№20 ЕМТИХАН БИЛЕТІ
Қоректік заттың энергетикалық балансы деген не?
Рационалды тамақтану дегеніміз-адамның жынысы, жасы, денсаулығы, еңбек сипаты, Климаттық өмір сүру жағдайларын ескере отырып, физиологиялық тұрғыдан толық және теңдестірілген тамақтану.
Тамақтану-адам үшін негізгі энергия көзі. Азық - түлікпен адам организм синтезделмеген маңызды макро-және микроэлементтерді (МАКРО- Ақуыздар, майлар,көмірсулар; МИКРО- Витамин, минералдар), дәрумендер мен қышқылдарды алады.
Рационалды тамақтанудың негізгі қағидасы: энергетикалық баланс - ағзаға тамақпен бірге келетін энергияның өмір сүру процесінде организм жұмсайтын энергия мөлшеріне сәйкестігі. Дененің негізгі энергия көзі - тұтынылатын тамақ. Біздің ағзамыз - дене температурасын, ішкі ағзалардың жұмысын, метаболизм процестерін, бұлшықет қызметін сақтауға энергия жұмсайды. Азық – түлікпен энергия жеткіліксіз болған кезде, дене ішкі тамақтану көздеріне-майлы тіндерге, бұлшықет тіндеріне ауысады, бұл ұзақ уақыт энергия жетіспеушілігімен сөзсіз дененің сарқылуына әкеледі.
Қоректік заттардың үнемі асып кетуімен организм балама тамақтану көзі ретінде майлы талшықтарды сақтайды;
Табиғи факторлардың синергетикалық әсер ету механизмі. +
Синергетикалық әсерлердің механизмдері әртүрлі болуы мүмкін. Синергетикалық әсер ксенобиотиктердің химиялық өзара әрекеттесу механизміне сәйкес озонның азот диоксиді, қанықпаған көмірсутектер, күкірт диоксиді, күкірт қышқылының аэрозолы бар қоспалары, уытты тітіркендіргіш газдар (пероксидтер, эпоксидтер және альдегидтер), жоғары температура мен ылғалдылық жағдайында жоғары уытты дихлорацетилен түзетін Na2O және NaOH бар дихлорэтилен қоспалары және басқа да бірқатар композициялар қоспасы әсер етеді.
Синергетикалық әрекеттің ең көп таралған физиологиялық механизмдерінің бірі - бір заттың басқа заттың биотрансформация процестерін тежеуі, мысалы, оның детоксикациясын жүзеге асыратын ферменттік жүйеге әсер ету. Мұндай механизмдегі уытты әсердің жоғарылауы органофосфор препараттарының (хлорофос және карбофос, хлорофос және метафос, карбофос және тиофос және т.б.) аралас әсерінен байқалады. Олардың бірлескен әсерінен туындаған әсерлердің қарапайым жиынтығынан асып кету холинестеразды бір затпен басуға және екіншісінің детоксикациясынан кейін ингибирлеуге байланысты.
Организм жасының бейімдеушілікпен байланысы?
Бейімделу-бұл жасуша, орган, жүйе, организм және психологиялық деңгейлерге әсер ететін жеке іс-әрекеттің барлық түрлері.
Бейімделу механизмдері қоршаған ортада кенеттен немесе күрт өзгерістер болған кезде, әсіресе өмір сүру жағдайлары жеткіліксіз болған кезде күшіне енеді.
* Бейімделу-қоршаған ортаға сәйкес келмейтін жағдайларда жұмыс қабілеттілігін , өмір сүру ұзақтығын және ұрпақты болуды қамтамасыз етеді
Г. Селбенің бір еңбегі-ол бейімделудің спецификалық емес компоненттеріне назар аударды, олар қолданыстағы фактордың сипатына қарамастан әрдайым анықталады. Оның тағы бір еңбегі-ол бейімделудің бастапқы кезеңімен немесе стресс-реакциямен бірге жүретін гормоналды реттеудің негізгі механизмдерін түсіне алды.
Адаптивті қайта құру механизмдері мен стратегиясының жас ерекшеліктері. Бейімделу міндетті түрде нейрогуморальды механизмдермен реттелетін процесс болғандықтан және бұл механизмдер жасына қарай айтарлықтай өзгерістерге ұшырайды және жыныстық жетілу кезеңінде ғана жетіледі, балаларда бейімделу ересектердегідей емес екені анық. Бұл айырмашылықтар жедел және ұзақ мерзімді бейімделу процестерін қамтиды.
Айта кету керек, адамның бейімделу үдерістеріндегі жасқа байланысты өзгерістер туралы сұрақтар аз зерттелген, өйткені балаларға мұндай эксперименттер жүргізу мүмкін емес.
Ерте жаста кейде физиологиялық реакциялардан дененің қандай факторға бейімделетінін түсіну мүмкін емес — төмен температураға, атмосферадағы оттегінің болмауына немесе мотор белсенділігінің жоғарылауына. Бейімделудің нақты компоненттері іс жүзінде көрінбейді және барлық осы жағдайларда спецификалық емес. Уақыт өте келе, жүйке құрылымдары пісіп келе жатқанда, олар сараланады және келетін ынталандыруларға қатысты едәуір селективті болады. Осының арқасында ағзаның атқарушы жүйелерінің реакциясы анағұрлым атаулы, мақсатты болады. Бейімделу реакциясы енді жалпыланбайды және барған сайын жергілікті және нақты болады, яғни.нақты факторды жоюға, нақты және тар бейімделу мәселесін шешуге бағытталған.
Бейімделу стратегиясындағы ең маңызды өзгерістер жартылай өсу кезеңінде, яғни 5-7 жаста болады. Тек осы жастан бастап дене бейімделу кезінде мақсатты, нақты, жақсы сараланған реакцияларды жүзеге асыра алады.
Бұл мектеп оқуын балалар денесінің барлық морфофункционалды жүйелерінің дамуы мен жетілуінің осы маңызды кезеңі аяқталғаннан кейін ғана бастаудың тағы бір себебі.
№21 ЕМТИХАН БИЛЕТІ
Патогенездің сипаттамасы.
Патогенез-бұл аурулар мен патологиялық процестердің пайда болу, даму және тоқтату механизмдері туралы ілім. Патогенетикалық факторлар-организмнің этиологиялық фактормен өзара әрекеттесуі кезінде пайда болатын патологиялық өзгерістер. Патологиялық факторларға мыналар жатады:
1) рецепторлар мен жүйке өткізгіштердің тітіркенуі,
2) зақымдалған тіндерден биологиялық белсенді заттардың (гистамин, серотонин, аденилді нуклеотидтер және т. б.) бөлінуі.),
3) жауап беретін және нейроэндокринді жүйенің әрдайым барабар емес реакциясының гуморальды факторларының ағзаға әсері (жүйке қозуы медиаторларының, глюкокортикоидтардың, катехоламиндердің жинақталуы).
Радиациялық-индукцияланған канцерогенез.
Достарыңызбен бөлісу: |