12 дәріс Ақуыз биосинтезі
жүктеу/скачать 208,41 Kb. Pdf көрінісі
|
| пепсинтетазалармен тездетіледі. Магний және Ғ
1 , Ғ 2 , Ғ 3 белоктық инициация факторларымен активтенеді. Химиялық энергияның көзі ГТФ болады. Байланыс бірінші аминоацил-т-РНК-нің СО тобы мен екіншісінің NН 2 – тобы есебінен пайда болады. Бұл реакциялар бос 30s суббірлікте өтеді. Инициация комплексіне 50s суббірлік қосылып м-РНК мен байланысқан рибосомаға біріктіріледі. Элонгация. «Өз» амин қышқылын алып келген бірінші т-РНК м-РНК – рибосома комплексінен бөлініп, гиалоплазмаға жаңа амин қышқылдарын алып келуге бет алады. Екінші т-РНК-мен байланысқан дипептид үшінші аминоацил-т-РНК-мен әрекеттеседі де, трипептид пайда болады. Екінші т- РНК-мен рибосомадан гиалоплазмаға түседі және т.т. Жаңа амин қышқылдары қалдықтарының бірізділікпен қосылуының нәтижесінде пептидтік тізбек ұзарады, яғни элонгацияланады. Рибосома м-РНК-ны бойлай бір үйлесімнен екінші үйлесімге үзіле-үзіле «қадамдап» жылжиды. м-РНК-да жазылған белок құрылымы туралы хабардың арқасында амин қышқылдарынан белок молекуласы түзіледі. Әр уақытта белок түзілуі жүріп жатқан рибосомада екі үйлесім болады. Осы үйлесімде жазылған хабарды т-РНК-ның үйлесімі амин қышқылына аударып отырады. Рибосоманың әр қадамында бір амин қышқылының қалдығына артылған жаңа пептидил-т-РНК пайда болады. Процесс пептидилтрансферазамен тездетіледі, магний катионымен және белоктық факторлармен активтендіріледі. Қорыта айтқанда, т-РНК-дағы антикодон сәйкестілік принципі бойынша м-РНК-дағы кодонды «танып», онымен сутектік байланыс арқылы байланысады. Осындай антикодон-кодон «танушылығының» генетикалық хабарды таратуда іргелі маңызы бар. т-РНК-ның молекуласы екі міндет атқарады: 20 амин қышқылының ішінен «өз» амин қышқылын таңдап алады және антикодонның көмегімен м- РНК-дағы өзіне сәйкес кодонды табады. Осылай белок молекуласының біріншілік құрылымы түзіледі. Терминация. м-РНК-да жазылған генетикалық хабар белок түрінде түгелдей көшірілсе, яғни рибосома м-РНК-ның оң жақ ұшына барып жеткен болса, түзілу аяқталады. Терминациялық кодондардың, УАА, УАГ және УГА бір кодоны полипептид түзілуінің аяқталғанына сигнал береді. Рибосома түзілген белокпен қоса м-РНК-дан сырғып түседі. Бұдан кейін олар ажырайды. Түзілген белок цитоплазманың эндоплазмалық торына түседі, ал рибосома басқа м-РНК-ға жетіп, жаңа белоктың түзілуіне қатысады. Бір м-РНК-ның бойында бірнеше рибосома белок түзуі мүмкін. Олар полирибосома деп аталады. Мысалы, гемоглобин белогын түзетін м-РНК-ның бойында бес рибосомаға дейін болуы мүмкін. Гиалоплазмада полипептидтік тізбектерден тиісті қарапайым және күрделі белоктар пайда болады. Белок молекуласының екіншілік, үшіншілік, ал кей жағдайда төртіншілік құрылымы қалыптасады. жүктеу/скачать 208,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|