10. Зертханалық ЖҰмыстар

(t аралығын есептеу кезінде 2 минутқа тең етіп алған қолайлы) және v = f (t) графигі тұрғызылады. Тізбекті реакцияның жылдамдығының теңдеуінің

v = kn₀e^t,

логарифмдік формасы түзудің теңдеуі болып табылады:

lg v = lg kn₀ + ( / 2,3)t.

Реакция кезінде бастапқы зат мөлшері азаятындықтан, бұл теңдеу бойынша v = f (t) қисығының өсетін тармағының мәліметтерін ғана өңдеудің мәні бар.

• 
  Ксандопуло Г.И. и др. Методические рекомендации к выполнению лабораторных работ по практикуму “Химическая кинетика”. – Алма-Ата: Издание КазГУ, 1985. 28 с.
  
• 
  Веденеев В.И., Герасимов Г.Н., Пурмаль А.П. // Журнал физической химии, т. 31, 1957.
  

Марганец (II) оксалаты комплексті ионының айырылуы келесі реакция теңдеуі бойынша өтеді:

[Mn(C₂O₄)₃]^4- = Mn²⁺ + 5/2C₂O₄^2- + CO₂.

Бұл комплексті анион боялған, ал айырылу өнімдері – түссіз. Сондықтан химиялық реакцияның өтуін оптикалық тығыздық (D) бойынша бақылауға болады. Реакция жылдамдығы

v = kCⁿ

теңдеуімен анықталады, мұндағы k – реакцияның жылдамдық константасы, С – зат концентрациясы, n – реакция реті. Зат концентрациясы оның оптикалық тығыздығына тура пропорционал С D болғандықтан, бұл теңдеуді келесі түрде жазуға болады:

Реакция жылдамдығының теңдеуінің логарифмдік түрі түзудің теңдеуі болып табылады:

lg v = lg k + nlg D.

Жұмыстың жасалу реті төмендегідей:

• 
  2 мл 0,1 М MnSO₄ ерітіндісі мен 14 мл 0,1 М қымыздық қышқылының ерітіндісі араластырылады.
  
• 
  8 мл алынған ерітінді 2 мл 0,01 М KMnO₄ ерітіндісімен араластырылады. Бұл кезде комплексті тұз түзіледі, оны ерітінді түсінің өзгерісі бойынша байқауға болады.
  
• 
  Алынған ерітіндіні кюветаға жылдам құйып, толқын ұзындығы 400-ден 500 нм-ге дейінгі аралықта жұту спектрін түсіреді.
  
• 
  Жұту спектрін тұрғызып, максималды жұтудың толқын ұзындығын таңдайды.
  
• 
  1- және 2-пункттердегідей ерітінділерді араластырып, алынған ерітіндіні кюветаға жылдам құйып, комплексті анионның максималды жұту толқын ұзындығының мәнінде оптикалық тығыздығын өлшейді.
  

• 
  Оптикалық тығыздықтың D уақытқа t тәуелділігінің графигі тұрғызылады.
  
• 
  Графикалық дифференциалдау жүргізіледі.
  
• 
  – lg(D/t) мәндерінің lg D мәндеріне тәуелділігінің графигі тұрғызылады.
  
• 
  Графиктен түзу ордината осін қиып өтетін кесінді бойынша реакцияның жылдамдық константасы, ал көлбеу бұрышының тангенсі бойынша реакция реті табылады.