2билет 1.Ұнтақтар технологиясы. Ұнтақтар – iшке және сыртқа қолданылатын, бiр немесе бiрнеше майдаланған заттардан тұратын және сусымалды қасиетi бар қатты дәрiлiк түр. Дисперсиологиялық жiктелу бойынша ұнтақтар дисперстiк ортасы болмайтын, әртүрлi көлемдегi және формадағы майда дисперстi бөлшектерден тұратын еркiн дисперстiк
жүйе.
• Ұнтақтардың технологиясы келесі сатылардан тұрады:
Өндірісті даярлау
шикізатты ұсақтау
шикізатты електен өткізу
компоненттерді араластыру
қоспаны електен өткізу
сапасын бақылау
қаптау, орау, маркалау
Ұнтақтау кезеңінде ұнтақтау машиналарын дұрыс таңдау маңызды: материалдың физика-химиялық қасиеттері, бастапқы материал мен соңғы өнімнің мөлшері, ұнтақталатын материалдың жалпы мөлшері ескеріледі
. Медициналық мақсатына және қолдану әдісіне байланысты ұнтақтарға дисперсияға қатысты әртүрлі талаптар қойылады. Оларды қолданар алдында ерітуге арналған кристалды ұнтақтар (магний сульфаты, бор қышқылы және т. б.) әдетте бөлшектердің мөлшері 0,2– 0,3 мм болатын
ұнтақтар түрінде шығарылады. Терінің немесе шырышты қабықтардың әртүрлі зақымдануын емдеуге арналған ұнтақ ұнтақтары осы заттардың бөлшектерінің жалпы бетін ұлғайту және
олардың травматикалық әсерін азайту үшін өте ұсақ (0,090–0,093 мм) ұсақталуы керек. Ұнтақтарды орау және қаптау. Фармацевтика өнеркәсібі қарапайым және күрделі ұнтақтарды бір дозалы және көп дозалы пакеттерде (бөлінбеген) шығарады. Бір дозалы контейнерлер фольгадан, қағаздың немесе полиэтиленцеллюлоза пленкасының арнайы түрлерінен жасалған пакеттермен немесе стиктермен ұсынылған.
2.Фармацевтикалық технологиясының негізгі терминдері.
Валидация – бекітілген талаптарға сәйкес өндірістік процесті және өнімнің сапасын бағалау және құжатты растау
Дәрілік заттар – биологиялық технологияны немесе синтез әдістерін қолдану арқылы профилактика, диагностика, ауруды емдеу, жүктілікті болдырмау үшін қолданылатын қаннан, қан плазмасынан, сонымен қатар адамның органынан, жануар немесе өсімдік кездемелерден, микроорганизмдерден, минералдардан алынатын заттар.
Дәрілік форма – дәрілік затты немесе дәрілік өсімдікті шикізатты қолдану үшін ыңғайлы күйге келтіру, бұл кезде қажетті емдік әсерге жетеді.
Ерітінділер - бұл бір немесе бірнеше еріткіштерден тұратын молекула мен ион түрінд таралған сұйық гомогенді жүйелер.
Есірткілік заттар – ҚР-ның заңына сәйкес ҚР-ның бақылауында болатын есірткілік, психотроптық заттар тізіміне кіретін, синтетикалық немесе табиғи өсімдіктерде, препараттарда болатын заттар.
Жарамдылық мерзімі – дәрілік зат тиісті Мемлекеттік стандартының барлық талаптарын толық қанағаттандыру ағымын құрайтын мерзім
Қосалқы заттар – дайын дәрілік пішіндер өндіру процесінде, оларға қажетті қасиеттер беру үшін қолданылатын, табиғаты органикалық немесе бейорганикалық болатын заттар
Орама материалдар – дайын дәрілік заттарды мөлшерлеу, сақтау үшін арналған материалдар
Психотроптық заттар - ҚР-ның заңына сәйкес ҚР-ның бақылауында болатын есірткілік, психотроптық заттар тізіміне кіретін, синтетикалық немесе табиғи материалдарда, препараттарда болатын заттар.
Субстанция – фармакологиялық активтілігі бар және дәрілік препараттарды өндіру және жасап шығару үшін қолданылатын, шығу тегі табиғи, жануар тектес, микробты немесе синтетикалық болатын заттар.
Суспензия – рәсімделген дәрілік форма – құрамы дисперсті фазасы бір немесе бірнеше ұсақталған ұнтақ тәрізді дәрілік заттардан тұратын сұйық дисперстік ортада таралған сұйық дәрілік форма.
Сұйық дәрілік формалар – дәрілік заттары сұйық дисперстік ортада таралған еркін дисперстік жүйелер.
Ұнтақтар- бір немесе бірнеше ұнтақталған заттардан тұратын және ұнтақталу қасиетіне ие, сыртқа және ішкке пайдалануға арналаған қатты дәрілік форма.
Фармацевтикалық технология – дәрілік заттарды белгілі бір дәрілік пішінге келтіріп, дәрілік препараттарға дейін өңдеудің өндірістік процесі және теориялық негіздері жайлы ғылым.
Фармация – дәрілік заттарды іздестіруге, жасауға, зерттеуге, стандарттауға, сақтауға және жіберуге бағытталған ғылыми бiлiмдер және тәжірбиелік қызмет жүйесі.