10. Зертханалық ЖҰмыстар

• 
  Ксандопуло Г.И., Мусиенко Г.Н. Методические рекомендации к выполнению лабораторных работ по практикуму “Химия пламени”. – Алма-Ата: Издание КазГУ, 1983. – 24 с.
  
• 
  Демидов П.Г., Шандыба В.А., Щеглов П.П. Горение и свойства горючих веществ. – М.: Химия, 1981.
  
• 
  Монахов В.Т. Методы исследования пожарной опасности вешеств. – М.: Химия, 1972.
  
• 
  Кодолов В.И. Замедлители горения полимерных материалов. – М.: Химия, 1980.
  

Жұмыс үш бөлімнен тұрады:

• 
  Капиллярды ауа бойынша градуирлеу.
  
• 
  Таңдап алған ауа шығынында жанғыш қоспадағы гексанның мөлшерін анықтау.
  
• 
  Гексан-ауа қоспасының жану жылдамдығын өлшеу.
  

1-суретте бейнеленген қондырғы жиналады. Бұл тәжірибенің мақсаты – капиллярда қысым айырымының нәтижесінде пайда болатын манометр шкаласындағы белгілі бір қысымға ауаның қандай шығыны сәйкес келетінін анықтау. Ауа шығынын реттеуіш бұранда көмегімен өзгертеді. Жұмыс сұйықтықпен толтырылған ыдысқа келетін газ көлемі оның ығыстыратын сұйықтық көлеміне тең болуына негізделген (газ сұйықтықта ерімейтіндей болу керек).

• 
  Тығынды 9 алып, ресиверге 1 ауа ағынын береді, ағын тұрақталғанша (бұранда 2 ашық болғанда манометр 3 стрелкасы тоқтайды) біршама уақыт күтеді.
  
• 
  Бұранда 2 көмегімен манометрде 3 қажет қысымды (0,1-ден бастап) орнатады.
  
• 
  Газометр шлангісінен су ағатындай етіп қысқышты бұрайды.
  
• 
  Тығынды 9 жауып, қысқыш 8 арқылы су ағынын реттеп, U-тәрізді түтіктің 8 екі бөлігінде де деңгей бірдей болатындай жағдайға келтіреді. Мұндай жағдайда келіп түсетін ауа ығыстыратын, газометрден шығатын су еркін ағады және оның көлемі келетін ауа көлеміне тең болады.
  
• 
  Секундомер көмегімен 1 л су ағатын уақытты өлшейді (судың бұл көлемі ауаның да осы көлеміне сәйкес келеді).
  

Тәжірибе нәтижелерін есептеу

Ауа ағынының көлемдік жылдамдығын келесі формуламен есептейді:

W = 1000 / , см³/с.

Эксперимент нәтижелерін кесте түрінде өрнектейді:

Р – манометрде 3 бұрандамен 2 берілетін қысым;

Жұмыстың бұл бөлімі 2-суретте бейнеленген қондырғыда жасалады. Шашыратқышқа 7 ауа (тотықтырғыш) ағыны беріледі, ол гександы (жанғыш зат) ыдыстан 6 сорып алып, ұсақ тамшыларға шашыратады, сөйтіп, жанарғыға 10 жібереді, онда тұтандырған соң бунзен типті конустық жалын түзіледі. Ауа шығынын бұрандамен 2 реттеп, конусы айқын тұрақты жалын алады. Ауамен қоспадағы гексан мөлшерін анықтау үшін уақыт бірлігінде (с) жанғыш заттың қандай мөлшері шашырайтынын есептеу керек. Бұл шаманы шашыратудан соң гексан массасының азаюы бойынша табады. Уақытты секундомермен тіркейді. Барлық шашыратылған гексан қоспаға көшеді деп есептеп, шашыратылған гексан массасы бойынша оның булары алатын көлемді Клапейрон-Менделеев формуласымен есептейді:

мұндағы m – уақыт бірлігінде шашыратылған гексанның массасы;

% C₆H₁₄ = V(C₆H₁₄)100 / V_жалпы.

Өлшеу нәтижелерін кестеге толтырады:

m₀ – гексаны бар ыдыстың шашыратуға дейінгі массасы;