1. Зертхана қаласы.
Бұл қаланың ішіне физикалық құрал
-жабдықтар зертханалық тәжірибелер
қойылады.
Әр командаға тілек, табыс тілейміз
деген жазулармен жабдықталған. Топ
мүшелеріне сұрақтар жазылып қойылғ-
ан.
1. Мензурка қандай құрал?
2.Сұйық құятын ыдыстың атын ата?
3. Термометр, градусниктердің қыз-
меті?
4. Дүниенің массасын анықтайтын
құрал?
5. Күшті өлшейтін құралды көрсет?
6.Деңгейлік не үшін керек?
7. Қатынас ыдыстар туралы түсінік?
8.Диффузия құбылысы туралы
түсінік?(тәжірибе)
9.Заттың үш күйі туралы не білесің? (
ережесі, тәжірибе)
10. Амперметр қандай құрал? (ере-
жесін тұжырымдау)
2. Заңдар қаласы.
Бұл қалада физика заңдары тұжы-
рымдалып, тәжірибе жүзінде көрсеті-
леді. Оқушылардың білім шапшаңды-
ғына байланысты жиырма ғалымның
өмірі айтылады. Әрбір топ міндетті түрде
Инерция заңын тұжырымдайды. Дененің
басқа денелер әсер етпегенде өзінің
жылдамдығын сақтау құбылысы инер-
ция деп аталады.
Үйкеліс күші. Бір дене екінші дененің
бетімен қозғалғанда пайда болатын,
және қозғалысқа қарама-қарсы бағыт-
талатын күш.
Паскаль заңын сызбаны көрсетіп
ережесін айтады.Сұйыққа немесе газға
түсірілген қысым сол сұйықтың неме-
се газдың әрбір нүктесіне өзгеріссіз бе-
ріледі.
Архимед күші (тәжірибе жасап көрсе-
теді).
1. Егер ауырлық күші Архимед
күшінен артық болса, онда дене сұйық-
тың түбіне түседі, батады, яғни егер
Ғ>ҒА болса, онда дене батып кетеді.
2. Егер ауырлық күші Архимед күшіне
тең болса, онда дене сұйықтың кез кел-
ген жерінде тепе-теңдік қалыпта тұра
алады: яғни егер Ғ=ҒА болса, онда дене
сұйықтың ішінде жүзіп жүреді:
Егер ауырлық күші Архимед күшінен
кем болса, онда дене сұйықтың бетіне
көтеріледі, қалқып шығады, яғни егер
Ғ<ҒА болса, онда дене сұйықтың бетін-
де жүзіп жүреді.
Торричели тәжірибесін сызбаға
қарап отырып түсіндіреді.
3.Есептер қаласы.
Бұл қалада жоспарға сәйкес қый-
ындықтары әртүрлі есептер шығары-
луы тиіс.
Бұл қалада көмек ретінде әртүрлі
формулалар ілінеді. Қатты денелердің
тығыздықтарының жазылған кестелері,
заттардың меншікті жылу сыйымдылы-
ғының сан мәні, кестелер қойылады.
Оқушы өз мүмкіндігінше бірнеше есеп
шығаруына болады.
4.Формула қаласы.
7-8 сыныптарға барлық өтілген фор-
мулалар жазылып, толық ережесімен
айтылады. Бұл қалада формулаға
сәйкес әріптер, магнит әріптері теріледі.
Бұл қалада формула жазылған кубик-
тер қойылады. Сол кубиктерді лақтыру
арқылы оқушы өзіне формула таңдап
алады. Сол формула туралы түсінік
береді.
5.Ән-күй қаласы.
Ән-күй қаласы топ мүшелері өз өнер-
лерін еркін тақырыпта көрсетеді. Ән
шырқалады және оқушылардың физи-
ка пәніне арнап шығарған өлеңдері
оқылады.
Атом тобы:
Сұйығы да қатты да
Затсызы да затты да
Галелей мен Паскальдар
Ғылымның нәрін таптыда.
Эврика тобы: Алма түсіп қасына
Қасына емес басына
Тартылыс заңын таптым деп,
Кетті ғалым асыға.
Диффузия тобы:
Айтпа қиын таң қылып,
Тербелейік ән қылып.
Он жеті мың ғаламда
Мұнда көп қой заңдылық.
Энергия тобы:
Тіршілікті қорғауға біз жарасақ
Қорық жасап егін егіп, қала сап
О, адамзат космостың дәуірін
Талап етер сенен биік парасат.
Табиғатқа қамқорлық жасау-әрбір
азаматтың
Абыройлы міндеті, әрі парасатты па-
рызы.
Табиғаттың тарылтпайық мөлдір кәу-
сар тынысын
Пәк табиғат! Жүрегімнің тамылжы-
ған жырысың
Ей, адамдар! Қалай ғана қатыгездік
жасайсың
Ол-анаң ғана, ал сен- кенже ұлысың.
Жоғарыда аталған топтар бесқала-
ны аралап өз білімдерін көрсеткеннен
кейін бастапқы шыққан қаласына жи-
налып өз орындарына тұрады. Осы
қалада ілінген Эврика, Энергия, Диф-
фузия, Атом атты үн қағаздарын қорғ-
айды. әрбір топ жетекшісі өз эмблема-
ларын қорғайды.
Озып шыққан топ марапаттталады.
Жалпы төрт топтағы жақсы көрсеткіш-
ке жеткен оқушы марапатталады.
Сабақ барысында әрбір оқушы қадаға-
ланып, тиісті бағасын алады.
Ақтөбе қаласы.
желерін жариялап, бағалау картасы-
на түсіреді.
Бүгінгі сабақта аспан сферасының
жазықтықтағы бейнесімен танысып,
ЖАЖК – мен саяхат жасаймыз!
Жаңа сабақтың тақырыбын жазып,
алдарыңызға картаны дайындап қой-
ыңыздар.
§41. Жұлдызды аспанның жылжы-
малы картасы.
§42. Әртүрлі географиялық ендік-
тегі аспан сферасының қозғалысы.
Жаңа сабақты түсіндіру.
Сен білесің бе? Астрономиялық
оқиғалар
1. 2009 жыл – ХАЖ (Халықаралық
астрономия жылы. )
2. Қазақстандағы алғашқы плане-
тарийге – 43 жыл. Ақтөбе қаласы
“Үркер” үйірмесі.
3. В.Г.Фесенков атындағы астро-
физика институты. Алматы қаласы
Топ басшылары саяхатымыздың
негізгі бөлігінің ұпайларын хабарлайды.
Үйге тапсырма
Ақтөбе қаласы
ФИЗИКА ӘЛЕМІНЕ САЯХАТ
30 маусым 2015 жыл
9
АШЫҚ САБАҚ
ОТКРЫТЫЕ УРОКИ
А. БЕКТЛЕУОВА
№8 орта мектебінің
информатика
пәнінің мұғалімі
Қазіргі қоғамымызда болып жатқан түбірлі
өзгерістерге байланысты әрбір оқытушы
оқытудың сан қилы әдістері мен формала-
рын білуі қажет. Сабақ барысында шәкірттің
білімге құштарлығын арттыру, өздігінен ойлау
қабілетін жандандыру, еңбек етуге баулу, жа-
уапкершілік сезімін қалыптастыру оқытушы-
ның басты талабы.
Сабақтың өту барысы:
1. Ұйымдастыру кезеңі.
2. Үйге берілген тапсырманы тексеру
3. Жаңа тақырыпты түсіндіру
4. Тапсырмаларды орындау
5. Үйге тапсырма
Өткен сабақтар бойынша қайталау
сұрақтары және тест қолдану.
Жаңа тақырыпты түсіндіру.
Деректерді EXCEL-ге енгізу.
Мәтін енгізу
· Саннан басқа кез-келген символдар
мәтін ретінде қарастырылады.
· Белгіленген диапазондағы ұяшықтар
арасымен табуляция пернесі арқылы
ауысуға болады
Мәтінді түзету
1. Мәтін енгізіліген ұяшықты белгіле.
2. Формула қатары арқылы мәтінді
өзгерт.
3. Формула қатарында енгізу батыр-
масьш басып,
4. Болдырмау батырмасын өзгертпеу
үшін басу керек.
Сандарды енгізу және пішімдеу
· Кез-келген санмен басталған, мына $,
Физика. Информатика
+, - символдармен және ашылу жабылу
жақшаларымен басталған жазбалардың
барлығы сан болып табылады.
· Диапазонға қатысты ұяшықтарға сан-
дар енгізу үшін, диапазонды белгілеп та-
буляция пернесі арқылы орындайды.
Берілгендерді тегістеу.
Формат-Ячейки командасы арқы -лы
ұяшықтардағы мәліметтерді (Выравнива-
ние) тегістеуге, қа-лаған бұрышқа (Ори-
ентация) қисайтуға болады.
Деректерді сақтау және қорғау.
Жұмысты аяқтау үшін Файл/ Закрыть
командасы арқылы тек қана жұмыс пара-
ғын, ал Файл/ Выход командасы арқылы
Excel-ді жабуға болады. Файл/ Сохранить
арқылы жұмыс кітабын сақтауға, ал атын
өзгертіп сақтау үшін Файл/ Сохранить как
командасын орындау қажет.
Сервис-Параметры командасы арқылы
жұмыс кітабын ашу үшін пароль қоюға
болады.
Деректерді өңдеу формулалары.
Формула енгізу
• Формуланы енгізу = тең символы арқ-
ылы орындалады.
• Формулаларды ұяшық адрестері мен
операторлар арқылы құрастырады.
• Формуланы енгізу <Епter> пернесін
басу арқылы аяқталады.
Кез-келген санмен басталған, мына $, +,
( - символдармен басталған жазбалар-
дың барлығы сан болып табылады.
Формулаларда мынадай амалдарды
(операторлар) қолданады:
Бірнеше қосылатын ұяшықтардың
ауқымын белгілеп, құралдар қатарындағы
батырмасы арқылы автоматты түрде
қосуға болады.
Функция мастері есептеуді жеңілдетіп
қана қоймай, қолмен есептелуі қиын ар-
найы есептеулерді орындайды. Ол үшін
Вставка/ Функция командасын таңдау
қажет.
Категория тізімінен формулаға қоятын
функцияны таңдап, Далее батырмасын
шерту керек. Ары қарай Диапазондарды
тағайындау қажет.
Деректердің орнын ауыстыру және
көшірмелеу.
Менің шығыным
Дс
Сс
Ср
Бн
Жм
Сн
Жк
Жалпы сомасы
Жол ақысы
10,0
18,0
14,0 10,0
20,0
Асхана
20,0
15,0
18,0
23,0 16,0 34,0
72,0
Мектепке
қажетті құралдар
18,0
16,0
22,0
126,0
Кітаптар
78,0
36,0
56,0
Барлығы
48,0
15,0
52,0
45,0 30,0 122,0 56,0
368,0
EXCEL-ДЕГІ ДЕРЕКТЕРМЕН ЖҰМЫС ІСТЕУ
Правка-Копировать; Правка-Вырезать;
Правка-Вставить командасы арқылы
орындалады.
Правка- Копировать және Специальная
вставка командасы арқылы арнайы пара-
метрлерді тағайындауға болады.
Жұмыс кестесін автоматты түрде
пішімдеу. Формат/Автоформат командасы
арқылы кестені автоматты түрде формат-
тауға болады.
Формат-Ячейки - (Граница, Вид, Шрифт)
арқылы кестені форматтауға болады.
Кестелерді басуға шығару
Файл-Печать командасы арқылы прин-
терді таңдап, құжаттың белгілі бір бөлігін не-
месе барлығын баспаға жіберуге болады.
Формат / Условное форматирование
арқылы шарт бойынша форматтауға бо-
лады.
Жаңа сабаққа орындалатын тапсырма-
лар
1-тапсырма
Жаңа сабаққа орындалатын тапсырма-
лар: Практикум: 11.5, 11.6 тапсырмалар.
Оқулық:171, 180, 181, 183 беттердегі тап-
сырмалар.
Сабақты бекіту сұрақтарын қою
Үйге тапсырма беру. Оқушыларды ба-
ғалау.
Ақтөбе қаласы
Қ.Қ. АБУОВА
№ 37 орта мектебінің дирек-
торы, физика-информатика
пәнінің мұғалімі
Сабақтың мақсаты: Механика-
лық энергия дегеніміз не, механи-
калық энергияның түрлері, бір
түрден екінші түрге айналу заңы
Сабақтың міндеттері:Меха-
никалық энергияның түрлері ки-
нетикалық, потенциялдық энер-
гия туралы мағлұматтар, олар-
дың бір- біріне айналу заңының
тұжырымдалуы.
Оқушылардың бойына жүйелі
білім негізін қалыптастыру.Тео-
риялық ұғымның практикада қол-
данылуыКүнделікті тіршілікте
қолданылуы
Теориялық білім негіздерінің
практикада дәлдігіне оқушылар-
дың көздерін жеткізу. Оқушы-
лардың бойында ғылыми дүние
тануды қалыптастыру.
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі: Оқушы-
ларды түгендеу, олардың са-
баққа зейін қоюына жағдай жа-
сау
Үй тапсырмасын тексеру §21.
Реактивті қозғалыс
1. Реактивті қозғалыс дегеніміз
не? 2.Ғарышқа алғашқы қадам
3. Реактивті қозғалыс прин-
ципін зымыран қозғалысы реті-
ндек қарастыру
Жаңа сабақ
1.Энергия 2.Дене күйі 3.Меха-
никалық энергия 4. Кинетикалық
энергия 5. Потенциалдық энергия
6. Бір түрден екінші түрге айна-
луы 7. Энергияның сақталу заңы
Жаңа сабақ мазмұны.
Механикада денелердің тұйық
жүйесі үшін өзгеріссіз сақтала-
тын тағы бір шама қарастырыла-
ды. Ол- энергия. Энергиямен сен-
дер тек механикада ғана емес,
физиканың басқа да бөлімдері-
нде, тіпті табиғат жайлы ғылым-
дардың бәрінде, сондай- ақ тех-
никаның барлық салаларында
да кездесетін боласыңдар.
Энергияның өлшем бірлігіне
жұмыс бірлігі джоуль /Дж/ алына-
ды.
Сендерге механикалық энер-
гияның екі түрі белгілі, олар ки-
нетикалық
/Е
к
/ және потенциалдық / Е
n
/
энергиялар.
Қозғалыстағы кез келген дене
өз жолында қандай да бір меха-
никалық жұмыс жасауға қабы-
летті.
Е
к
- жылдамдыққа тәуелді және
оның өзгерісі денеге әсер етуші
күш атқаратын жұмысқа тең. Де-
мек,
Ал, потенциалдық энергия де-
геніміз – денелердің өзара әре-
кеттесуіне немесе дене бөлшек-
терінің өзара орналасуына бай-
ланысты болатын энергия.
Демек, Е
n
=mgh немесе потен-
циалдық энергиялары потенци-
алдық күштер әсер еткен дене
күйінің сипаттамасы. Оның екі
белгісі бар: Е
n
- дене координата-
ларына тәуелді және оның
өзгерісі потенциалдық күштер
атқаратын жұмысқа тең. А=
∆
Е
к
,
яғни А= - (Е
n
2 – Е
n
1)= - mgh
2
-
mgh
1
) немесе
Жұмыс атқарылған кезде энер-
гияның әйтеуір бір түрі өзгереді, яғни
А=
∆
Е
к
немесе А= -
∆
Е
n
Өзара әрекеттесетін денелер
жүйесінің потенциалдық және ки-
нетикалық энергияларының
қосындысы жүйенің толық энер-
гиясын Етолықбереді: Е
толық
= Е
к
+
Е
n
құрайды. Осы жағдайда де-
ненің
кинетикалық энер-
гия қоры мен Е
n
= mgh
1
потенци-
алдық энргия қоры болады. Сон-
да жүйенің толық энергиясы мы-
наған тең:
mgh
1
Енді дене h
2
биіктіктен түсті дейік
және сол кездегі оның жылдам-
дығы V
2
болсын. Бұл қозғалыс
кезінде ауырлық күші
∆
А = mg
(h
1
- h
2
) жұмыс істейді. Ол жұмыс
толығымен дененің кинетикалық
энергиясын арттыруға жұмсала-
ды:
Осы өрнектердің
сол жақтары тең болғандықтан,
олардың оң жақтары да өзара
тең
болады,
яғни
немесе бұл
өрнекті былай жазуға болады:
= - (mgh
2
-mgh
1
),
бұдан кинетикалық энергияның
өзгерісі мен потенциалдық энер-
ЭНЕРГИЯ. ЭНЕРГИЯНЫҢ САҚТАЛУ ЗАҢЫ
гияның өзгерісі абсолют мәні
жағынан бір- біріне тең, бірақ таң-
балары қарама- қарсы екендігі
көрінеді:
Е
к2
- Е
к1
= - (Е
n2
- Е
n1
) Осы фор-
муланы мына түрде жазуға бо-
лады:Е
к2
+ Е
n2
= Е
к1
+ Е
n1
Энергиягның сақталу заңының
мәнісі осында. Е
толық
= Е
к
+ Е
n
=
const.
Жаңа сабақты бекіту. Өткен
сабақпен жаңа сабақтың байла-
нысы, ұқсастығы
Есеп шығару
Сабақты қорыту. Оқушылар-
дың білімдерін бағалау. Үйге
тапсырма
Ақтөбе
қаласы
Импульстің
Байланыстылығы
Энергияның
сақталу заңы
сақталу заңы
Венн диаграммасы
10
АШЫҚ САБАҚ
ОТКРЫТЫЕ УРОКИ
30 маусым 2015 жыл
Л.А.КИМ
Учитель математики СОШ № 53
Цель: развитие творческих способностей учащихся.
Задачи: развивать логическое мышление, память, внимание, чис-
ловые навыки.
Ход занятия
I.Вступительное слово.
С японского языка СУ означает «число», а ДОКУ- «одиночный».
Правила игры в судоку просты. Перед вами квадрат, состоящий из 81
клетки, 9 столбцов, 9 строк и 9 маленьких квадратов. Часть цифр уже
вписаны в игровое поле, ваша задача – заполнить остальные клетки
цифрами от 1 до 9, используя силу вашей логики и мощь вашего
интеллекта. Число должно встречаться только один раз. Решение
судоку – занятие интересное, творческое, тренирующее логическое
мышление и внимательность.
II.Решение судоку.
№ 1. Заполнить судоку.
Начнем с цифры 7. В данном судоку цифра 7 встречается восемь
раз, следовательно, отсутствует только в одном малом квадрате. За-
тем перебрав все цифры от 1 до 9, вы заполните все квадратики.
№ 2. Заполнить судоку , перебрав цифры от 1 до 9.
№ 3. Заполнить судоку.
№4. Заполнить икс-судоку.
В икс-судоку одно существенное отличие от других судоку: диаго-
нали квадрата должны содержать цифры от 1 до 9. Это упрощает
процесс разгадывания, сужая диапазон возможных вариантов, но
делает процесс решения судоку еще более увлеченным.
№5. Заполнить икс-судоку.
III.Рефлексия.
г.Актобе
Внеклассное мероприятие по математике
«РЕШИ СУДОКУ»
КВАДРАТ
ТЕҢДЕУЛЕРДІ
ШЕШУ ӘДІСТЕРІ
А.А.КУАНБАЕВА
№13 орта мектебі
Сабақтың мақсаты: Дискри-
минант арқылы квадрат теңдеу-
лерді шешу, Виет теоремасын
пайдаланып келтірілген квад-
рат теңдеудің түбірлерін табуға
және Виет теоремасына кері те-
ореманы пайдаланып, квадрат
теңдеу құруға үйрету.Алған
білімдерін әртүрлі жағдайда қол-
дана білуге дағдыландыру.Бел-
сенділігін көтеруге, ойлау қабі-
летін арттыруға, өз ойын жүйе-
леуге, тез шешім қабылдауға
ұқсастықты, қарама- қайшылық-
ты байқауға дағдыландыру.
Оқушылардың білімге деген
қызығушылығын арттыру. Ұжым
намысын қорғай білетін, шығар-
машылық қабілеті дамыған тұлға
тәрбиелеу.
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі Түген-
деу. Үй тапсырмасын тексеру.
№162 (ауызша)
І кезең: «Қызығушылықты
ояту»
1.Анаграмма (дискриминант,
теңдеу, коэффициент, түбір)
2.Кроссворд шешеді.
Тапсырма:
Егер
дұрыс
сөздерді тапса, онда француз
математигінің фамилиясы шыға-
ды.
Сұрақтар:
1. ах+вх+с=0, (a=0) теңдеуі
қалай аталады? (квадрат)
2. Айналған шешу құралына
Саны араласқан құрамына
Теңдеудің түбірлері нешеу де-
ген
Қандай сан жауап беред сұра-
ғыма? (дискриминант)
4 Квадрат теңдеудегі а және в.
(коэффициент)
5 Квадрат теңдеудің дербес
түрі? (толымсыз)
ІІ. Теориялық материалды қай-
талау:
1.Квадраттық теңдеуді шешу
алгоритмі
2.Дискриминанттың 3 жағдайы
3. а+в+с, а-в+с арқылы теңдеу
түбірлерін табу
ІІІ.Негізгі бөлім. Бұл сабағы-
мыз «Қазынаға саяхат» деп ата-
лады. Ертеде бір бай баласына
мұра қалдырғанын және оны та-
уып алу үшін карта керек
екендігін, картаның үйдің шаты-
рында жатқанын өсиет етіп кет-
кен екен. Енді біз баласына кар-
таны тауып беруіміз үшін мына
сұрақ- жауапты шешуіміз керек
екен:
- Квадраттық теңдеу анықтама-
сы?
- Келтірілген квадраттық теңдеу
анықтамасы?
- Толымсыз квадрат теңдеу?
- Дискриминант қай формула-
ман есептеледі?
- Дискриминанттың 3 жағдай-
ын айт?
Сонымен баласы картаны та-
уып алып кемемен көрсетілген
бағыт бойынша саяхатқа шыға-
ды. Саяхатта ол бір аралға тап
болады. Сол жерде ол ағаштан
«Қозғал» деген жазуды көреді.
Оның қандай бағытта жүру ке-
ректігін анықтау үшін кестені тол-
тыру керек. (Кесте төменде
беріліп отыр)
Яғни баласы шығысқа қарай
бет алады.Ол сол қалпы келе
жатып үңгірге тап болады. Оның
кіре берісінде алып тасты көреді.
Сол таста былай жазылған екен:
«Осы тасты қозғасаң шұңқырдан
қазынасы бар жәшікті табасың»-
деген екен. Баласы жәшікті алса,
ол жабық екен. Жәшіктің қақпа-
ғында: «Ең басты қазына - ол ....»
деген сөз жазылған екен. Көп
жылдар бойы жатып қалған жа-
зудың жартысы өшіп қалған екен.
Осы сөзді табуға сіздердің
Теңдеулер
Түбірлер
х
1
+ х
2
х
1
· х
2
х
1
және х
2
х
2
– 2х – 3 = 0
Ш
Х
2
+ 5х – 6 = 0
Ы
х
2
– х – 12 = 0
Ғ
х
2
+ 7х + 12 = 0
Ы
х
2
– 8х + 15 = 0
С
көмектеріңіз қажет. Ата- бабала-
рымыз қандай дау, сұрақ болса
да оны мақал- мәтелдер, дана-
лық сөздер арқылы шешкен екен.
Ендеше, бізде осы жауапты тау-
ып көрелік. Мен сіздерге мақал
айтамын. Оның ішіндегі екі сан
есім квадраттық теңдеудің
түбірлері, яғни түбірлер арқылы
квадраттық теңдеу құру және
дана сөзді табу керек?
1) Алтау ала болса ауыздағы
кетеді, төртеу түгел болса төбе-
дегі жетеді. (Б)
2)
Жеті жұрттың тілін біл, жеті
түрлі білім ал. (І)
3)
Білімді мыңды жығады,
білекті бірді жығады. (Л)
4)
Ұлға отыз үйден, қызға
қырық үйден тыю. (І)
5) Бір тал кессең, он тал ек (М)
Яғни, баласы әкесінің мұра
еткен қазынасына қол жеткізіп,
бейбіт өмір сүріпті. Сіздер бүгінгі
сабақ арқылы «Ең басты қазы-
на – ол білім» екеніне көз жеткіз-
діңіздер. Әрқашанда ең басты-
сы- байлық іздемей, білім қазы-
насын іздеңіздер.Сонда көпте-
ген нәрселерге қол жеткізесіздер
дегім келеді.
Достарыңызбен бөлісу: |