14-апта бойынша орындалатын тапсырмалар

14-апта бойынша орындалатын тапсырмалар: 24.04. – 29.04. 2023ж. 
 
1. Қабілет ұғымы, оның түрлері мен деңгейлері. 
Қабілеттер мәселесі психологиядағы ең күрделі және аз дамыған мәселелердің бірі болып 
табылады. Мұны қарастыра отырып, ең алдымен, психологиялық зерттеудің нақты пәні адамның 
іс-әрекеті мен мінез-құлқы екенін атап өткен жөн. Адамның қабілеті – табиғаттың адамға берген 
ең үлкен сыйының бірі. Бұған әрбір адам ие бола алады. 
Психологиялық сөздікте қабілет - сапа, мүмкіндік, шеберлік, тәжірибе, шеберлік, талант ретінде 
анықталады. Қабілеттер белгілі бір уақытта белгілі бір әрекеттерді орындауға мүмкіндік береді. 
Қабілет - бұл адамның кез - келген әрекетті орындауға дайындығы; жарамдылық -кез-келген 
әрекетті орындау үшін барлық потенциалдың немесе қабілеттіліктің белгілі бір деңгейіне жету 
мүмкіндігі. 
Қабілеттер - бұл ақыл-ой сапалары, олар арқылы адам салыстырмалы түрде білімді, біліктерді 
және дағдыларды меңгереді және кез келген іс-әрекетті табысты орындайды. Осылайша, 
қабілеттер - бұл тұлғаның психологиялық ерекшеліктері, олар белгілі іс-әрекетті табысты жүзеге 
асырудың шарттары болып табылады. 
Кез-келген адамның екі үш түрлі іс-әрекетті атқаруға бейімділігі болады. Бұл - адам қабілетінің 
жалпы түрі, өмір суруі мен тіршілік етуге деген икемі және әрекетшіл көрінісі. Адам әрекетсіз, 
еңбексіз ешқандай іс тындыра алмайтын болса, ол өмір сүре алмас еді. Жалпы қабілет адамның 
жеке басының әрекетімен байланысты түрде жүзеге асады. Адамның даралық ерекшеліктерінен 
оның арнаулы қабілеті де аңғарылады. Қабілеттің арнаулы тұрі белгілі бір істі үздік орындаудан, 
оған деген ықылас-ынтадан, дағды мен икемділіктен айқын көрінеді.
Сонымен, қабілет негізінен екіге бөлінеді. Адамның ақыл-ой өзгешеліктерінің жеке қасиеттерін 
көрсететін кез келген адамнан табылатын қабілет жалпы қабілет деп аталады. Ақылдың 
орамдылығы мен сыншылдығы, материалды еске тез қалдыра алу, зейінділік пен байқампаздық 
т.б. осы секілді ақыл-ой әрекетінде көріністін өзгешеліктер жалпы қабілет болып табылады. 
Адам қабілетінің ерекше даралық сипатын көрсететін психологиялық құбылыс – талант. Талант 
арнайы қабілеттердің жоғары деңгейлі дамуын білдіреді. Қабілеттер сияқты талант та іс-әрекетте 
көрініп, өрістейді. Талантты адамның қызметі өзінің жаңашылдығымен, қайталанбас мәнерімен 
ажыралады.
Қабілеттердің даму барысындағы ең жоғары, шындалу деңгейі – данышпандық деп аталады. 
Шығармашылық қызметі қоғам өмірінің бір дәуірінде, адамзат мәдениетінің тарихында белгілі із 
қалдырған адам ғана данышпан бола алады.
Адамның шығармашылық іс-әрекетінің аса табысты болуына рухи көтеріңкілік пен ерекше күш-
қуат туындайтын кездер болады. Бұл жағдайдағы адамды жаңа идеяларға жетектеп, оларды іске 
асыруға ынталандыратын психологиялық қалып – шабыт деп аталады. Шабыт шығармашыл 
тұлғаның жоғары белсенділігінен, оның іс-әрекетінің жемістілігінен, жасампаздық ептілігінен, 
жаңалық ойлап табу қызметіне толық берілуінен көрінеді.