№11 (229) 27 қараша

таныстыру.  Композитордың  шығармаларына

көзін  қанықтыру,  таныстыру.

Сабақтың  түрі:  Жаңа    сабақСабақтың

әдісі:топпен  жұмыс,ой  қозғау,эссе,5  жолды  өле-

ң,сұрақ-жауап,  ізденіс

,слаид,музыкалық  аспаптар

«Домино»  ойыны  арқылы  сыныпты  ІІІ  топқа

бөлу.(Доминода  ұлттық  аспаптардың  суреттері

бейнеленген)

дирижер»

лық  шығарманы  әр  түрлі  аспаптарда  қосылып

орындайтын  музыканттар  ұжымы.  Оркестрдің

қалыптасуы 17  ғасырдың  бас  кезінде   пайда  бо-

лған.  Оркестр  аспаптық  құрамына  және  қолда-

нуына  қарай  топталады.  Құрамына  қарай  орке-

стр: симфониялық (ішекті  ысқылы,  ағаш  және

мыстан ысыс,жасалған үрмелі аспаптар, соқпа-

лы  аспаптар,  т.б.), ысқышты (тек  қана  ысқ-

ышты аспаптар), үрмелі (үрлеп ойнайтын және

соқпалы  аспаптар), бэнд (тек  қана  мыстан

жасалған аспаптар), халықтық музыка аспап-

тар, камерон, джаз, т.б. түрлерге бөлінеді. Қазақ-

станда  кәсіби  халық  аспаптар  оркестрі 1934

оркестрі,  Симфониялық  оркестр,  Қазақ  телеви-

зиясы  мен  радиосының  эстрадалық  және  каме-

ралық  оркестрі, “Отырар  сазы”  фольклорлық-эт-

нографиялық  оркестрі,  Қазақтың  мемлекеттік

академиялық  опера  және  балет  театрының  сим-

фониялық оркестрі, Ұйғыр, Корей музыкалық ко-

медия  театрларының  оркестрлері,  т.б.  бар.

музыкалық  шығармаларды  орындаушылар  то-

бын  басқаратын  жетекші.  Ол  музыкалық  шығар-

малардың  екпініне,  динамикалық ырғағына бет

құбылысы,  қас-қабақ,  көзқарасы  мен ым,  қол

қимылдары,  яғни  қалыптасқан  дирижерлік  тіл

арқылы  жетекшілік  жасайды.

Музыканттарды  шабыттандырып,  қол  қимыл-

дарына негізделген белгілі бір тәртіп пен жүйеде

басқарады.  Ол  орындаушылардың  ансамбльдік

үйлесімі  мен  орындаушылық  шеберлігін  қамта-

масыз  етіп,  шығармаға  өзінің  көркемдік  түсінігі

беруге  тырысады.  Хор  басқарушысы  хор  дири-

жері немесе хормейстер деп аталады. Қазақстан-

дағы  ұлттық  дирижерлік  өнердің  туып,  қалыпта-

су  тарихы Қазақ  ұлт  аспаптары  оркестрін құрып

(1934),  алғашқы  дирижері  болғанА.Жұбанов ес-

імімен байланысты. Сондай-ақ дирижерлер Ш.Қа-

ГЛАВНОЕ – ЗАЖЕЧЬ  УЧЕНИКА!

ансамблиевые  исполнения  они  получили  Дип-

ломы  I  степени, а  также  в Международном

интернет  конкурсе «Озорная  весна» г. Моск-

ва стали  Дипломантами  II  степени.

Призовые  копилки Асылбековой  К. попол-

нились  Дипломами I  степени    Республиканс-

кого    фестиваля-  конкурса  «Жадыра,  жасда-

рын!»  г. Атырау и Международного  конкурса-

фестиваля «Урал  собирает  друзей» г. Орен-

бург, Васильевой  В.- Дипломом    III  степени

Областного  детского  конкурса  «Акбобек».

Для  меня,  как  для  учителя,  главное  сам

ученик,  его    рост    над    самим  собой    и    то,

чтобы    он    получал    радость    от    общения    с

музыкой.

ды.Біз  оркестр  құрамына  кіретін  көптеген  аспап-

тармен  таныстық.  Халық  аспаптар  оркестрінің

құрамында 60-70-ке  жуық  орындаушылар  бола-

ды. Олардың басын қосып бір адамдай орында-

ту  дирижер  міндеті.  Дирижер  музыкалық  сауаты

өте  жоғары,  әрі  білімді  болуы  керек.  Дирижер

әрбір  аспаптың  дыбысерекшелігін,  орындау

мүмкіншілігін  жетік  білу  қажет.  Әсіресе,  белгілі

бір  шығарманы  сұлулап  орындау  дирижерге  көп

байланысты.  Сахнада  орындалатын  шығарма-

ны  әрбір  орындаушыға  жетік  меңгертуде  дири-

жер еңбегі зор. Олар дирижермен бірге көп дай-

ындалады. Шығарманы толық меңгергеннен кейін

сахнаға алып шығады.  Оркестрді табысқа жетк-

ізетін-дирижер.

    Қазақстанда  тұңғыш  рет  оркестр  құрып,оған

дирижерлік  еткен  әйгілі  композитор  ,ел  мақта-

нышы  Ахмет  Жұбанов  болды.А.  Жұбанов  -1906-

1968  ж-композитор;музыкатанушы-ғалым;дири-

жер.  Ақтөбе  облысы,  Темір  ауданында  дүниеге

келген.  Қазақстанның  халық  әртісі.

А.Жұбанов  ерекше  дарын  иесі  болатын.Ол  ел

ішіндегі  халық  орындаушыларының  басын  қосы-

п,оркестр  ұйымдастырды.Жаңа  оркестр  А.Жұба-

новтың дирижерлік етуімен 1936 жылы Мәскеуде

өткен онкүндікте үлкен қошеметке ие болды.Осы

оркестр  арқылы  А.Жұбанов  қазақ  дәстүрлі  му-

зыка  мәдениеті  мен  Еуропаның  классикалық  му-

зыка 

мәдениетінің 

тоғыстыра

білді.Сөйтіп,қазақ  елінде  алғаш  рет  ұлттық  ор-

кестр дүниеге  келіп,оның тұңғыш дирижері А.Ж-

ұбанов 

болды.

несі», «Замана  бұлбұлдары»музыкаық  ғылыми-

зерттеу  еңбектері  бар.Оның    «Төлеген  Тоқта-

ров», «Абай  сюитасы»симфониялық  шығарма-

сы, «Құрманғазы», «Абай»операсы  бар.А.Жұба-

нов  көптеген  спектакльдер  мен  кинофильмдерге

музыка  жазды.

ІV.Музыка  тыңдау:  Құрманғазы  атындағы  ұлт

аспаптар  оркестрінің  орындауында  Дәулетке-

рейдің  «Қосалқа»  күйін  тыңдап  көрейік  .

Күйді  тыңдай  отырып,  қазақтың  ұлттық  аспапта-

рының  орындалуын,үнін  ажыратамыз.  Орында-

лу  ретіне  қарай  орналастырып,  дәптерімізге  жа-

замыз.

V. Ән үйрену. « Ақ көгершін» Әні  А. Жұбанов,

өлеңі    Н.  Баймұхамедов

Дауыс  жаттығуы

Әндегі  қиындық  келтіретін  жерлермен  жұмыс

жасау.

VІ.  Шығармашылық  тапсырма

І – топ  «Қосалқа»  күйі  туралы  ой  толғау

ІІ – топ 5 жолды өлен

ІІІ – топ «Көгершін – бейбітшілік символы» эссе

жазу

VІІ.  Сабақты  бекіту.   ББҮ  стратегиясы

арқылы 

жер: «Ақ  көгершін»  әнін  сөзін  жаттау.

Қаламбаев  туралы түсінік беру

1.  Жаппас  Қаламбаевтың  орындауындағы

шығармаларымен    танысу;

2.  Қобыз  аспабында  орындалған  шығарма-

ларды тыңдау қабілеттерін дамыту;

3. Қобыз аспабының  шығу тарихын білу;

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Оқытылу әдісі: түсіндіру, ән үйрену

Сабақтың  көрнекілігі:  үнтаспалар,  күйші

суреті,  музыкалық  аспап  баян,

Сабақтың   барысы:

 - II. Жаңа тақырып:

-Ж. Қаламбаев 1909 жылы 1 – ші қаңтарда

Шымкент  облысының  Созақ  ауданына  қарас-

ты  Талап  ауылында  өмірге  келеді.  Қоршаған

табиғи  көркем  өңірі,  халықтың  бай  музыкасы,

оның табиғи дарынының оятып дамуына дәрісін

тигізді. Жаппастың өнерге деген ықыласы жас

кезінен байқалды. Ол жасынан сезімтал, ізден-

імпаздығымен  көзге  ерекше  түседі.  Жаппас-

тың  кіші  қызы  Құндыздың  айтуы  бойынша: -

Әкемнің атасы – Қасымбек он саусағынан өнер

тамған  кісі  болатын,  домбырада  күйлерді  ше-

бер орындайтын, неше түрлі музыкалық аспап-

тар жасап өзі гармонмен ән шырқайтын. Бала-

сының  бойындағы  өнерге  деген  құштарлығын

байқаған әкесі, өзі жасаған домбырасымен ән

–  күй  үйреткен.  Алты  жасынан  бастап  әкем

домбыраны шебер меңгеріп ойнайтын, күйлерді

бір естігеннен – ақ жылдам жаттап алатын. Ал,

әжем – Жібек, күміс көмей әнші, ауыл аймаққа

беделді,  сыйлы  болған  адам.  Осы  атаммен

әжемнің өнерге деген сүйіспеншілігі менің әкеме

дарыған.

Ж. Қаламбаев ертеде дарынды өнер иелері

сал-серілердің  музыкасымен сусындап, үлкен-

жиын – мерекелерге,  би – шешендердің  бас

қосуына,  айтыс – тартыстарына  қатысып,

белгілі халық сазгерлердің өнер дәстүрін мең-

геріп халыққа жеткізген. Осы тұрғыда, ол әрқа-

шанда  тыңдаушылардың  көңілінен  шығып,

орындаушылық  шеберлігін  арттыра  түседі.

Сонымен  қатар,  Жаппас  қазақтың  көне  қобы-

зын игеруді өзіне мақсат еткен.

 Қаратау күйшілік мектебі дегенде домбыра-

шылық пен қобызшылық өнер қатар қанат жай-

ған Созақ жері бірден ауызға оралады. Күйшілік

дәстүрге келсек – Қаратау күйлері, Арқа орын-

даушылық  үлгісінің  өзінше  дамыған  бір  арна-

сы болып табылады. Қаратауға сонымен қатар

Наталья БОНДАРЕНКО,

преподаватель фортепиано ДМШ №2

Цель  урока:  Показать  постепенное  развитие

юного  музыканта  на  основе  разработанной  об-

разовательной  программы.

Задачи  урока:  закрепить  изученные  теорети-

ческие знания; развивать образное музыкальное

мышление,  художественное  воображение;  вос-

питывать эстетический вкус и любовь к музыке.

Тема нашего сегодняшнего урока «В музыку с

радостью». На уроке я покажу, как из маленького

ребенка вырастить профессионального музыкан-

та,  преданного  своему  делу  и  ориентированно-

го на самообразование. Как и в нашем конкурсе

«По  ступенькам  мастерства  к  вершинам  творче-

ства»  мы  двигаемся  вверх.  Так  и  на  уроке  мы

будем двигаться по ступеням музыкальной лест-

ницы.

та  начинается  с  самого  просто  и  в  тоже  время

самого  важного,  с  нот.  Ноты – это  наши  буквы,

сочетания  нот – слова  и  слоги,  музыкальные

предложения – это  предложения  из  текста.  А

любое  музыкальное  произведение – это  произ-

ведение  художественное,  рассказ  или  стихотво-

рение. И чтобы научиться читать рассказ, мы на-

чинаем учить буквы, изучая букварь. Так и в му-

зыке, есть музыкальный букварь. И сейчас с уче-

ницей  подготовительного  класса  Есжан  Айнур

мы покажем, чему научились за пол года, изучая

музыкальный  букварь.  Это  будет  наша  первая

ступенька.

1.  Ноты.  Айнура,  ты  ведь  уже  знаешь  наши  7

нот?  Пойдем,  посмотрим  на  картинку.  Читаем

ноты. А ты знаешь, какой ни будь стих про ноты,

расскажи.  Айнура  рассказывает  стих.

2. А что еще стоит в нотах рядом с ключами?

Знаки. А давай споем наши песенки-правила про

знаки.  Поем  песню.

3. А теперь давай вспомним длительности нот.

Какие  бывают?  Отвечает  Айнура.  Давай  закре-

пим  длительности -  простучим  ритмическое  уп-

ражнение.  Работаем  над  упражнением.  Хорошо,

молодец,  Айнура.  Теперь  чтобы  закрепить  ноты

отгадаем  ребус.  Отгадываем  ребус.

4. А сейчас мы продемонстрируем как мы уме-

ем  играть.  Айнура  сольно  исполнит  «В  траве

сидел  кузнечик»  Владимира  Шаинского  и  мы

месте  исполним  ансамбль  Бориса  Савельева

«Песенку  кота  Леопольда».

Ендігі жұмыс 2 класс оқушысы Есенбаева Саи-

дамен жүргізіледі. Ол өткен жылы Оренбург қала-

сында  өткен  халықаралық  байқауда  дипломант

атанды.  Ансамбльдік  музыка  номинациясы  бой-

ынша өнер көрсеткен болатынбыз. Қазір сол жай-

лы  сөз  қлзғайтын  боламыз.

1.  Саида,  сен  ансамбльдің  қандай  түрлерін

білесің?  Мен  саған  суреттер  көрсетемін,  ал  сен

сол  суретте  қандай  ансамбль  түрі  көсетілгенін

айтасың.  Суретте  не  көрсетілген?  Ансамбльде

ойнауда ең күрделі не? Бұл бірігіп орындау. Фор-

тепианолық  жұпта  ең  бастысыырғақты,синхрон-

ды  түрде  ойнау.  Біркелкі  мәнер  мен  қозғалысты

сезіну.

жақтарының  бірі  бір  немесе  бірнеше  адаммен

қатар  орындай  білу  шеберлігі  екенін  білесің  бе?

Фортепианолық сыныпта ансамбльдік ойын ерек-

ше  маңызға  ие.

Енді біз 2 ансамбльді орындап берейік. А. Жұба-

новтың «Тәжік биі» және Михаил Глинкидің «Кра-

ковтік-польшалық  биі».  Саида  жеке  орындаущы-

лығында  Кадырбектің  «Ұлдар  биін»  және  Леж-

горннің  «Этюд»  шығармасын  орындайды.

Если  далее  использовать  подобное  обучение

детей  во  всех  классах,  то  можно  прийти  к  хоро-

шему  результату.  Я  исполню  «Этюд»  Дворжака

и  «Скерцо»  Адиля  Бестыбаева.

И в заключение мне хотелось бы сказать, про-

буждая  интерес  к  своему  предмету,  я  не  просто

стараюсь передать свой опыт, но и укрепить веру

в свои силы у каждого ученика независимо от его

способностей.  Стараюсь  развивать  творческие

способности  у  слабых  учеников,  не  даю  остано-

виться  в  своём  развитии  более  «музыкально»

одаренным  детям,  учу  воспитывать  силу  воли,

твёрдый  характер  и  целеустремлённость  при

решении  творческих  задач.  Как  сказал  замеча-

тельный  педагог  В.  Сухомлинский: «Музыкаль-

ное  воспитание - это  не  воспитание  музыканта,

а,  прежде  всего  воспитание  человека».

 г. АКТОБЕ

В МУЗЫКУ С РАДОСТЬЮ

ҚАРА ҚОБЫЗДЫ САРНАТҚАН -

ЖАППАС ҚАЛАМБАЕВ

қобыз  өнері  де  қонған  жер.  Қаратау  шертпе

мектебінің негізін қалаған Сүгір Әлиұлы, өзіне

дейінгі  күйшілердің  мұрасын  терең  меңгерген,

өз сазгерлігімен күй өнерін жаңа белеске көтер-

ген дарын иесі. Ол Ықыластың төл шәкірті ре-

тінде осы екі аспапты да тең меңгерген. Мұндай

феномен Сүгірдің шәкірті – Жаппас Қаламбае-

вқа  да  қонып,  әрі  қарай  жалғасын  тапқан.

Сонымен,  төлтума  қобызшы  Ж.  Қаламбаев,

Сүгір  мектебінің  дәстүрін  жалғастырушысы

болып  саналады.  Сонау  көне  заманнан  бізге

дейінгі қазақтың аспаптық музыкасын жеткізіп,

аманат еткен халық аспаптар оркестрінің алғ-

ашқы  құрамындағы  орындаушылардың  бірі  –

Жаппас Қаламбаев. «Қобыз қазағымның, ата-

бабамның  өнері,  ғажайып  дарыны  екен.  Сон-

дықтан  халқым  алдында  өтелмеген  қарызым

көп, шамам келсе соны өтей бермекпін», - деп

айтатын  Жаппас.

- Күйші Жаппас Қаламбаевтың қобыз аспа-

бының орындауында бірнеше күйлер тыңдау

-  Музыкалық  сауаттылық

-Қазақтың ұлттық музыкалық аспабы -қобыз

туралы  түсінік  беру. «Қобыз»  қазақтың  көне

музыкалық аспабы. Күй атасы Қорқыттың ар-

тынан  өлмес  мұра  етіп  қалдырған  бірден-бір

ізі. Қобыз ысқышпен ойналатын аспаптар қата-

рына жатады. Қобыздың құрылысы мыналар-

дан  тұрады - басы,  мойыны,  ысқышы,  перне-

лері, құлағы, тиегі.

-  Дәптермен  жұмыс

-Жаңа  тақырып  бойынша  мәліметтерді

дәптерге  түсіру

- Жаңа ән үйрену

-  тыңдау

-  өлеңімен  танысу

-  біріккен  ноталармен  жұмыс

- биік нота дыбыстарды алып үйрену

- әнді әуенімен айту

-  Жаппас  Қаламбаев  қай  жерде  дүниеге

келді?

- Оның әкесі қандай адам болған?

- Ж.Қаламбаев кімнің шәкірті болды?

- Жаппас Қаламбаев өз өнері туралы не деп

айтты?

- Киелі қобыз аспабын өмірге әкелген кім?

-  Қандай  әнмен  таныстыңдар?

 - Жаңа әннің ырғағы қандай?

-  Жаппас  Қаламбаев  туралы  қосымша

мәліметтер  жинау

АҚТӨБЕ  ҚАЛАСЫ

27 қараша 2015 жыл

15

АШЫҚ САБАҚ

ОТКРЫТЫЕ  УРОКИ

Алтынгүл  МУРЗАГАЛИЕВА,

№ 40 жалпы білім беретін

орта мектебінің биология

пәнінің мұғалімі

Мақсаты:  Жаңа  педагогика-

лық технология әдістерін қолда-

на  отырып,  оқушыларға  адам

генетикасы    туралы  терең  білім

беру.

Сабақтың түрі: Сын тұрғысы-

нан ойлау технологиясы;

әдіс-тәсілі:  түсіндіре  басқа-

рып,  оза  оқыту;  жеке  және  топ-

тық жұмыс, қосымша әдебиеттер-

мен,  ақпараттық  құралдармен

жұмыс, т.б.

Көрнекіліктер:  электронды

оқулықтар, слайдтар, шежірелік

карталар,  қазақтың  мақал-

мәтелдері    және  нақыл  сөздері,

бағалау  парақшалары,  тест

қағаздары, т.б.

Сабақтың жүру барысы

І.  Ұйымдастыру  (класс

оқушыларымен амандасу, олар-

дың  сабаққа  қатысуын  тексеру,

зейінін  сабаққа  аудару).  Сабақ-

тың  мақсатымен,  жүру  барысы-

мен таныстыру, топтарға бөлу.

«Сапалықоғам – саналы  аза-

маттарымен  және  білімді  де

тәрбиелі жастарымен мықты»

 (Н.Ә.Назарбаев).

1.  Қызығушылықты  ояту

(психологиялық тренинг).

«Әріптік амандасу» (әр топтың

топ басшылары шығып, жасыры-

лған  әріпті  таңдап,  соған  сай

амандасулары керек). «А», «Б»,

«С».

ІІ. Миға шабуыл  (лездемелік

сұрақтар);

1-топ: «Генетика»

2-топ: «Генеология»

3-топ: «Генофонд».

1.  Тұқымқуалаушылық  пен

өзгергіштікті  зерттейтін  ғылым

(генетика);

2.  Бірінші  ұрпақта  басымдық

қасиет көрсетіп, бірден жарыққа

шығатын белгіні қалай атаймыз?

(доминантты);

3.  Көбею  дегеніміз  не? (тірі

организмдердің  артына  ұрпақ

қалдыру  қабілеті);

4. Жер бетінде өмір сүріп жат-

қан бүкіл адамдардың гендерінің

жиынтығы  қалай  аталады?

(гендік қор);

5.

Мутация  дегеніміз  не?

(организм  генотипінің,  яғни  хро-

мосомалар мен олардың құрам-

ды бөліктері – гендердің өзгеруі-

не байланысты кездейсоқ пайда

болатын, 

тұқымқуалайтын

өзгергіштік);

М.А.МЕДЕТОВА,

№ 55 ЖОББМ-тің биология

пәнінің мұғалімі

Сабақтың мақсаты: Адам ба-

ласының  генетикалық  тұрғыдан

алуантүрлілігін,  денсаулықтың

генетикалық  негіздерін  топтық

жұмыс арқылы ұғындыру. Өз ой-

ларын  талдауға,  сараптауға

үйрету.

Сабақтың міндеттері: Оқушы-

лар  өз бетінше ойланады,  про-

блемалардың  шешімін  табу

құзіреттілігі дамиды, мәтінге тал-

дау  жасауды  үйренеді,  белсенді

тыңдайды,  сұрақ  қоюға    дағды-

ланады, ауызекі сөйлеу дағдыла-

ры қалыптасады.

Әдіс-тәсілдері:  «Біреуі  үйде,

үшеуі  қонақта», «Ыстық  орын-

дық», «Ашық  микрофон», «Че-

модан,  ет  тартқыш,  қо қыс

жәшігі».

Ресурстар:  маркер, стикер, ке-

стелер, орындық, плакат, житон,

микрофон, смайликтер.

Ботагоз КЕНЖЕБАЕВА,

№37 орта мектебінің

химия пәнінің мұғалімі

Сабақтың  мақсаты:

а)  білімділік:  оқушыларға  эле-

менттердің валенттілігі туралы мағл-

ұмат беру;

ә)  дамытушылық:  элемент-

тердің валенттілігін анықтау; қосылы-

стардың  формуласын  құрастыру;

өздігімен  жұмыс  істеуге  және  өз

білімін бағалап тексеруге баулу;

б) тәрбиелік: ізденімпаздық, жа-

уапкершілік, ұйымшылдық қасиет-

терін тәрбиелеу.

Сабақтың барысы:

1. Оқушыларды сабақтың мақса-

тымен таныстыру;

2. «Ой шақыру» кезеңі: сұрақтар

қою арқылы және тірек сызба бойын-

ша үй тапсырмасын тексеру;

3. Ұғыну кезеңі: Валенттілік тура-

лы түсінік;

4.  Қосылыстағы  элементтің  ва-

ленттілігін анықтау алгоритмімен та-

нысу;

5. Екі элемент атомдарынан құра-

лған қосылыстың орнын құрастыру

алгоритмі .

6,Қорытындылау

«Ой шақыру» кезеңі.

А. «Сен білесің бе?»

1 нұсқа сұрақтары:

-  Заттар  қандай  бөлшектерден

құралған?

- Атомдар мен молекулалардың

айырмашылығы қандай?

- Химиялық элемент дегеніміз не?

- Жай заттың анықтамасы, оған

мысал келтір.

2 нұсқа сұрақтары:

-  Күрделі  заттың  анықтамасы,

оған мысал келтір.

- Химиялық формуласының анық-

тамасы.

- Индекс, коэффициент дегеніміз

не?

- Химиялық реакция дегеніміз не?

Ә. «Химиялық диктант»

1 нұсқа. Келесі элементтердің таң-

баларын жазыңдар: Литий,алюми-

ний,оттегі,барий,йод,калий,темір,сы-

нап,қорғасын,мырыш

2 нұсқа. Келесі элементтердің ата-

уларын жазыңдар:

Mn, Ba, Li, Hg, N, Si, K, Ag, C

Б. «Кім жүйрік?»

1  нұсқа.  Келесі  қосылыстардың

АДАМ БАЛАСЫНЫҢ ГЕНЕТИКАЛЫҚ ТҰРҒЫДАН АЛУАНТҮРЛІЛІГІ

6.  1906  жылы  генетика  тер-

минін ғылымға енгізген ағылшын

генетигі? (Бэтсон);

7.  Іші  қуыс  екі  қабат  жасуша-

лардан  тұратын  ұрық – (гастру-

ла);

8. Бір геннің екінші генді басып,

оның  белгісін  жойып  жіберуі

қалай  аталады?(супресор);

9. «Ген», «генотип», «фенотип»

деген ұғымдарды қалыптастырғ-

ан дат биологі? (В.Иогансен);

10.  Бөліну  нәтижесінде  пайда

болған бөлшектер қалай атала-

ды? (бластомерлер);

11. Генетика ғылымы нені зерт-

тейді? (тұқымқуалаушылық  пен

өзгергіштікті);

12.  Рецессивті  белгі  дегеніміз

не?

13. Ата-аналарына ұқсас бел-

гілерді  анықтайтын  гендердің

бірлесіп  тұқым  қуалауы  қалай

аталады?

14.  Мутацияның  қандай

түрлері бар? (гендік, хромосома-

лық, геномдық, цитоплазмалық);

15.  Адамның  жануарлардан

айырмашылығы  (саналылығы

мен  екінші  сигналдық  жүйесінің

болатындығы);

ІІІ. Мағынаны ажырату

(әр топтың қорғаған пікірлерін

басқа  топтардың  толықтырула-

рына  болады).

1. А) Адам генетикасының ерек-

шеліктері;

Б)  Адам  генетикасын  зерттеу

әдістері;

В)  Генетика  және  денсаулық.

Гендік инженерия;

2.  Видеороликтер,  слайдтар

бойынша  топтық  жұмыстарды

қорғау (2 – 2,5 минут).

ІV. Ой шабуылы стратегиясы:

жүктеу/скачать 29,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: