37. Еббқ бар баланы психологиялық-педагогикалық қолдаудың жеке бағдарламасы: тұжырымдамасы, бағдарламаның бөлімдері, рәсімеу, қашан және кім бекітеді, қалай қолданылады, өзгеріс кезеңі
МШ балалардың ата-аналарының типологиясы: анықтамасы, қысқаша сипаттамасы
жүктеу/скачать 25,85 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 40. Мүмкіндігі шектеулі балалардың ата-аналарының проблемалары мен қиындықтары. МШ балалардың ата-аналарының бейімделу ерекшеліктері: стресс кезеңдері, эмоционалды реакциялар, бейімделу жолдары және б
| 39. МШ балалардың ата-аналарының типологиясы: анықтамасы, қысқаша сипаттамасы.
Отбасын типологиясы ата-ана түгелдігіне қарай бөлу: толық және толық емес. Белгілі, отбасында мүмкіндігі шектеулі бала туылған кезде отбасында көптерген қиындықтар пайда болады. Оның ішінде бала дамуындағы кемістіктер салдарынан қиындықтарды көтере алмау, шыдамсыздық пен ата ана арасындағы түсніспейушілік. Осы кезең неке беріктілігің сынағы болады. Бұл жағдай жиі ажырасу мен аяқталады, бала толық емес отбасында тәрбие алады. Толық емес отбасында тәрбиеленетін балада жағымсыз әдеттерге жақын болу және үлгерімі төмен болу қаупы жоғары. Дегенмен, мүмкіндіктері шектеулі бала отбасында адамгершікке, дене және эстетикалық тәрбиеге үйренеді, ол үшін отбысында келесі бағытта әрекет ұйымдастыру қажет: - ата-анасының және басқа да отбасы мүшесінің баламен қарым-қатынасын анықтау; - отбасы мүшесімен және басқа адамдармен қарым-катынас қалыптастыру процесін қадағалу; - баланың танымдық және еңбек әрекетің, тәртібін, өмірлік тұрмысын арнайы ұйымдастыру. Психологиялық – медициналық - педагогикалық комиссияда тексерілген балалар мен жасөспірімдерге (білім, денсаулық сақтау, әлеуметтік қорғау бөлімдеріне) қарасты мекемелерге қорытынды жолдама беріледі. Психологиялық-медициналық-педагогикалық комиссия – мамандарының функциональды міндеттері. Психологиялық- медициналық- педагогикалық комиссия мамандарының басты міндеттері: дәрігер балаларға дәрігерлік тексеру жүргізіп, ауруының түрін анықтайды, организмдегі қалыптан тыспатологияны тауып, оның жәй-күйіне қарай клиникалық баға береді. Педагог-психолог, дефектолог, логопед кемістіктің құрылымын (структурасын) тауып, оның сөйлеу тілінің даму дәрежесін және тілдік кемістіктің түрін анықтай отырып, психологиялық-педагогикалық диагноз қояды. Балаларды қабылдау және тексеру тәртібі: Балалар мен жасөспірімдерді консультацияға жіберу білім беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік қорғау ұйымдарының бастамасы, сондай-ақ ата-аналардың мынадай құжаттарды көрсетуі бойынша жүзеге асырылады: Туу туралы куәлік; Маман-дәрігерлердің қорытындылары мен тексеру нәтижелері және баланың даму тарихынан толық көшірме; Мектепке дейінгі білім мекемелері мен жалпы білім беретін мектептердің және өзге де ұйымдардың баланың осы ұйымдарда болған уақытын, оның дамуын талдауды, эмоциялық аясы мен мінез-құлқын, сондай-ақ дамуы мен үлгерімін арттыруды жақсарту мақсатында жүргізілген іс-шаралардың қорытындылары; Баланың ана-тілі, математика, сурет бойынша жазба жұмыстары мен басқа да қызметінің жемісі. Мүмкіндігі шектеулі баланын ата-анасымен жұмыс жасаудың тиімді тетіктері Мүмкіндіктері шектеулі баланы отбасында тәрбиелеудің ерекшеліктері отбасына тәуелді. Отбасы типологиясы үшін бала саны маңызды көрсеткіш. Отбасы бір балалы, екі балалы, көп балалы болып бөлінеді. Жалғыз баланы тәрбиелеудің жағымдысы - бапа махаббатты сезінеді, өзіне өзі сенімді болады, бірақ сонымен бірге езін өзі жоғары есептеуі де пайда болуы ықтимал. Екі бала тәрбиелейтін отбасында бала ерте жастан өзінен басқа бала бар екенің түсініп серіктестік сезіммен тұлға ретінде дамиды. Көп баллы отбасындағы балалар көбінесе еңбекке төзімді, икемді, жауапкершілік сезімі жоғары болады. Мүмкіндігі шектеулі балалардын ата–аналарынмен жұмыстын теориясы Ата-аналар балаға қойылған диагнозды қиын қабылдайды. Ата-аналарды «ақыл-ойы кем», немесе «олигофрения» деген терминдер шошытады. Ең алғашқы рет ата-аналар эмоционалды жарақат алғанымен, біртіндеп жағдайды түсініп, баланы ауру деп қабылдайды. Жағдайды қабылдау процесі бір-бірімен байланысты бірнеше факторлармен айқындалады, олардың ішінде маңыздысы ата-аналардың жеке басы, баланың ерекшеліктері, қоршаған орта әсер етеді. Отбасына және балаға берілетін психологиялық-педагогикалық көмек түрлерін ұйымдастыру формалары.Балаларының ақыл-ойы кемдігі ата-аналарға психологиялық тұрғы дан ғана емес, экономикалық және әлеуметтік тұрғыдан да әсерін тигізеді. Баласына қойылған диагноз туралы ата-аналардың реакциясы түрлі болып келеді, жеке жағынан және ұқсастықтары да кездеседі. Ең бірінші диагнозға деген реакция өздерін «кінәлі» сезінулері, «Неге мен?», «Неге менің балам?» деген сұрақтарды туындатады. Арнаулы білім беруді кез келген білім беру реформаларының бағдар-ламаларына енгізу, жоспарлау кезінде мүгедек балалардың нақты мүм-кіндіктерін ескеру, білім сапасын жақсарту және оны алуға қол жет- кізуді қамтамасыз ету, арнаулы заңдарды әзірлеу, ерекше білім алу қажеттіліктері бар адамдардың санаттарының құқықтарын қамтамасыз ету осының барлығы жағдайды едәуір өзгертіп, барлық адамдардың бі-лім идеяларын іске асыру үшін алғышарттар жасап, үйден оқыту мәселесін қатаң қадағалау қолға алынып отыр. Мүмкіндігі шектеулі балалардын ата- аналарымен психологиялық жұмыс Мүмкіндігі шектеулі баланың ата-анасы мен мектеп мұғалімдері өзара келісіп, баланы түрлі жарыстарға, хайуанаттар саябағына, саябақтарға т.б. апарып, адамдармен қарым-қатынасын арттыру баланың өзіне деген сенімін, елдің бұған деген көзқарасын тұрақтандыру психологиясы қалыптасады. Сондай-ақ «Балалардың құқықтары туралы Конвенция» мүмкіндігі шектеулі балалардың ерекше күтімге, білім алуы мен дайындығына, әлеуметтік ортада, қоғамда толық құқылы өмір сүруін қамтамасыздан-дыру мазмұны 23 бапта белгіленген. Мүмкіндігі шектеулі балалардын ата –аналарынмен жұмыстын теориясы Отбасы – балаға «эмоционалдық тылда» психологиялық қорғау беретін бірден-бір алғашқы социум. Біріншіден, бұл - ата-аналарменжұмыстың тиімді формасы болып табылатын ата-аналаржиналысы. Ата-аналар жиналысында топтың тіршілік әрекетінің мәселелері талқыланады Ата-аналар жиналысына дайындық кезінде келесі ережелерді ұстану қажет: - жиналыс мақсатқа бағытталған болуы; - ата-аналардың өтініші менқызығушылығына жауап беру; - нақты белгіленген тәжірибелікмінездеменің болуы; - диалог түрінде өткізілуі; -жиналыста бала кемшілігін және балатәрбиесіндегі ата-аналардың қателіктерін жарияламау керек. Ата-аналармен жұмыстың дәстүрліемес,тиімді формаларының бірі – шағын жиналыс. 40. Мүмкіндігі шектеулі балалардың ата-аналарының проблемалары мен қиындықтары. МШ балалардың ата-аналарының бейімделу ерекшеліктері: стресс кезеңдері, эмоционалды реакциялар, бейімделу жолдары және бейімделе алмаушылық. Инклюзивті оқытуды жүзеге асыруда білім беру мекемесі мен ата-аналардың өзара іс-қимылының негізгі түрлері. Мектептің отбасымен қарым-қатынас формалары Жеке болуы мүмкін-ата-аналармен әңгімелесу, жеке мәселелер бойынша консультациялар, тәрбиеленушінің отбасына бару, телефон арқылы ата-аналармен әңгімелесу, электрондық поштаны пайдалану (мұндай мүмкіндік бар жерде), ата-аналармен хат алмасу; ұжымдық және топтық. Жеке және топтық консультациялардың негізгі міндеті адекватты емес ата-ана ұстанымдарын өзгерту, отбасы ішіндегі өзара іс-қимыл стилін жақсарту, отбасындағы тәрбиенің саналы негіздемелерін кеңейту, балаларға ата-ананың әсер ету нысандарын оңтайландыру болып табылады. Кеңес беру барысында келесі позициялар бөлінеді: * * кеңес берудің табысты болуын қамтамасыз ететін психологиялық-педагогикалық климат құру. Педагог өзінің барлық түрімен ата-анасын мәселеге шынайы қызығушылық танытып, оны шешуге көмектескісі келетініне сендіруі керек.; * * педагог ата-ананы ашық етуге шақыратын жетекші сұрақтарды қояды. Консультируемый білдіреді барлық жинақталды соларды; * педагог проблеманың мәнін терең ұғынуы, қалыптасқан жағдайды ұғынуы және онда ата-ананың өзі байқамаған оң нәрсе көруі тиіс. Бұл аспектіге ата-ананы қайта бағдарлауға тырысу керек; * педагог-кеңесші жанжалдың себебін, ата-ана келген проблемаларды түсінуі тиіс; * педагог, жанжал себептерін атамай, ата-ананы осы себептерді түсінуге тырысады; * ата-ана себебін түсінеді, ал педагог ата-ана өзі шешім тапқанына сенімді болатындай, жанжалды шешу жолдарын білмеу керек.; * педагог ата-ананың дұрыс болжауын растауы немесе мәселені шешу нұсқасын түзетуі және қабылданған шешімді орындау уәждемесін бекітуі тиіс. Педагогикалық қолдау ата-аналарға да қажет, олар өз баласын әдеттегі балалармен бірге оқытудың таңдалған жолының дұрыстығына күмәндануы мүмкін. Мектеп пен ата-аналар арасындағы серіктестік қарым-қатынас қалыптасқанына, соңғы білім беру процесінің тең құқылы қатысушылары бола ма, соны шебер ұйымдастырылған Бастапқы жұмысқа байланысты. Бұқаралық мектеп дирекциясы кіріктірілген оқытуды ұйымдастыру туралы шешім қабылдаумен барлық балалардың ата-аналары арасындағы диалогты қолдау, олармен тепе-тең қарым-қатынас орнату бойынша қосымша міндеттемелерді өзіне алады. Білім беру процесі ата-аналардың тілектерін, олардың тарапынан біріктірілген оқытуды жақсарту жөнінде қабылданған шаралардың мақұлдауын ескерместен құрыла алмайды. Ата-аналармен Диалог бір реттік бола алмайды, ол келесі жұмыста дамиды және жалғасын табады. Кіріктірілген оқыту оқушы психофизикалық даму ерекшеліктерімен уақыттың едәуір бөлігін жүргізетін отбасына ерекше көңіл бөлуді талап етеді, онда ол көмек, қолдау алуы тиіс. Тек отбасылық жағдайда дамудың қолайлы жағдайында ғана интеграцияланған оқыту нысанын дұрыс таңдау деп санауға болады. Тіпті қолайлы отбасылық қарым-қатынас кезінде де мектеп отбасына, егер баланы дамытуға гума-нистік көзқарасқа бағдарланса, адамдардың өзара қарым-қатынасында анықтаушы болуға тиіс жатақхананың адамгершілік құндылықтары мен нормаларын ұғынуға көмек көрсетеді. Ата-аналарды балаларды тәрбиелеуге көмектесетін ережелермен танысуға болады. Бірінші ереже: отбасында бала сүйікті өседі. Ең жоғары құндылық-адам. Механизмді, машинаны жөндеуге болады, бірақ отбасында өскен, оның тұлғасын өзгертетін сынған психикасы бар ұлын ашуланған шынайы өскен қызын жолға үйрету қиын. Ата - аналарға ауытқулары бар баланың тууы-бұл қайғы, бірақ сәтсіз тағдыр туралы оймен ғана өмір сүруге болмайды. Балада өмірлік күштерді сақтау маңызды. Бала бақытты отбасында ғана бақытты болуы мүмкін. Егер отбасы өз күшіне сенетін болса, оптимистік нотада өмір сүретін болса, бала қуаныш, тыныштық пен сенімге ие болады. Бірақ баланы жақсы көру аз, оны өте жақсы көру керек. Осыдан екінші ереже: отбасындағы өмір сүру салты, мектептегі оқу-тәрбие процесі ре-бенктің даму, жеке тұлғаны қалыптастыру үшін қолайлы жағдай жасау міндеттеріне бағынады. Түзету педагогикасы тұрғысынан бұл жерде баланы қызметке, ынтымақтастыққа енгізу неғұрлым қолайлы болып табылады. Отбасында бірінші кезекте оның үй еңбегіне өте сәтті қатысуы ұйымдастырылсын: жинау, ыдыс жуу, содан кейін азық-түлік сатып алу, кіші аға-інілер мен апа-қарындастарға күтім жасау және т. б. Дұрыс мінез-құлық ынталандырылады, дұрыс емес-сотталған. Басқаша айтқанда, ата-аналар мейірімді, мейірімді, шыдамды, мейірімді және өз балаларына талап қоя алады. Психофизикалық дамудағы бұзылулар кез келген шектеулердің болмауын білдірмейді. Отбасындағы оң боялған эмоционалды жағдай, баланың ата-ана махаббатының қорғалуы оларға қатаң, өндіріп алынатын, бірақ даулы емес болуға мүмкіндік береді. Балалардың теріс қылықтары айыпталады, бірақ оң қылықтар байқалмайды, сүйкімді сөздермен бағаланады және бәрі теңестіріледі. Мектептің ата-аналармен жұмысы екі бағытта қажет болып табылады: а) баланың психофизикалық даму ерекшеліктерімен түсінуін және оған білікті көмек көрсетуді қамтамасыз ететін білім беру; б) ата-аналардың адамгершілік, дене және психикалық денсаулығын сақтау мен нығайту функциясын орындайтын білім беру. жүктеу/скачать 25,85 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|