1.Өнеркәсіптің сала құрылымы
жүктеу/скачать 108,43 Kb.
|
1. нерк сіпті сала рылымы
| Производство стали
Стали – железоуглеродистые сплавы, содержащие практически до 1,5% углерода, при большем его содержании значительно увеличиваются твёрдость и хрупкость сталей и они не находят широкого применения. Основными исходными материалами для производства стали являются передельный чугун и стальной лом (скрап). Содержание углерода и примесей в стали значительно ниже, чем в чугуне. Поэтому сущность любого металлургического передела чугуна в сталь – снижение содержания углерода и примесей путем их избирательного окисления и перевода в шлак и газы в процессе плавки. Одновременно с железом окисляются кремний, фосфор, марганец и углерод. Образующийся оксид железа при высоких температурах отдаёт свой кислород более активным примесям в чугуне, окисляя их. Процессы выплавки стали осуществляют в три этапа. Первый этап – расплавление шихты и нагрев ванны жидкого металла. Температура металла сравнительно невысокая, интенсивно происходит окисление железа, образование оксида железа и окисление примесей: кремния, марганца и фосфора. Наиболее важная задача этапа – удаление фосфора. Для удаления фосфора необходимы невысокие температура ванны металла и шлака. Для повышения содержания в шлаке и ускорения окисления примесей в печь добавляют железную руду и окалину, наводя железистый шлак. По мере удаления фосфора из металла в шлак, содержание фосфора в шлаке увеличивается. Поэтому необходимо убрать этот шлак с зеркала металла и заменить его новым. Второй этап – кипение металлической ванны – начинается по мере прогрева до более высоких температур. Для окисления углерода в металл вводят незначительное количество руды, окалины или вдувают кислород. При реакции оксида железа с углеродом, пузырьки оксида углерода выделяются из жидкого металла, вызывая «кипение ванны». При «кипении» уменьшается содержание углерода в металле до требуемого, выравнивается температура по объёму ванны, частично удаляются неметаллические включения, прилипающие к всплывающим пузырькам, а также газы, проникающие в пузырьки. Всё это способствует повышению качества металла. Следовательно, этот этап – основной в процессе выплавки стали. Также создаются условия для удаления серы. Сера в стали находится в виде сульфида, который растворяется также в основном шлаке. Третий этап – раскисление стали заключается в восстановлении оксида железа, растворённого в жидком металле. При плавке повышение содержания кислорода в металле необходимо для окисления примесей, но в готовой стали кислород – вредная примесь, так как понижает механические свойства стали, особенно при высоких температурах. Сталь раскисляют двумя способами: осаждающим и диффузионным. Осаждающее раскисление осуществляется введением в жидкую сталь растворимых раскислителей (ферромарганца, ферросилиция, алюминия), содержащих элементы, которые обладают большим сродством к кислороду, чем железо. В результате раскисления восстанавливается железо и образуются оксиды, которые имеют меньшую плотность, чем сталь, и удаляются в шлак. Диффузионное раскисление осуществляется раскислением шлака. Ферромарганец, ферросилиций и алюминий в измельчённом виде загружают на поверхность шлака. Раскислители, восстанавливая оксид железа, уменьшают его содержание в шлаке. Следовательно, оксид железа, растворённый в стали переходит в шлак. Образующиеся при этом процессе оксиды остаются в шлаке, а восстановленное железо переходит в сталь, при этом в стали снижается содержание неметаллических включений и повышается ее качество. В зависимости от степени раскисления выплавляют стали: а) спокойные, б) кипящие, в) полуспокойные. Спокойная сталь получается при полном раскислении в печи и ковше. Образующийся оксид углерода выделяется из стали, способствуя удалению из стали азота и водорода, газы выделяются в виде пузырьков, вызывая её кипение. Кипящая сталь не содержит неметаллических включений, поэтому обладает хорошей пластичностью. Полуспокойная сталь имеет промежуточную раскисленность между спокойной и кипящей. Частично она раскисляется в печи и в ковше, а частично – в изложнице, благодаря взаимодействию оксида железа и углерода, содержащихся в стали. Легирование стали осуществляется введением ферросплавов или чистых металлов в необходимом количестве в расплав. Легирующие элементы, у которых сродство к кислороду меньше, чем у железа, при плавке и разливке не окисляются, поэтому их вводят в любое время плавки. Легирующие элементы, у которых сродство к кислороду больше, чем у железа, вводят в металл после раскисления или одновременно с ним в конце плавки, а иногда в ковш. Характеристикой рабочего пространства является площадь пода печи, которую подсчитывают на уровне порогов загрузочных окон. С обоих торцов плавильного пространства расположены головки печи 2, которые служат для смешивания топлива с воздухом и подачи этой смеси в плавильное пространство. В качестве топлива используют природный газ, мазут. Для подогрева воздуха и газа при работе на низкокалорийном газе печь имеет два регенератора 1. Регенератор – камера, в которой размещена насадка – огнеупорный кирпич, выложенный в клетку, предназначен для нагрева воздуха и газов. Отходящие от печи газы имеют температуру 1500…1600 0C. Попадая в регенератор, газы нагревают насадку до температуры 1250 0C. Через один из регенераторов подают воздух, который проходя через насадку нагревается до 1200 0C и поступает в головку печи, где смешивается с топливом, на выходе из головки образуется факел 7, направленный на шихту 6. Отходящие газы проходят через противоположную головку (левую), очистные устройства (шлаковики), служащие для отделения от газа частиц шлака и пыли и направляются во второй регенератор. Охлаждённые газы покидают печь через дымовую трубу 8. После охлаждения насадки правого регенератора переключают клапаны, и поток газов в печи изменяет направление. 14. Металлургиялық өнеркәсіп саласының маңызды өнімдерінің түрлері. Түсті металлургия өндірісінің тауарлы өнімдері – металдар, олардың тотықтары мен тұздары, түрлі химиялық өнімдер, минералды тыңайтқыштар, құрлыс материалдары, жылу және электр энергиясы, технологиялық оттегі, азот, инертті газдар және кейбір өзге материалдар мен бұйымдар. Түсті металл кендерін өңдеу кезінде негізгі тауарлы өнімнен өзге көптеген жартылай өнімдер мен металлугиялық өндірістің қалдықтары – агломераттар мен күйежентектер, штейндер, қождар, шаңдар мен газдар, ерітінділер мен қоқымдар, шламдар, төгінді сулар және т. б алынады. Металлы– қараланған және тазартылған деп бөлінетін металургиялық өндірістің негізгі өнім түрі. Қараланған металдар құрамында олардың тұтыну қасиеттерін төмендететін зиянды қоспалар және де бағалы серіктес элементтердің қоспалары болады. Қараланған металдарды міндетті түрде қопалалардан тазартады. МЕСТ – әрбір тазартылған металдың 10 және одан да көп шығу маркаларын бекітеді. Аса таза металдардың шығуы мен сапасы өнімді жеткізуші мен тұтынушы арасында жасасқан ТШ регламенттеледі. Түсті металлургия кәсіпорындарының сонғы өнімі – құймаметалдар, катодтар, ұнтақтар, илемдер, пісірілген бұйымдар және т.б. Қождар– арнайы енгізілетін флюстер мен өңделетін шикізаттың бос жыныс тотықтарының күрделі қорытпасы болып табылатын, металлургиялық балқытудың міндетті өнімі. Қож түзуші компоненттерден өзге зауыт қождарының құрамында алынатын металл біршама мөлшерде болады, әдетте ол оларды жоғалту көзі болып табылады. Қож құрамында бағалы компоненттер біраз мөлшерде болса, олар төгінді өнім болып табылады, дегенмен мұны шартты деп санауға болады. Балқытудың жекелеген түрлерінде, әсіресе тазарту үрдістерінде қождардағы түсті металдар құрамы аса бай болады, сондықтан оларды міндетті түрде кедейлетеді. Өндірістік тәжірибеде қождарды негізгі металлургиялық үрдістердің бірінің айналым материалы ретінде қолданады немесе қосымша арнайы өңдеуге түседі. Бағалы металдардың қожбен шығындалуы олардың тотықтарының қождануы мен құрамында металлы бар өнімнің біраз мөлшерінің қож балқымасында еруіне және де толық емес кейіндеу мен механикалық шығындарға негізделген. Түсті металлардың концентраттары мен кендерін балқыту кезіндегі қождың шығысы шикі құрамның кенді бөлігінің 100-120% -на жетуі мүмкін, әдетте өте үлкен болады. Алғашқы байытусыз үлкен флюстер шығынымен кедей кендерді балқыту кезінде қождың жоғары шығыны байқалады. Әр металлургиялық үрдіс үшін экономикалық және технологиялық талаптарды қанағаттандыратын тиімді қож құрамы таңдалады. Балқыту көрсеткіштеріне әсер ететін қожды балқымалардың маңызды физико-химиялық қасиеттеріне мыналар: балқуы (балқу температурасы), тұтқырлық, тығыздық, құрамында металлы бар өнімнің қожда ерігіштігі мен контактіге түсетін металлургиялық балқымалардың беттік қасиеттері жатады. Көп жағдайларда алынатын қождардың құрамын оптималдыға жақындату үшін ьастапқы шикіқұрамға сәйкес флюстерді – минерады қоспаларды еңгізіп түзетуге тура келеді. Егер қождардың оптималды құрамына флюстерді қоспай қол жеткізілсе, онда өңделетін шикіқұрам мен алынған қож өздігінен балқитын деп аталады. Түсті металлургия қождарының негізгі компоненттері – кремний диоксиді, темір мен кальций оксидтері. Әдетте бұл қосындылардың қосынды құрамы 70-тен 90-95%. Калций оксидінің концентрациясы сирек 6-8%-дан асады. Металлургиялық қождарда өңделетін шикізат құрамы мен қолданылатын технологияға байланысты алюминий, магний, темір, мырыш және өзге металдар оксидтері болуы мүмкін. Штейндер – мысты, никельді және қорғасын кендерінің кейбір бөліктерін, темір сульфидімен ауыр түті металдар сульфидтерінің қорытпасы болып табылатын, оларда қосындылар еріген концентраттарды пирометаллургиялық өңдеудің аралық өнімі болып табылады. Түсті металлургия тәжірибесінде сұйық күйінде түзілетін және сұйық қожбен араласпайтын, оларды қарапайым кейіндіру арқылы бөлуге мүмкіндік беретін мысты, мысты-никельді, никельді және полиметаллды штейндер алынады. Газдар мен шаңдар– пештерден бірге алынып тасталынатын пирометаллургиялық үрдістердің міндетті өнімі. Кері қайтатын металлургиялық газдарды өңделетін шикізат компоненттерінің арасында жүретін химиялық реакция арқасында түзілетін, технологиялық және отынның жану өнімі болып табылатын, оттық деп жіктеуге болады. Кері қайтатын газдардың құрамы мен мөлшері өңделетін шикізаттың түрімен және қолданылатын металлургиялық үрдіспен толық анықталады. Түсті металлургия технологиялық газдарының негізгі мүмкін компоненттері – күкіртті ангедрид, көміртегі оксиді мен диоксиді, су буы. Жекелеген металлургиялық үрдістеде газ тәрізді хлор, хлоридтер, мышякты және өзге оңай ұшқыш химиялық қосылыстар бөлінуі мүмкін. Отынның жану кезінде көміртегі оксиді мен диоксиді және су буы басым түзіледі. Газ құрамында міндетті түрде газүрлеу мен ауа сору арқасында жеткізілетін азот пен бос оттегі болады. Басым жағдайларда кері қайтатын газар 800-1300 °С температураға ие. Өндірістік шаңдалған газдар сирек полидисперсті, яғни құрамындағы бөлшектердің ірілігі әр түрлі. Газдардың шаңмен қанығу дәрежесіне қарай қаттыластанған (50 r/м3-ге дейін), орташаластанған (10 г/м3 ге дейін), азластанған (1 г/м3-ге дейін) және техникалық таза (~0,05 г/м3) деп бөледі. Сонғысы өндірістік газды терең тазарту өнімі болып табылады. Газдардың шаңдалуы, олардың химиялық және гранулометриялық құрамы өңделетін шикізаттың түрімен, шикіқұрамды дайындау әдісімен, металлургиялық үрдіс түрімен, қож және газдардың қозғалу шарттарымен, түзілетін газдардың көлемімен анықталады. Шаңдарметаллургиялық үрдістер кезіндегі технологиялық ағынның шығуы мен әсіресе өңделетін шикіқұрамның кішкене бөлшектердің оттық газдары және оңай ұшатын компоненттердің төте булануы арқасында түзіледі. Шаңдарды ірілігі 10 мкм асатын қалың және 10мкм кем жұқа деп жіктейді. Қалың шаңдардың түзілуі металлургиялық өңдеудің өніміне немесе өңделетін шикіқұрамның ұсақ бөлшектеріне газ ағанының әсерімен байланысты. Шаң бөлшектерінің ірілігі мен мөлшері газ ағынының жылдамдығы мен өңделетін материал ірілігімен анықталады. Өлшемдері 3-10 мкм-ден бірнеше миллиметрге жететін қалың шаңдар, әдетте сынық тәрізді болады. Қалың шаңдардың химиялық құрамы көп жағдайларда өздері түзілген бастапқы материалдың құрамына ұқсас. Әдетте қалың шаңдарды айналымға қайтарады немесе аталған үрдіс өнімімен біріктіреді. Жұқа шаңның (возгондардың) жұқа фракциялары ұшқыш заттардың конденсациясы кезінде түзіледі, құрамындағы бөлшектердің өлшемдері 1 мкм-ден артық емес. Осы кезде алынған буды газ ағыны алып кетеді де артынан газдарды суыту кезінде қатты бөлшектерді немесе суйық тамшыларды түзумен конденсацияланады. Түзілу кезіндегі жұқа шаң бөлшектерінің өлшемдері микрометрдің ондық бөлігін құрайды. Кейінен ұсақ бөлшектердің каогуляциясы арқасында ірілеу агрегаттардың түзілуі мүмкін. Возгандар химиялық құрамы жағынан бастапқы материалдан қүрт ерекшеленеді – олар ұшқыш компоненттермен, мысалы цинкпен, кадмимен, қорғасынмен, индимен және өзге де бірқатар сирек және сиретілген элементтермен байытылған. Возгондар – осы элементтерді алудағы бағалы шикізат, сондықтан олар арықарай дарбес өндеуге түсуі керек. Металлургиялық үрдістер кезінде түзілетін шаңдар қағып алынады, ол өз кезгінде құрамындағы бағалы компоненттерді алуды және қоршаған ортаны ластауды алдын алуды қамтамассыз етеді. Шаңқағу– шаңдалғангаздарды шаң түзілу көзінен алып тасауға және кейінен газ ағынынан қатты бөлшектерді бөлуге арналған үрдістер кешені. Шаңқағу ұсталынған шаңды утилизациялаумен қатар газдардың құрамындағы бағалы компоненттерді, мысалы күкіртті қолануды қамтамассыз етеді. Тазартылатын газдар (температура, ылғалдылығы мен химиялық құрамы) мен ұсталынатын шаңдар (бөлшектердің ірілігі, химиялық және фазалық құрамы, және де кейбір физикалық қасиеттері) сипаттамасынаң көп түрлілігіне орай түрлі типтегі шаңқаққыштарды қолданады. Ауаны немесе өндірістік газдарды шаңнан тазартудың үш әдісі бар: құрғақ, сулы және электрлік. Құрғақ әдіс кезінде шаң салыстырмалы баяу қозғалатын газ ағынынан, центрге тарқыш күш, инерциялық күш және сүзгілеумен бөлшектер ауырдық күші әсерінен шөктіріледі. Сулы шаңқағу шаң бөлшектерін сумен немесе өзге сұйықтармен сулауға негізделіп, қойыртпақ түрінде тұндырылады. Ол үшін газды сұйық қабаттан немесе ұсақ дисперсті сұйық тамшылар пердесінен өткізеді. Шаңқағудың электрлік әдісі жұқа және өте жұқа шаңнан түсті металлургия кәсіпорындары газдарын терең тазартудың негізгі әдістерінің бірі болып табылады. Металлургиялық өндірістердің көбінің кері қайтатын газдар құрамындағы компоненттер қоршаған ортаны күрделі ластаудың көзі немесе алу қажеттілігі бар материалдық құндылық болып табылады. Олар – күкірт оксидтері, газтәрізді хлор, хлорлы және фторлы сутегі, күкіртсутегі, сынап булары және т.б. Қоршаған ортаға үлкен нұқсан келтіретін күкіртті ангедридті күкірт қышқылы немесе элементті күкіртті өндіру үшін қолдануға болады. Газдарды газ тәрізді компоненттерден тазарту үшін өзінде еритін химиялық қосылыс түзетін сұйықтармен шаю кезінде газдардың жұтылуы – абсорбцияны және газдарды қатты заттардың беті жұтуы адсорбция, мысалы ионалмасу материалдары (шайырлар) қолданады. Гидрометаллургиялық үрдістедің негізгі өнімі – ерітінділер, қоқымдар және төгінді сулар. Ерітінділер – еріген зат ионды-молекулярлы түрде болатын, ерітінділеу (еріту) үрдісінің өнімі. Металлургиялық зауыттардың өндірістік қалдықтары өңделетін шикізат пен өндірісте қолданылатын қосымша көмекші материалдар түрімен, қолданылатын технологиялық үрдістедің мамандануы және өнірістік қалдықтарды залалсыздандыру мен қағып алу үрдістерін ұйымдастыру сапасымен анықталады. Пирометаллургиялық үрдістерді қолдану кезіндегі қоршаған ортаға зиянды әсер етуі мүмкін негізгі қалдықтар мен выбростар шаңдар мен технологиялық газдар, ал кенді шикізатты байыту мен гидрометаллургиялық өңдеу кезінде төгінді сулар болып табылады Түсті металлургияда ауа және су қоймаларын қорғау саласындағы жұмыстар мынаған бағытталған: – залалсыздандыру менқағып алу арқасында қатты және газтәрізді заттардың атмосфераға шығарылуын қысқарту; – жер беті мен су қоймаларына төгінді сулардың шығарылуын тоқтату, суды қолданудың төгіндісіз режиміне ауысу; – өндірістік қалдық құрамындағы барлық бағалы компоненттерді залалсыздандыруды ұйымдастыру. Әдетте төгінді суларды арнайы қоймаларға төгеді және олардың құрамында зиянды заттар болатын болса, онда ол жерқойнауы мен жерасты сулары және түрлі су қоймаларын ластау көзі болып табылады. Түсті металлургия кәсіпорындарының төгінді сулары өңделетін шикізат түрі мен құрамына, қолданылатын технологиялық реагенттерге және де төгінді суларды тазарту (залалсыздандыру) сапасына қарай ластаушы компоненттердің көп түрлілігімен ерекшеленеді. 15. Машина жасау өнеркәсіп саласының технологиялық негіздері Қазіргі еліміздің бетбұрыс дәуіріндегі ғылыми-техникалық прогрестің басым бағыттарының алдына қойған негізгі мәселелері мейлінше жаңа технологиялық процестер мен операциялар ашу және халық шаруашылығындағы осы уақытқа дейін ашылған, пайдаланылып келе жатқан технологиялық процестер мен операцияларды ұтымды қолдану жолдарын ашу болып отыр. Бұл мәселенің көкейтесті мақсаттары мынадай: - елімізде шығаратын өндірістік бұйымдардың сапасын дүние жүзінде шығарылатын бұйымдардың сапасына сай арттыру немесе соларға пара-пар етіп шығару; - бұйымдарды шығаратын өндірістің экологиялық тазалығын сақтауы және өндірістің қауіпсіз жағдайда қызмет етуін қамтамасыз ету; - өндірісті барынша ынталандырып, жоғары халықаралық стандартқа сай сапалы өнімдер алу; - бағдарламамен басқарылатын станоктарды пайдалану; - бұйымдар шығаратын өндірістің ресурс сыйымдылығын, шығындарын соның ішінде еңбек шығынын, материалдар шығынын, энергия шығынын, негізгі қорларға жүмсалатын шығындарды, өндіріске жұмсалған қаржы шығындарын және т.б. шығындарды азайту. Осы мақсатта машина жасау салаларының өте маңызды бағыттарына мына төмендегідей деген пікір айтуға болады: - машина жасау кешенін /комплексін/, ең алдымен станок жасауды, есептеу техникасы өндірісін, прибор жасауды, электротехника және электронды өнеркәсібін түпкілікті қайта құрып, әлемдік деңгейдегідей озық дамыту; - машина жасау кешенін дамытуға жұмсалатын күрделі қаржының көлемін едәуір арттыру; - жаңа техника жасау мен игеру мерзімін қысқартудың көптеген техникалық және экономикалық мәселелерін шешу; - машиналар мен жабдықтардың өлшемді қуаттарын экономикалық жағынан ақтай алатындай шекте арттыру; - қайта реттелетін икемді өндірістер мен автоматтандырылған жобалау жүйелерді, автомат желілері мен микропроцестік техника құралдары орнатылған машиналар мен жабдықтарды, сандық бағдарламамен басқарылатын көп операциялы станоктарды, робот- техникалық, роторлы және роторлы-конвейерлі кешендерді кеңінен енгізіуіне жол ашу; - өндірістерді қарқынды өнім шығару, бөлшек шығару және технология жөнінен мамандандыру мен жекешендіруді көбейту; - механикалық құрастыру кәсіпорындарының мамандандырылған зауыттарымен тиімді ұштастырылуын қарастыру; - тораптар мен бөлшектерді барынша бірыңғайлауға күш салу; - бірыңғайланған блоктық-модулдік және базалық конструкциялар негізінде машиналар, жабдықтар және приборлар жасау жөніндегі шараларды жүзеге асыру; - техниканың көп функциялы түрлерін шығару; - машина жасауда прогресті конструкциялық материалдарды, оның ішінде: қоспасы аз прокатты, иілген, фасонды және дәлме-дәл профильдерді, металл ұнтақтарын, композициялық материалдар мен пластмассаларды қолдануды кеңінен енгізу. Машина жасау кешенінің даму бағыттарына орай, станок жасау өнеркәсібінің даму өзгешеліктеріне де тоқталған жөн. Бұл арада шығарылатын жабдықтық құрылымы жетілдіріліп, тиімді ұста-пресс, металл жонатын, құю және ағаш өңдеу жабдықтарының жаңа түрлерін дайындау елеулі түрде ұлғайтылуы тиіс. Сандық бағдарламамен басқарылатын металл жонатын станоктарды, "өңдеу орталығы" үлгісіндегі станоктарды, ауыр және бірегей станоктар мен престерді, машина жасау саласында жаппай шығарылатын өнімдерді құрастыруды автоматтандыруға арналған жабдықттарды, роторлы, роторлы-конвейерлі және машина жасау мен металл өңдеуге арналған басқа да автоматты линияларды озық қарқынмен шығаруды қамтамасыз ету қажет. Дәлдігі жоғары және аса жоғары станоктар шығару елеулі түрде кеңейтілуі шарт. Автоматтандырылған және роботтандырылған кешендер мен тізбелер (линиялар), металл өңдеудің икемді өндірістік жүйелерін, оның ішінде табақшалап және аумақтап штамптауға, металл ұнтақтарынан, пластмассалардан және басқа металдардан бөлшектер, прогресті аспап пен технологиялы жабдықтарды, бақылауды автоматтандыруды осы заманғы халықаралық стандартқа сай өлшеу құралдарын өндіруге арналған жүйелерді жасауың ұлғайтылуы көзделгені жөн. Аспап өндірісінің мамандандыру дамытылып, қатты қортпалар мен металды керамикадан жасалған, қайта қайралмайтын, сыртынан тозбайтын көп қабатты қаптамалар жалатылған жоғары өнімді кескіш аспап шығаруды 3-4 есе арттырылуы тиіс. Беріктікті арттыратын технологияның кеңірек пайдаланылғаны абзал. 16. Машина жасау өнеркәсібі, машина жасау туралы түсінік Машина жасау кешені басқа да салааралық кешендермен тығыз өндірістік байланыста болады. Ол ОЭК өнімдерінсіз жұмыс істеуі мүмкін емес, сондай-ақ, ОЭК машина жасау дан энергетикалық, тау-кен өндірісі машиналарын және басқа да құрал-жабдықтар, әр түрлі машиналар алады. Машина жасау кешені металлургия балқытқан металлы пайдаланып, өзі оған техника, шикізат (мысалы, металл сынығы мен жоңкаларын) жеткізеді. Машина жасау үшін көп мөлшерде химиялық тауарлар (пластмасса, синтетикалык талшық пен каучук, бояу) жұмсалады. Оларды өндіру, керісінше, машина жасау өнерксібінсіз мүмкін емес. Өңдеу процестері Металлургияға кендерден металдарды ажыратып алуға дайындау мақсатымен кентастарды өңдеу процестері (уату, байыту, кесектеу, т. б. ); 1)кентастардан және басқа материалдардан металды алу процестері, металдарды қажетсіз қоспалардан тазарту; 2)металдар мен қорытпалар өндіру; 3)металдарды термомеханикалық өңдеу; 4)металдарды қысыммен және құймалап өңдеу; 5)металл бұйымдардың бетін әрлеу не қорғау мақсатында басқа металл қабатымен қаптау; 6)металл бұйымдардың беттеріне басқа металдар мен бейметалдарды диффузиялық енгізу жатады. Қазіргі жағдайҚазір зауыт Қазақстанның мұнай жөне газ өнеркәсібіне жұмыс істейді. Олар техниканың жаңа түрлерін - шағын бұрғылау қондырғыларын, ұңғымаларды жендеуге арналған автокөліктердің көтергіш қондырғыларын шығарады.Қазіргі уақытта машина жасау кешенінің құрамында 1500-ден астам кәсіпорын бар.Онда өндірістің барлық салаларының арасында ең көп (13%) жүмыскерлер қызмет етеді. Бірак кешеннің өнім өндіру үлесі небөрі 3%-ды ғана құрайды.Сендер Қазақстанның түрғын халқының шағындығына байланысты, машина жасаудың барлық салаларын бірдей жоғары деңгейде дамыту мүмкін емес екендігін түсінесіңдер. Сондықтан олардың алдында ең маңыздылары мен болашағы барларын таңдап алу міндеті тұр.Оларға, ең алдымен мұнай, металлургия, ауыл шаруашылық жөне көліктік машина жасау салаларын жатқызуға болады. Алғашқы үш сала Қазақстанның экспорттық өлуетінің өсуіне ықпал етуі тиіс. Көліктік машина жасаудың міндеті - ел ішіндегі көптеген әндірістердің дамуына жағдай туғызу (72-сурет).Өзірге біздің елімізде тек құрастыру көсіпорындары ғана құрылған. Олардың ішіндегі ең ірісіне Өскемен (жеңіл автокөлік),Көкшетау (жүк таситын автокөлік), Семей (автобус) қалалары жатады. Өскемендегі «Азия-Авто» автомобиль құрастыру зауыты казірдің езінде олар аккумуляторды Талдықорғаннан алады. Болашақта бөлшектер мен басқа материалдардың 50%-ын Қазақстанның зауыттары шығаратын болады.Машина жасаудың дамуына шетелдік серіктестермен біріккен кәсіпорындар (Оңтүстік Корея, Ресей, Қытай, АҚШ) жағдай жасайды. Олар автомобиль, трактор, компьютерлік құралдарды жасау немесе дамытуға ықпал ететін болады.3. Машина жасаудағы мамандану мен кооперативтендіру.Машина жасау кешенінің орналасуына бірқатар қиыншылықтар әсер етеді. Ең алдымен бұл - шығарылатын енімдердің күрделілігіне байланысты. Ол кәсіпорындардың салалары мен ішкі салалық маманданудың қажеттілігін туғызады. Машина жасау кезеңдері. Машина жасау үш негізгі технологиялық кезеңнен тұрады . Бірінші кезең - құю, соғу немесе сығымдау арқылы бөлшектер даярлау. Екіншісі - бөлшектерді станоктарда механикалық өңдеуден өткізу, ал үшіншісі - бөлшектерден дайын өнімдер құрастыру. Егер зауыт ендірістің барлық үш кезеңін жүзеге асырмай, тек біреуімен ғана айналысса, ол технологиялық мамандану, яғни технологиялық процестер кезеңі бойынша мамандану болып табылады. Мысалы, Өскемендегі автокөлік құрастыру зауыты автокөліктерді тек дайын бұйымдар жиынтығынан құрастырады. Яғни бұл - технологиялық мамандану болып саналады. Кез келген мамандану (технологиялық, тетіктік, бұйымдық) кәсіпорындар арасындағы кооперативтендірусіз (ынтымақтасусыз) мүмкін емес. Кез келген автокөлік түрлі белшектерден (мысалы, электровоздарда олардың саны 200 мыңнан астам) тұрады. Бір зауытта олардың барлык түрлерін шығару мүмкін емес және тиімсіз.Сондықтан бір зауыт екінші біреумен кооперативтендіріледі. Мысалы, «Азия-Авто» зауыты «Нива»көлігіне аккумуляторларды Талдықорғаннан әкеледі.Сонымен, машина жасау кешені салааралык емес ішкі салалық дамуымен ерекшеленеді. Орындалатын процестеріне қарай Пирометаллургия грек. руr — от және металлургия) (жоғары температураларда өтетін металлургиялық процестердің жиынтығы (күйдіру, қорыту, конвертерлеу, тазарту және айдау). Гидрометаллургия гр. 'һуdor – су, metallurgео — кен өндіремін, металл өңдеймін) — түрлі еріткіштер жәрдемімен руда мен өндірістік қалдықтардан металдарды бөліп алу тәсілі. Металлургия Қара Түсті Қара металлургия – металлургия ғылымы мен техникасының қара металдар өндіруде кен шикізатын қазып алудан бастап, оны өңдеп шойын, ферроқорытпа, болат, илек, құбыр, рельс, т. б. өнімдерді алуға дейін қамтитын саласы. 17. Машина жасау туралы құрылыс кешені туралы жалпы түсініктер жүктеу/скачать 108,43 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|