3 Дәрісбаян Шолу дәрісбаяны: Әрлеу жабдықтары. Тігін өндірісінің ылғамен жылумен өндейтін жабдықтары

Қайсыбір ылғалмен, жылумен өндеу операциялары болмасын, өндеген кезде матада 
деформация қалдығы қалады. Белгілі, жоғарғы мәділерде деформацияның ұш тұрі кездеседі, олар 
серпінділік, эластиқалық созылма және пластикалық деформациялар. Кәдімгі бөлме 
температурасында және аз уақытта (бірнеше ондық секунд) арасында тоқыма талшықтары 
серпінділі деформация қабылдайды. Бұл деформация қысым күшін алған кезд, жоғалады, мәді 
алғашқы қалпына өайта келеді. Мұндай деформацияны еске алудың қажеті де жоқ.
Жалпы алғанда пластикалық және созылма деформацияның меншікті көлемі аз, заттың бұл 
жағдайда келуін «шишаланған» жағдайы дейді. Пластикалық деформацияны жоғарлату, немесе 
пластикалық жағдайды тутқырлы аққыш (вязкотекучесть) жағдайда келтіру үшін, талшықтағы
молекулалық байланысты азайту қажет. Бұл молекулалардың энергетикалық денгейін, оларға 
машина жұмыс құралдырың көмегімен, немесе басқа жолмен жылу беру арқылы жоғарлатады. 
Бірақ, мата талшықтарын пластикалық жағдайда, басқаша айтқанда ластикалық деформациясы 
жоғарғы жағдайда жеткізу өте аз кездеседі. Көп жағдайда мата талшықтары пластикалық жағдайға 
жеткенше бөлініп кетеді. Тек синтетикалық талшықты маталар ғана пластиклық жағдайда жетуі 
мүмкін.
Пластикалық деформация бар жағдайда тұрақты болғандықтан, бұл жағдайда жету 
технологиялық тұрғыдан тиімді. Бірақ, көп жағдайда мата талшықтарының бүлінуіне байланысты. 
ЫЖӨ кезінде созылма эластикалық деформация қолданылады. Созылма деформацияға да, 
пластикалық деформация сияқты молекулалық байланыстарды азайту арөылы жеткізіледі. Бұл 
үшін пластикалық деформацияға қарағанда азырақ көтеріледі. Шекті критикалық температураға 
жеткен кезде созылма деформация пластикалық деформацияға өтуі мүмкін. Айта кету өажет, 
шекті температура бір тектес талшықтар үшін де турақты емес. Талшықтардың 
«шишалангаң»жағдайда келтіру тепмературасын, талшықтарға пластификаторлар енгізу (ылғал 
мен қысым тусіру уақытын көбейту)арқылы төмендетуге болады. Әрине, талшықтардың созылма 
деформацияға жеткізу үшін, шектітемпературасын азайту үшін, талшықтарды ылғалдау 
экономикалығ турғыдан қолайды. Ал қысым күшін тусіру уақытын ұзарту арқылы созылма 
деформацияға жеткізу, жұмыс өнімділігін төмендетеді. Жалпы алғанда, маталардың құрлысы 
күрделі болуына байланысты созылма жағдайда жеткізу де күрделі мәселе. Ылғалмен, жылмуен 
өндеудің маңызы, негізінен матаны алдыменен температура және ылғалдың әсерімен 
деформациялап, содан соң мата талшықтарын «шишаланған» жағдайда жеткізуде.

жүктеу/скачать 0,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: