10-дәріс Ортағасырлық тарихнама тарих ғылымының тарихы
Орозийдің шығармалары ұлы империялардың өрлеуі мен қирауы тарихының очеркі болды. Автор
жүктеу/скачать 1,07 Mb. Pdf көрінісі
|
| Орозийдің шығармалары ұлы империялардың өрлеуі мен қирауы тарихының очеркі болды. Автор
Вавилон патшалығынан Рим империясына дейін ұлы державалар ұлылық пен күш-қуатқа жетуі және жоғарылауы мүмкін деген ұғымды негізге алды, бірақ сайып келгенде олардың өмір сүруінің мақсаты шынайы сенімнің бекітілмегендігінен іске аспады. Орозий бейбітшілік пен уақытша жайттарды рухани өмірге, ал ақиқат пен мақтанышты мәңгілікке қарама қарсы қойды. Бейбіт ұлылық онымен зорлық- зомбылық пен күнәға негізделген кінә деп айыптады. Варварлардың соққыларымен қорланған және берілуге дайын Рим тағдыры, ол үшін тарихы Құдайдың құдіретін көрсеткен, мақтан тұтатын және дұрыс емес халықтарды жазалайтын басқа да қираған ұлы державалардың қатарына жатқызған мысалдардың бірі болды. Адамзат қоғамдастықтарының тағдыры әртүрлі болуы мүмкін, бірақ олардың барлығы әмбебап және мақсаты - Құдайдың жоспарының элементтері болып табылады. Құдайдың жоспары ретінде тарихты түсіндірудің тағы бір маңызды салдары тарихи оқиғалардың себептері туралы мәселені өзектендіру болды. Бұл өткенге бейтарап қарым-қатынасты ығыстырды. Фактілердің моральдық мәнін іздеу ортағасырлық тарихшылар арасында болып жатқан жағдайдың терең себептерін түсіндірумен байланысты болды. Кез келген оқиғаның негізгі себебі Құдайдың еркі болды, бірақ Жаратушы әрбір нақты жағдайда не ойлағанын түсіндіру керек. Ортағасырлық христиандық тарих теориясының маңызды негізі адамзаттың өмір сүруінің Құдайдың жоспары уақытпен өтеді және бір-бірін біртіндеп ауыстыратын кезеңдерден тұрады деген тұжырым болды. Адамдар мен халықтардың өмір сүруі Қасиетті тарихтың жалпы процесіне кірді, ол жасау актісімен басталды және о дүниедегі болатын сотта өзінің аяқталуы бар деп сенді. Адамзат тарихының маңызды кезеңдері күнәләрдің кешірілуі және құтқаруы болды: мәсіхшілер үшін Құдайдың адам бейнесінде іске асырылуы және Христостің өлімі (распятие Христа) бір мезгілде қасиетті оқиғалар мен жаңа тарихи дәуірді ашатын нақты фактілер болды. Құдайдың қасиетті іс-әрекеттері христиан дүниетанымында абсолюттік мифологиялық мағынада ғана болмады. Олар уақыт шеңберінде өмір сүрді және ерекше кезеңдердің бастауын белгіледі. Сызықтық уақыт құрылымында әрбір оқиға бірегей болды. Өткен оқиғалар кейінгі дәуір оқиғаларының алдында болды. Бірақ жекелеген құбылыстар өзінің нақты мазмұнында қайта жаңғыра алмады. Қазіргі заманғы тарихи сананың фактілеріне тән көзқарас - тарихтың христиандық түсінігінде өзінің қайнар көзі бар. Құдайдың ойы уақытпен жүзеге асырылып, адамзаттың жер бетіндегі өмірден ажыратылмайды деген көрсетілімі, әрбір жаңа дәуірдің алдыңғы мақсаттары мен міндеттерінен ерекшеленетіні туралы идея тудырды. Алдыңғы және кейінгі дәуірлер өзара байланысты, өйткені жаңа кезең тек алдыңғы кезең аяқталғаннан кейін басталуы мүмкін. Құдай тек күнә үшін ғана емес, сондай-ақ түзету үшін де мүмкіндік берді. Мәсіхтің адамзатты құтқаруының тарихы адамдардың тек қана күнәға бату тарихының жалғасы ретінде ғана емес, сонымен қатар оны жеңу ретінде ұғынылды. Сонымен қатар, тарихтың христиандық теологиясының дамуы және прогресс туралы ұтымды ілімі болған жоқ. Адам өмірінің мәні ол Құдайдың ерік-жігері мен ниетінде болды деп қарастырды. Аллегориялық типологияның әдісі — бір таңбалар мен оқиғалардың басқа, ерте және даусыз Кітап: Дәріс: Тарих ғылымының тарихы Ортағасырлық тарихнама 6 арақатынастары — ортағасырлық тарихи интерпретацияның басты тәсілдерінің бірі болды. Ол тек Қасиетті тарихқа (ең алдымен Мәсіхке) ғана емес, шынайы адамдарға да таралды. Тарихи және өмірбаяндық шығармаларда корольдер, билеушілер, діни қайраткерлер мен қозғалыстар туралы жазбалардағы және басқа да беделді мәтіндердің кейіпкерлерімен салыстырылды. Шын мәнінде мұндай типизация тарихта кейіпкерлер мен оқиғалардың іргелі қайталануын мойындауға негізделді. Осымен бүгінгі дәрісімізді аяқтаймыз. Келесі кездескенше. жүктеу/скачать 1,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|