10. Тегіс калибрлер және оның дәлдік шектері

10. Тегіс калибрлер және оның дәлдік шектері

Тегіс калибрлер және оның дәлдік шектері
1. Негізгі түсініктер
2. Калибр түрлері
3. Калибрлердің жіктелуі
4. Калибрлердың дәлдік шектері
5. Калибрлердың атқарушы өлшемдерін есептеуге арналған формулалар

Калибр
деп бөлшектердің беттерінің өлшемдерін, пішіндерін және орналасуын бақылауға
арналған шкаласыз аспаптар аталады. Калибрлер шекті және қалыпты болады.
Шекті калибрлер тексерілетін өлшем рұқсат етілетін шекте болу, болмауын анықтауға
мүмкіндік береді
Калибрлер
Тегіс калибрлер және оның дәлдік шектері

Стандартты отырғызулар кезінде, әдетте, калибрлерді қолдану бөлшектерді сапалы қосуды
қамтамасыз етеді. Қалыпты калибрлер деп дәл шаблондарды атайды, олар күрделі
профильдерді бақылау үшін арналған, мысалы эвольвенттік. Бөлшектің жарамдылығы туралы
қалыпты калибрдың тексерілетін профиль мен жұмыс профилі арасындағы саңылаудың бір
қалыптылығы бойынша жорамалдайды.
Егер тексерілетін өлшемдерге IT6 дәл емес дәлдік шектері белгіленсе, шекті калибрлерді
тегіс цилиндрлі, конусты, шлицлы және оймакілтекті бөлшектердің өлшемдерін, дөңестіктердің
биіктігін және ойыстардың тереңдігін тексеру үшін қолданады. Шекті калибрлерді көбінесе
цилиндрлік біліктер мен тесіктерді бақылау үшін қолданады: біліктерді
қапсырма-
калибрлермен
, тесіктерді
тығын-калибрлермен
тексереді.
Калибрлер
Тегіс калибрлер және оның дәлдік шектері

Шекті
калибрлердың
өлшенетін
беттерінің
өлшемдерін
(қапсырма–калибрлердың
өлшеленетін губкалары арасындағы ара қашықтық және тығын-калибрлердың өлшенетін
ендірмелерінің диаметрлері) тексерілетін біліктер мен тесіктердің сәйкес шекті өлшемдері
бойынша тағайындайды. Сонымен біліктерді тексеру барысында ПР=dmax губка ерітіндісіне
өтетін және НЕ = dmin
губка ерітіндісіне өтпейтін біліктер жарамды болып табылады,
тесіктерді бақылау кезінде ПР=Dmin
ерітіндісі өтетін және HE=Dmax
ерітіндісі өтпейтін
тесіктер жарамды болып саналады. Осыған сәйкес калибрлердің жақтарын өтетін (ПР) және
өтпейтін (НЕ) болып бөледі. Калибрлердің өтетін жағымен өте алмайтын бөлшектер түзетілетін
ақаулыққа, ал өте алмайтын жақпен өтетін бөлшектер түзетілмейтінге жатады.
Калибрлер
Тегіс калибрлер және оның дәлдік шектері

Бір жақты шекті калибрлерді жоғары бағалайды. Олар бұйымды бақылау уақытын және
материал шығынын қысқартады. Сондай-ақ реттелетін қапсырмалар да қолданылады, олар
тозудың орнын толтырады және нақты интервалдарға қатысты әр түрлі өлшемдерге
келтіріледі.
Шекті калибрлерді атқаратын міндеті бойынша жұмысшы, қабылдаушы және бақылаушы
қылып бөледі. Жұмысшы калибрлер (өтетін ПР және өтпейтін НЕ) жасау процесінде
бөлшектерді бақылау үшін арналған. Оны жұмысшылар және жасаушы зауыт ТББ-ның
бақылаушылары қолданады. Соңғы жағдайда жартылай тозған ПР калибрлерін және НЕ жаңа
калибрлерын қолданады.
Бақылау калибрлері (К-И) шайба пішіндес болады (5.2. д сурет) және өтетін жұмыс
қапсырмаларының тозуын бақылау үшін, реттелетін қапсырма-калибрлерді жөнге келтіру үшін
қызмет етеді. Аз дәлдік шектеріне қарамастан, бақылаушы калибрлері тексерудің қажет
дәлдігін әрқашан қамтамасыз етпейді, сондықтан оның орнына ұзындықтың соңғы шамаларын
немесе әмбебап өлшеуіш аспаптарын қолданған жөн.