сапарының ҧзақтығы мен қиындығы былай білдіріледі  – «Ұшқан 

уақытының  мҿлшері  мен  жолының  ҧзақтығы  «кҥн  артынан  кҥн  ҿтіп,  ай 

артынан ай ҿтіп, жыл артынан жыл ҿтті» немесе «кҥн жҥреді, тҥн жҥреді, ай 

жҥреді, апта жҥреді» деп хабарланады. 

Осындай  тҧрақты  формулалармен  қатар  қиял-ғажайып  ертегіде  ҽртҥрлі 

нақыл  сҿздер,  мақал-мҽтел  мен  жҧмбақтар  жҽне  ҿлең-шумақтар  кездесіп 

отырады.  Олар  ертегінің  тілін,  кҿркемдігін  арттырып,  образды  аша  тҥседі, 

шығарманың  ҽсерлілігін  кҥшейтеді.  Міне,  осының  бҽрі  бізге  жеткен  қиял-

ғажайып ертегісінің ҥлгілері – толыққанды кҿркем дҥние екенін кҿрсетіп, бҧл 

жанр  есте  жоқ  ескі  заманда  пайда  болып,  ҧзақ  даму  жолынан  ҿткенін 

айғақтайды.