20. Отынның жану өнімдері қоршаған орта экологиясына зиян келтіреді.
а) Жану өнімдерінің қандай экологиялық проблемаларды тудырады?
[1]
b) СО2 және Н2О газдарының климатқа әсерін сипаттаңыз.
[2]
Су буының Н2О климатқа әсері үлкен бе? Жауабыңызды түсіндіріңіз.
[1]
Барлығы [4] 21. Жылдан жылға мұнайдың қоры азаю мүмкін, сол себептен баламалы отын түрлерін қолданады.
Баламалы отын түріне екі мысал келтіріңіз.
[1]
Баламалы отынның артықшылығы мен кемшілігін сипаттаңыз,
артықшылығы:
кемшілігі: [1]
Барлығы [2]
Балл қою кестесі
№
Жауаптар
Балл
Қосымша ақпарат
1
В
1
2
A
1
3
A
1
4
D
1
5
С
1
6
В
1
7
В
1
8
В
1
9
А
1
10
А
1
11
С
1
12
В
1
13
D
1
14
D
1
15
В
1
16
а) молекулалық формуласы бірдей, бірақ атомдарының орналасу реті әртүрлі
1
1
Екі изомерге 1 балл
b)
2
17
a) Жоғары молекулалы көмірсутектерді жоғары температура мен қысымда, немесе катализатор қатысында кіші молекулаларға ыдырату үдерісі.
1
b)
4
6 дұрыс жауапқа – 4 балл
4-5 дұрыс жауапқа – 3 балл
2-3 дұрыс жауапқа – 2 балл
1 дұрыс жауапқа – 1 балл
Өнімдердің дұрыс формулаларына 1 балл
Коэффициенттерге 1 балл
NO, NO2, N2O
Ауадағы азоттың жоғары температураның әсерінен тотығуы
1
1
19
a)
кез келген жұмыс барысына 6 балл
• судың көрсетілген / белгіленген көлемі / массасын өлшеу
• судың бастапқы температурасын өлшеу
• барлық үш отынға арналған спиртшам арқылы суды қыздырыңыз
• қыздыру басталған кезде уақытты бастау
• қыздыру аяқталған соң соңғы температураны өдшеу
• ең қысқа уақыт көп энергияны береді
НЕМЕСЕ • отынның массасын (плюс спирт оттығы) іске қосу кезінде өлшеңіз
• барлық үш отынға арналған спиртшам арқылы суды қыздырыңыз
• қыздырғаннан кейінгі соңғы температураны өлшеу
• соңында спирттердің массасын өлшеу
(және массалар айырмашылығын есептеу)
• қолданылатын ең аз масса көп энергияны береді
НЕМЕСЕ • отынның белгіленген массасын/көлемін спиртшамға құю
• барлық үш отынға арналған спиртшам арқылы суды қыздырыңыз
• от сөнгенше жағу
• судың соңғы температурасын өлшеу және температураның көтерілуін есептеу
• ең жоғары температура (көтеру) энергияның көп бөлігін береді
3 спирттің энергиясын есептесе – 2 балл
1-2 спирттің энергиясын есептесе – 1 балл
Барлық жауап кДж берілсе ғана 1 балл
20
а) жаһандық жылыну/қышқылдық жаңбыр
b) атмоферада ИҚ сәулелерді сіңіріп, қайтадан шағылыстырады да, Жер және атмосфераның температурасын арттырады.
Жылы ауа салқын ауаға қарағанда ылғалды көбірек ұстайды. Парниктің газдардың концентрациясы артқан сайын, атмосфера температурасы артқандықтан су буының концентрациясы да артады. Бұл жылыну әсерін күшейтеді.
1
2
1
21
биодизель, денатуратталған, метил бутил спирті, сутегі, сығылған және сұйытылған табиғи газ, пропан, метан, органикалық қалдықтардан биомасса және биогаз.
Артықшылығы: сарқылмайды
экологиялық таза
кең таралуы, қол жетімділігі.
Кемшілігі: қымбат
тұрақсыздық: ауа-райы, тәулікке тәуелді
пайдалы әсер коэффициенті төмендеу
1
1
Кез-келген 2 мысалға 1 балл
Кез-келген бір артықшылық пен кемшілік үшін 1 балл
