Ең қауіпті өндірістік фактор – электр тогының соғуы.
Адамның электр тоғымен жеңілуі қозғалыс, тыныс алу және қан айналымы органдарының қалыпты қызметі бұзылған кезде электр тогының соғуы түрінде болуы мүмкін; және дененің тіндері механикалық зақымданған кезде электрлік жарақаттар түрі.
Адамдарға электр тогының соғуы қондырғының ток өткізетін бөліктеріне кездейсоқ тию немесе қауіпті жақындау, сондай-ақ әдетте кернеуі жоқ қондырғылардың конструктивтік, металл бөліктеріне тию нәтижесінде оқшаулаудың зақымдануынан қуат алады.
Қауіпсіздік шараларына байланысты электр қондырғылары мен электр желілері келесі түрлерге бөлінеді:
1) 1000 В жоғары кернеуі бар электр қондырғылары мен электр желілері қатты жерге тұйықталған бейтарап.
2) Оқшауланған бейтараппен кернеуі 1000 В жоғары желідегі электр қондырғылары.
3) Қуат көзінің қатты жерге тұйықталған бейтараптығы бар кернеуі 1000 В дейінгі электр қондырғылары мен электр желілері.
4) Оқшауланған бейтараппен 1000 В дейінгі электр қондырғылары мен электр желілері.
Электр қондырғыларын жобалау кезінде электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету шаралары қабылданады. Мақсаты бойынша үй-жайлар электрлік үй-жайларға және басқа мақсаттарға арналған үй-жайларға бөлінеді.
Электр бөлмелері – жұмыс істейтін электр жабдығы орнатылған және электр қондырғыларына қызмет көрсетуге қажетті біліктілігі бар персонал ғана кіре алатын бөлмелер. Электр үй-жайларының тек білікті қызметкерлерге қол жетімділігі үй-жайларда кілттерді тек білікті қызметкерлер ғана ала алатын құлыптардың болуымен қамтамасыз етіледі. ІІІ топтан бастап білікті кадрларды қарастыру керек.
Қорғау шаралары.
Өндірістік, кеңселік, коммерциялық, тұрмыстық және тұрғын үй-жайларда ток өткізетін бөліктерге кездейсоқ тиюден қорғау шаралары негізінен мыналардан тұрады: электр қондырғысының ток өткізетін бөліктерінің қол жетпейтін биіктікте орналасуында; кернеу астында қоршау бөліктерінде, ескерту плакаттарын ілуде; қоршауды алып тастаған кезде кернеуді жеңілдететін құлыптарда.
Электр бөлмелерінде ток өткізетін бөліктерге кездейсоқ тиюден немесе қауіпті жақындаудан қорғау шаралары мыналардан тұрады:
а) ток өткізетін бөліктерді қоршауда немесе оларды белгілі бір биіктікте орналастыруда;
б) ток өткізетін бөліктерді бояуда, жазулармен, ескертулермен және басқа плакаттармен жабдықтау құрылғыларында;
в) қорғаныс құралдарын пайдалану кезінде;
г) ұйымдастырушылық қызметте.
Әдетте кернеуі жоқ, бірақ кернеуі бар электр қондырғыларының бөліктеріне жанасудан қорғау шаралары мыналар болып табылады: электр жабдықтарының корпустары мен электр қондырғыларының құрылымдық металл бөліктерін жерге қосу немесе жерге қосу; зақымдалған аумақтарды автоматты түрде өшіруді қамтамасыз ететін қорғанысты өшіру; жабдыққа қызмет көрсетуге арналған оқшаулағыш платформалардың құрылғысы, егер қажет жерге тұйықтауды, жерге қосуды немесе қорғанысты өшіруді жүзеге асыру айтарлықтай қиындықтар туғызса.
Электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін орындалатын қорғаныш жерге тұйықтау - әдетте қуат берілмеген электр қондырғыларының элементтерінің жерге тұйықтау құрылғысымен әдейі металл қосылымы. Жұмыс жерге тұйықтау - қалыпты және апаттық жағдайларда қондырғының дұрыс жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін қажетті электр қондырғысының қуаттандырылған кез келген нүктесі. 1000 В-қа дейінгі электр қондырғыларындағы нөлдеу - үш сымды тұрақты ток желілерінде қатты жерге тұйықталған орта нүктесі бар, әдетте ток өткізетін бөліктерден оқшауланған қондырғының металл элементтерін әдейі электрлік қосу.
Қолданыстағы электр қондырғыларында электр қауіпсіздігін қамтамасыз ету шаралары.
Электр тогының соғуының алдын алу бойынша ұйымдастыру шаралары кезекші және техникалық қызмет көрсетуші персоналдың жұмыс және қорғаныс құралдарын пайдалану тәртібіне қатысты өз міндеттерін орындау кезіндегі әрекеттерін реттеуден тұрады. Қолданыстағы электр қондырғыларын тексеруге біліктілік тобы III-тен кем емес кезекшілер қатарынан бір адам рұқсат етеді. Тарату құрылғыларындағы жедел коммутация кәсіпорында белгіленген жұмыс режиміне сәйкес осы электр жабдығына жауапты жоғары тұрған кезекші персоналдың бұйрығымен немесе білімімен жүзеге асырылады. Кернеуі 1000 В жоғары тарату құрылғыларында бірден көп қосылымда орындалатын күрделі коммутациялық жұмыстарды екі адам орындауы керек. Жүктеме кезінде айырғыштардың қате өшірілуін болдырмау үшін айырғыштар бір-бірімен және ажыратқыштармен блокталады.
Жөндеуде тұрған немесе сынауға алынған электр жабдықтарын қосу тек жауапты жұмыс жетекшісінен кезекші персонал қабылдағаннан кейін ғана жүзеге асырылады. Жұмыс аяқтағаннан кейін жұмыс орнын жөндеу бригадасы тазалауы керек және жауапты басшы тексеріп, содан кейін ол жұмысты аяқтау туралы бұйрыққа қол қояды. Жөнделген электр жабдығын және жұмыс орнында адамдар мен бөгде заттардың жоқтығын тексергеннен кейін жедел персоналдың адамы тиісті жазбадан кейін бұйрық жабылады. Бұл ретте уақытша тасымалданатын жерлендіргіштер мен плакаттар алынып, тұрақты қоршаулар орнатылады. Кернеу астында орнатуды қосу тапсырыс жабылғаннан кейін ғана рұқсат етіледі.
Өрт қауіпті үй-жайларға арналған жабдықты таңдау.
Физикалық қасиеттері бойынша электр жабдығы мен оның жұмыс істеу сенімділігін қамтамасыз ету үшін қажетті элементтер: отқа төзімді, егер олар тұтанбайтын немесе күймейтін болса, сондай-ақ, егер олар тұтанған кезде жалғаспаса. өз бетінше күйіп, күйіп қалу; доғаға төзімді, егер олар қалыпты жұмыс жағдайында пайда болатын электр доғасының әсерінен өзгерістерге ұшырамаса; ылғалға төзімді, егер олар ылғалға ұшыраған кезде өзгермесе; жоғары температура әсерінен өзгерістерге ұшырамаса, ыстыққа төзімді; химиялық төзімді, егер олар реагенттер әсер еткенде өзгерістерге ұшырамаса.
Өрттерді сөндіру.
Өндірістік үй-жайларда өртке шақырылған өрт сөндіру бригадасы келгенге дейін қызмет көрсетуші персонал өртті сөндіру үшін қолданатын өрт сөндіру құралдары болуы тиіс. Өрттерді су, бу немесе арнайы химиялық заттар арқылы сөндіруге болады. Тұтанғыш сұйықтықтарды және токқа қосылған электр қондырғыларын сөндіру үшін суды қолдануға болмайды. Химиялық өрт сөндіргіштердің ішінен көмірқышқыл газы кеңінен қолданылады; Ол кернеу астында тұрған электр қондырғыларындағы өрттерді сөндіру үшін қолданылады. Құм мен асбест және ірі жүн мата да қолданылады.