3-тапсырма Топырақ құрамы. Өсімдіктердегі химиялық қосылыстардың түрлері


Топырақта химиялық элементтер келесі формаларда болады



бет2/4
Дата12.03.2023
өлшемі24,38 Kb.
#73559
түріҚұрамы
1   2   3   4
Топырақта химиялық элементтер келесі формаларда болады:
бастапқы және қайталама минералдардың кристалдық торында, аморфты гидроксидтер құрамында, органикалық заттар мен органикалық-минералды туындыларда, алмасатын және алмаспайтын күйде, топырақ ерітіндісінде және топырақ ауасында. Пішіндердің әртүрлілігі бастапқы минералдардың өзгеруімен және гумусты заттар жүйесінің түзілуімен жүретін үгілу және топырақ түзілу процестеріне байланысты. Осы процестердің нәтижесінде екінші ретті қосылыстардың (органикалық, минералды және органо-минералды) үлкен тобы түзіледі.
Өсімдіктер мен микроорганизмдер үшін топырақ ерітіндісінде, алмасу күйінде және оңай ыдырайтын органикалық заттардың құрамында болатын элементтер ең қолжетімді болып табылады. Суда еритін заттар ең миграциялық болып табылады. Миграциялық процестерге аз дәрежеде коллоидты және лайлы бөлшектер қатысады.
Топырақтағы химиялық элементтер құрылымы, құрамы, атмосфералық әсерге төзімділік дәрежесі, ерігіштігі және т.б. бойынша бір-бірінен ерекшеленетін әртүрлі қосылыстар түрінде болады.Топырақтағы химиялық элементтер қосылыстарының келесі формалары бөлінеді: біріншілік және екіншілік минералдар, органикалық заттар, органо. -минералды қосылыстар, алмасатын (сіңірілетін) формалар, топырақ ерітінділері, топырақ ауасындағы газ тәрізді формалар, топырақтың тірі заттары.
Бастапқы және қайталама минералдар. Бастапқы және қайталама минералдар түрінде минералды топырақта химиялық элементтердің саны жағынан да, массасы бойынша да басым бөлігі болады: оттегі, кремний, алюминий, темір, кальций, магний, калий, натрий, марганец, титан. , хлор, ішінара фосфор және күкірт. Ең маңызды микроэлементтердің минералдармен шектелуі байқалады.
Органикалық заттар. Қарашірік пен органикалық қалдықтар негізінен көміртек (25-65%), оттегі (30-50%), азот (1-5%), сутек (2-5%) тұрады. Органикалық қосылыстардың молекулаларында әрқашан күкірт, фосфор және бірқатар металдар, соның ішінде микроэлементтер болады.
Органикалық-минералды қосылыстар. Бұл форма органикалық заттардың топырақтың минералдық бөлігімен әрекеттесу өнімдерімен ұсынылған: қарапайым гетерополярлы, гумин қышқылдарының металл иондарымен комплексті-гетерополярлы тұздары және саз-қарашірік сорбциялық кешендері.
Топырақ сіңіру кешенінің (СПК) құрамындағы алмасатын иондар. Ауыспалы иондар топырақтағы химиялық элементтердің жалпы мөлшерінің аз ғана бөлігін құрайды. Олардың саны бірліктермен және 100 г топыраққа ондаған меквпен өлшенеді. Топырақта теріс зарядты коллоидтар басым болғандықтан, сіңірілген (алмасу) күйінде катиондар басым болады. ППҚ-да басым және топырақ процестерінде және топырақтың физика-химиялық қасиеттерінің қалыптасуында маңызды рөл атқаратын катиондар: Са2+, Mg2+, H+, Al3+, Na+, K, NH4+. Сондай-ақ Mn2+, Fe2+, литий, стронций және т.б катиондар бар.Аниондар (S042, PO43_, NO3- т.б.) коллоидты мицелланың оң зарядты аймақтарында да жұтылатын күйде болуы мүмкін.
топырақ ерітіндісі. Топырақ ерітіндісінде иондық, молекулалық және коллоидтық түрдегі минералды, органикалық және органоминералды заттар болады. Олардың құрамында еріген газдар да бар: CO2, O2 және т.б. Топырақ ерітіндісінің концентрациясы әдетте литріне 1 немесе бірнеше грамм аралығында болады.
топырақ ауасы. Топырақ ауасының құрамы атмосфераға ұқсас. Оның құрамында O2, N2, СО2, сонымен қатар аз мөлшерде метан, күкіртті сутек, аммиак, сутегі және т.б. бар.Атмосфералық ауадан айырмашылығы топырақ ауасының құрамы уақыт жағынан да, кеңістікте де серпінді.
Тірі зат. Топырақтың тірі фаунасына саңырауқұлақтар, балдырлар, бактериялар, актиномицеттер, мезо- және микрофауналар жатады. Тірі организмдердің негізгі массасы: оттегі (70%), сутегі (10%), азот, кальций (1-10%); күкірт, фосфор, калий, кремний (0,1-1%), темір, натрий, хлор, алюминий, магний (0,01-0,1%).




Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет