2014 ж жазы 18-шы шығарылуы
жүктеу/скачать 2,65 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Неден бастау керек немесе балалар ойыны дүниені қалай өзгертеді
- Пос. Адыкта ақбөкен күнінде Қалмақ биі.
- Міне, Бірнеше жылдан бері ақбөкен мекендейтін елдерде оның құрметіне арналған мейрам – Ақбөкен күні аталып
- Экологиялық экспресс станция «Традиция». Қырыққыз поселкасы.
- Ақбөкен күні Адык поселкасындағы орта білім беру мектебінде аталып өтуде.
- Кішкентай артистер Қырыққыз поселкасынан.
- Сирек кездесетін моңғол ақбөкеніне аңшылық жасаған браконьерге үкім шығарылған
5 Saiga News Балалар ойыншық ақбөкендермен ойнауда. Сурет В . Григорьевтікі
Сурет А . Есипо втікі
Виктор Григорьев,
Gala-Film студиясы, mooglik@mail.ru
өзгеруіне көңіл аудартты жəне барлық қатысушыларды дала антилопасының жойылып кету проблемасына тыс қарамауға шақырды. Мейрамның екінші жартысы «Экологиялық экспресс – басқаның табиғатына кір» ойын – конкурсына арналды; ол мына
станциялардан тұрды: «Потическая», «Музыкальная», «Эрудит» жəне «Художественный». Бұл «станцияларда» балалар Қалмақия табиғатын қорғау жөніндегі өздерінің жақсы білімдерін көрсетті; өлеңдер оқып, ақбөкен жөнінде плакаттар мен ұрандарды суреттеп салды. Сондай-ақ бұл күні «Сақта мені, адам» үндеу
конкурсының қортындысы шығарылды. Республика мектептерінің оқушылары өздерінің үндеулерінде ақбөкенге деген сүйінпеншілігін көрсетті жəне оның дағдыры ойландыратындығын байқатты. Сондай маңызды үндеулерді «Тірі мұрагер» клубының мүшелері Яшкөл мен Черноземель аудандарының елді мекендеріне іліп қойды. Ақбөкен күні сондай-ақ Адык поселкасының орта мектеп базасында аталып өтті; оған Яшкөл көпкəсіптік гимназиясы мен Саруль орта білім беретін мектебінің (Черноземель ауданы) Жас экологтары қатысты. Оқушылар үшін қызықты спорттық ойын «Форт Боярд» көрсетілді; ал «Бамб Цецг»
клубының мүшелері қатысушылардың барлығына арнап əдеби- музыкалық «Дала сəні - ақбөкен» композициясын дайындады. Мейрамға ерекше мəн
берген Қалмақия Республикасы мəдениетіне еңбек сіңген поэт Григория Кукарекидің сөз сөйлеуі
Қалмақияда «Ақбөкен күнін» сəуір айында ғажап дала антилопасының көп мекендейтін Яшкөл жəне
Черноземель аудандарында атап өтті. 2013 ж. осы аудандарда дала клубтары ұйымдастырылған болатын: «Тірі мұрагер» («Живое наследие») (пос. Яшкөл) жəне «Бамб Цецг» (пос. Адык). Биыл осы клубтар ақбөкен күнін өткізуде маңызды роль атқарды. Яшкөл көпкəсіптік гимназия базасында өткен мейрамға республиканың 6 мектебінен əр жастағы оқушылар шақырылды. Мейрамға қатысушыларды құттықтау үшін Қалмақия Республикасы білім жəне ғылым министрлігінің, табиғи ресурстар мен қоршаған ортаны қорғау министрлігінің өкілдері, Жабайы жануарлар Орталығы мен Қалмақия мемлекеттік университетінің қызметкерлері келді. Мейрамға сондай- ақ Ұлыбритания мен Қазақстаннан келген қонақтарда қатысты. Мейрам қалмақтар өмірінде маңызды оқиғалар болып табылатын қалмақтардың дəстүрлі əдет-ғұрыптарынан басталды. «Ровесник» атты балалар ұйымының, балалары төрт апатқа – Су, Жер, Ауа жəне Отқа табынып, бастарын иді жəне қалмақ халқының əдет – ғұрпың сақтауға шақырды. Оның негізіне табиғатқа, оның тірі орғанизмдеріне, ақбөкендерге, жалпы оның барлығына ұқыпти қарау идеялары жатады. «Тірі
мұрагер» дала
клубының экологтары дайындаған «Құралай», күнге ұш» театрланған қойылымы мейрамға қатысушыларда үлкен қызығушылық тудырды, үгіт бригадасы «Экос»-тың балалары өздерінің сөздерінде соңғы 30 жыл ішінде ақбөкен санының - 6 2014 ж. жазы: 18-шы шығарылуы Адықтың орта білім мектебі командасы плакаттарды қорғауда.
Айтб ае вт ікі А .М . Пос. Адыкта ақбөкен күнінде Қалмақ биі. Сурет Айтб ае вт ікі А .М . Міне, Бірнеше жылдан бері ақбөкен мекендейтін елдерде оның құрметіне арналған мейрам – Ақбөкен күні аталып келеді. Бұл күнді мейрамдау – сəуір айының аяғында - мамыр айының басында өтеді. Бұл кезде дүниеге ақбөкен лақтары келеді. Ақбөкен күнін өткізудің мақсаты – жұртшылықтың, əсіресе, жас ұрпақтардын, назарын ақбөкенді сақтау проблемасына аудару, сонымен бірге жұртшылықты осы уникальды жануарларды сақтау үшін қандай шаралар жүзеге асырылып жатқанымен хабарлар ету. Мейрамды өткізу халықаралық фондылардың: People’s trust for endangered species, Coins for Change, Disney Canada и Disney Worldwide Conservation Fund қолдауымен жүзеге асты.
Айгуль Айтбаева,
Қалмақия Республикасының жабайы жануарлар Орталығы, saiga-center@mail.ru Ақбөкен күні-2014
Сөз жоқ, өткізілген шаралардың арқасында, біздің барлық бірлескен жұмыстарымыз өз жемістерін беруге тиіс; келешекте біздің даламызда ақбөкеннің көптеген тобы өмір сүретін болады.
Мұғалімдер мейрамды өткізу тəжрибелерімен бөлісті жəне өткізілетін шаралар программасы талқыладық əрі оған жергілікті жұртшылықты тарту жолдары əңгіме болды.
Көптеген ең танымал конкурстар осы жылдың мейрамдық программасына енді.
Мысалы, «Экологиялық экспресс» əртүрлі
тематикалық станцияларымен. Əсіресе, көрушілерде танымдық «Халықтық традиция» станциясы ұнады; биылғы жылы балалар қамыстан өрме (циновка) тоқу, түйе жүнінен кигізу басу əдістерін көрсетті. Маңызды нəтиже-жас ұрпақтар кеңес пен көмек алу үшін əке-аналарынан сұра йды, сондай-ақ халықтық əдет-ғұрынты сақтаушы ата-əжелерінен сұрайды Сол арқылы мынаны айтуға болады, «Ақбөкен күні» ұрпақтардың байланыстарын қалпына келтіріп, күшейтеді, əділетсіз ұмытылған халықтық əдет-ғұрыптар мен қол өнерлерін қайта тудырады. Ал, ересектер ақбөкенді қорғау мəселесінде қоғамдық пікірлерді қалыптастыру процестеріне тікелей қатысушылар болып табылады. Жаслық поселкесінде мейрамның өзіне градус қосқан мəселе, балалар командаларымен қатар конкурстық жарысқа сондай
құмарлықпен, жігерлікпен мектеп мұғалімдерінің командасы да қатысты. Осы жылдың қызықты жаңалығы - № 54 мектепте «Ақбөкенді қорғаушылар» марафоны болды, бұл ұсыныс жоғарғы класс оқушылары – «Ақбөкен» дала клубының мүшелерінен түсті.
болды, ол өзінің ақбөкенге арналған өлеңін оқыды. Қуанарлық жай, биылғы жылы бірінші рет клубтың мүшелері болып мұғалімдер мен оқушылардың ата-аналары енді. Технология пəнінің мұғалімі Владимир Бюрчиев жəне дала клубы «Бамб Цецг» мүшелері пос. Адыкта ақбөкен күнін өткізген кезде ақбөкен тақырыбына ағаштан кесіп сувенирлер жасау мастер- класын көрсетті. Мейрамның аяқталар кезінде, экологиялық мейрамға Яшкөл поселкасының дала клубының мүшелері ерекше мəн берді; олар «Ақбөкенді сақтаймыз!» флешмобин ұйымдастарды, оған балаларда, олрдың ата-аналары да немқұрайлы қарай алмады. Яшкөл пос. мен Адык пос. өткен ақбөкен күнін өткізумен қатар, жабайы жануарлар Орталығының қызметкерлері «Яшкөл» питомнигінде оқушылар үшін лекциялар мен экскурсиялар Ұйымдастырды; онда балалар ақбөкендерді тікелей бақылауларына мүмкіндік алды, сонымен
бірге Б.Б.Городовикова (Целинный ауданы)
атындағы Троицкой ғимназиясының төменгі класс оқушылары үшін «Ақбөкенше жүгіру» спорттық эстафетасын өткізді.
Үстірттің алыс поселкаларында «Ақбөкен күнін» өткізуді бастағанымызға сегіз жыл болыпты. Биылғы жылы ол «Баркамол Авлод» атты туристік, өлкетану жəне экология жөніндегі республикалық балалар Орталығының жəне оның Қарақалпақтағы филиалының, сонымен бірге Өзбекстан республикасы табиғыт қорғау мемлекеттік комитетінің қатысуымен өтті. Сондай-ақ халықтық білім беру министрлігі жағынан қолдау табу үшін табысты əрекеттер жасалды. Сəуір айында Қарақалпақияның далалық клубтары сеттеріне қосылған мектептердің мұғалімдерінің қатысуымен семинар- тренинг өткізілді.
Saiga News Ақбөкен күні Өзбекстанда: жоғарғы градус Наталья Шивалдова, ННО Экомактаб ,
Экологиялық экспресс станция «Традиция». Қырыққыз поселкасы.
Н . Ши валдованікі
өтуде. Сурет Айтб ае вт ікі А .М .
Садырбайға сұрақ қойдым. «Ақбөкен күні» мейрамы Сіздер үшін не береді? - «Бұл барлық мектептер үшін маңызды оқиға, тіпті біздің поселка тұрғындары үшін де. Біз оған өте жауапты қараймыз, көптеген творчествалық əрекеттер ойластырамыз. Биылғы
жылы бізге
мейрамды дайындауға мектептің барлық мұғалімдері көмектесті. Барлығы түсінеді, ақбөкенді сақтау ісіне өзіміздің белгілі үлесімізді қосуға мүмекіндік туды. Біз не істеуіміз керек? Біз туған табиғатқа жəне оның уникальды өкілдеріне өзіміздің сүйінішпендігімізді білдіруіміз қажет. Сонымен бірге ақбөкенге дейін қажеттілікті оған деген қамқорлық пен мəпелеп сақтаумен алмастыру қажет» - дейді Садырбай. Қырыққыз поселкасында ақбөкенге салтанат гимнді орындаумен басталды; дала клубының мүшелері оны ана тілінде, бір-бірінің қолдарын ұстаумен орындады. Бүкіл зал
суреттерден, плакаттардан, ақбөкен бейнеленген əртүрлі персонаждардан тұратын нағыз галереяға айналды. Мұнда тігілген кесте, дəннен жасалған өрнектер (мозаика), пластилинадан жаслған картиналар, шынылар, безендірілген кітаптар- балалардың өздері ойлап жасаған бұйымдары. Мейрам
жалғасуда, қатысушылар экологиялық экспресс станциясында білімдері, ептіліктері, шеберлігі жөнінде жарыққа түсуде. Конкурстар концерттік нөмерлермен алмасуда. Барлығы сондай тартымды жəне əсерлі. Бірақ бір конценттік нөмер ешкімді немқұрайлы қалдыра алмады. Бұл нагыз музыкальды спектакль, онда персонаждар, сюжет, артистизм... бар. Сцен бірінші: ақбөкендер семьясы көгал жерде ойнауда, мамасы мен папасы өздерінің балаларына қуануда. Екінші сцена: мылтығы бар адам шығады, папа- ақбөкен өзінің семьясын қорғауға шығады жəне осы жолда өледі. Үшінші сцена: ақбөкен лақтары өздерінің кішкентай мүйіздерін браконьерге қарсы жұмсап,
мама-ақбөкенді қорғауға тырысады, адамға шегінуге тура келді. Бұл мини-спектакль жүріп жатқан кезде артистерден көрушілерге көзқарасымды аудардым: ересектер көз жастарын сүртіп жатса, кішкентай балалар «ауыздарын ашып» ойнап жатқан артисттерден көздерін айырмады. Əуелде тыныштау отырған ересек балалардың реакциясы қайран қалдырды... Мұнда олар
бұғауланған көзқараста болып, көздерінде жас көрінді, бірақ олар өздерін сондай ұстады, өйткені жастарға жылауға болмайды ғой. Міне, искусства күші не істейді, мұндай шара қандай маңызды
тəрбиелік моменттерді көрсетеді; мүмкін, ол əсер ету жағынан Олар қайнап тұрған ыстық күнде далада ақбөкендер қалай жүгіретінін өздерінде сынап, сезініп көруді жөн көрді. Əрине, ұйымдастырушылар балалар үшін аса қауіпті маршрутты таңдап алды. Жол бойында су қойылған столиктер қойылды, марафонға қатысушылармен дəрігері бар автокөлік еріп жүрді. Əрбір қатысушы кезкелген уақытта марафоннан шығып қалуға болатын еді, бірақ барлық балалар толық энтузиазмаға берілген еді. Соңында, командалар финишке шығынсыз жетті! Маңызды кезең - марафоннан кейін алған əсерлері туралы талдау жасау болды; барлығы да ақбөкен сияқты дала кеңістігін кесіп өткендей болды. Ақбөкеннің қоршаған өртаға жақсы бейімделгенін, тіршілік қабілеттілігін түсіну тереңдей түсті. Сондықтан да табиғаттың ғажайып туындысына сыйластық күшейе түсуде.
Тек күн бата бастаған кезде, күндізгі ыстық басыла бастаған уақытта Жаслық поселкасының тұрғындары семьясына қарай жазғы эстрадаға қарай қозғалды. Ыңғалы орындықтарға балалар ата-аналарвмен орналасты. Сондай
құрметті орындарға қауым бастықтары отырды. Конценттік нөмерлер əртүрлі конкурстардың жеңімпаздарын салтанатты марапаттаумен жалғасып отырды. Сыйлықтар мен приздерды поселканың атақты адамдары тапсырды: поселканың қоғамдық советінің төрағасы, мектеп директоры, қауым бастықтары; бұл атдалған оқиғаға үлкен салтанаттылық береді. Бала бақшасының тəрбиелеушілері орындаған кішкентай құралайлардың (маленьких сайгачат) билерəмен концерттік программа жəне Жаслық посенлкасында мейрамның өзі де аяқталды. Музыка тоқталған соң, қнақтар мен шаралардың қатысушылары үйлеріне тарай бастаған кезде, мен төменгі кластарың оқу ісін меңгерішісі Шайменов
Сурет Н . Ши валдованікі
Сурет Н . Ши валдованікі
Авлод»-тың балалар кружкалары басшылары дайындаған оригинальды конкурстар үлкен əсер қалдырды. Мысалы, «Өзіңнің ақбөкеніңді жаса!» жаттықтыруы. Суретке салынған ақбөкен бейнесі қимаға кесілген. Көздері жабық балалар тақта үстінде тілінген бөлшектерді жинап, кілейлеп ақбөкен бейнесін қайта шығару керек. Кім тез əрі барлық бөлшектерді толық жинап үлгірсе, сол жеңіп шыққан болады. Мейрамда біз өте əсерлі жəне шын жүректен қуанатын құралай жөнінде тағы бір балетті көрдік, сондай-ақ суреттер галереясы, маржан тастардан, кигізден, сабаннан жасалған ақбөкен бейнелері тамаша жасалған. Биылғы жылы мейрам жаңа жағдайлар түрінде өтті; бірде ол сондай əсерлі жағдайда, бірде көп адам қатысқан жағдайда, бірде тереңірек, ойланған түрде өтті. Ал, кейде қорғауды, түсінуді қажет ететін тамаша əрі ғажайып туған табиғат дүнуесіне есік айқара ашылғандай болады.
қылмыстыны үш жыл жəне он күнге түрмеде өткізу жазасына кесті. Хухморита тұрғындары үшін соттық тыңдау ашық жүргізілді. Бұрын мұндай ашық тыңдау, заңсыз аңшылық жасау, сондай-ақ Шарга мен Тугрог сомондарында өткізілген. Табиғат
пен жабайы
жануарларды қорғау əр адамның ісі болуға тиіс. Бірақ, өтінішке орай, бірқатар ашқарақты жəне эгоисты адамдар браконьерлікпен айналысып, Ана-Табиғатқа үлкен зиянын тигізуді жалғастыруда. Ашық, жұртшылық алдында сот процесін ашық жүргізу, осы сияқты,
потенциальды браконьерлерге олар істеген қылмыстары үшін жазаға тартылатындығы туралы сигнал
береді, сондай-ақ келешекте мұндай
қылмыстар жасамауға шақырады. күштірек 10 есе күштірек əдеттегі тегі мектеп сабақтан. Мейрамның ең жоғарғы шегі – көпшілікке белгілі қарақалпақ əншісі əрі композиторы Коблан Эденбаевтың музыкалық сəлемі болды. Оны ақбөкен күніне видоклип түрінде Gala-Film творчествалық группасы арнаулы
дайындаған (қара жоғарыда). Бір- бірінің
қолынан ұстаған
барлық балалар əншіге қосылып экраннан əн айтты. Мейрам аяқталған соң, мен № 31 мектепте дала клубы «Зеленый патруль» дың
басшылары əрі
экологиялық мейрамды ұйымдастырушылар болып саналатын екі жас мұғалімдер - Насибе Абдрамановаға жəне Нигоре Наримбетоваға бардым. Əрине, бірінші сұрақ – бүкіл көрушілерді таңқалдырған кішкентай ақбөкен
құралайлары жөніндегі би спектаклы болды. -Бұл спектакльдің авторы кім? «Біз барлығымыз, балалар мен ересектер бірігіп, сюжетті ойлап таптық. Бірігіп
костюмдерді дайындадық жəне бидің
қойылымын жасадық». -Ал, ақбөкендер браконьерлерден неге өздерін-өздері қорғайтын болды? -Бізде бұл жөнінде көп дискуссиялар (таластар) болды, - дейді Нигора Наримбетова, - бірақ балалар ақбөкеннің барлық қорғаныссыздығын мылтық ұстаған адам алдында көрсету керек деп шешті. Бишара жануарларды атуға даламызға шыққан адамдар ұялатын болсын деген лебізбен. Шынында, нəрестенің ерінінен (езуінен) – шындық көрінеді»... Сондай-ақ бізде қосымша білім береті Қарақалпақ балалар туризмі Орталығы, өлке тану жəне экология «Баркамол
Браконьерлік аңшылық оқиғасы өте сирек кездесетін моңғол ақбөкеніне осы жылы 22-ші қаңтарда Гоби- Алтай аймфғындағы Хүхморит сомонасында Товгор деген жерде болды. Қылмыс тез арада браконьерлермен күрес
жүргізетін “Ирвес-3” отряды, «Албөкен инспекциясы» сеттері мен Гоби-Алтай аймағының полиция бөлімінің біріккен қимылы арқасында тез ұсталды. Бұл кешірілмейтін қылмысты Хухморит сомона тұрғыны
А. Ганпурев жасаған. Сот
- 9 Saiga News Браконьерлерден конфискіленген олжалар (өнімдер). Сурет Г . Олонбаатаранікі
Сурет Н . Ши валдованікі
браконьерге үкім шығарылған Чимеддорж Б., WWF-Моңғолия, chimeddorj@wwf.mn
сайт форумы қосуға дайын. Ол бүкіл дүние жүзінде экологтар мен ақбөкенді қорғаушыларға жеңіл қарым- қатынас жасау арқылы пікірлер алысуға жəне оны талдауға мүмкіндік береді. Егерде Сіз ғылыми зерттеумен немесе ақбөкенді сақтау проблемасымен айналысатын болсаңыз, онда РЦС сайтына үңіліңіз (еніңіз), оның мүшесі болып, өзіңіздің жеке профиліңізге қосасыз. Тек сайтта эксперттер көп болған жағдайда ғана бүкіл дүние жүзінде экологтпрдың үлкен сетін құра аламыз. Ақбөкен жөніндегі ресурстық орталыққа мүше болу үшін электрондық почта арқылы
saigaresourcecentre@gmail.com аты-жөніңізді жазып, хат жіберсеңіз болды, сонда Сізге пайдалану аты жəне сайт үшін пароль беріледі. Пайдаланушының аты мен пароль мамандарға арналған ( http://www.saigaresourcecentre.com/specialist-resources/ ), енуге мүмкін береді; онда сіз ақбөкен жөніндегі эксперт ретінде жұмыс істеп, мағлұматтар алуыңызға болады жəне Сіз қатысатын ақбөкен жөніндегі проектілер жайында мəлімет ала аласыз.
Тəулік бойы ақбөкенді қорғау жұмысына қорықша инспекторларына Лиман
аудандық полиция
қызметкерлері көмектесті. Толығырақ: http://nat.astrobl.ru/press-release/otel-saygaka-na- territorii-zakaznika-stepnoy-astrahanskoy-oblasti .
жүктеу/скачать 2,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|