4-дәріс. Мәдениет анатомиясының сипаты Мухитов Орынбасар Максатович Саясаттану магистрі, аға оқытушы

Өркениеттің үш толқыны

Өнеркәсіптік.

Ақпараттық.

Аграрлық толқын, аграрлық мәдениеттердің пайда болуы.

Екінші толқын бұл өнер кәсіптік өндірістік толқын бұл негізінен батыс елдерінде басталған.

Ушінші толқын қазіргі заманда бүкіл әлемді қамтып отырған бұл ақпараттық

толқын. Ақпараттық толқын заманында біз сіздермен өмір сүрудеміз.

Бүгінгі күнің тарихи мәдени типтеріне келетін болсақ, бұлнегізінен Хантигтон деген АҚШ ғалымы қарастырған ол сегіз өркениетті атап өтеді:

• Батыс өркениеті.
• Православиелік өркениет.
• Латын Америкалық өркениет.

5. Конфуциандық өркениет.

6. Оңтүстік Азиялық немесе Буддалық өркениет.

7. Қиыр шығыстық негізінен синтоистік өркениет.

8. Африкалық өркениет.

Хантингтон Сэмуель − американдық саясаттанушы, Гарвард университетінің профессоры.

Қазақста носы өркениеттердің ішінде өзінің сенім нанымдары бойынша ислам өркениеттіне жатады.

Қазақстан үш өркениеттің тоғысқан жерінде ислам өркениеті, конфуциялық өркениеттің және проваславиялық өркениеттің тоғысқан жерінде орналасқан.

Бұрыннан Орта Азиямен тығыз байланысты Қазақстан жеріне де ислам өз өсерін тигізді. Еліміздегі коптеген түрік тайпалары-ның мемлекеттік бірлестіктері ислам дінін бірден қабылдамаған. Қарахандар мемлекетінде мүсылман дінін алғашқы қабылдаған қаған Сатук, ал оның баласы Мұса 955 жылы исламды Қарахандар мемлекетінің ресми діні деп жариялады. X ғасырда оғыздар мен кыпшақтардың да бірталай болігі мұсылмандыққа отті. Жалпы алғанда, исламды қабылдау Қазақстан жеріндегі тайпалардың сол кездегі озық мәдениеттерге қосылуына мүмкіндік берді.

Осы кезден басталған мәдени өркендеуге мүсылманның рухани оміріндегі екі бағыттың бір-бірімен тайталасы Қазақстан жерінде де өзінің терең әсерін қалдырды. Бірінші бағыт Платон, Аристотель сияқты грек философтарына сүйенген Шығыс перипатетикасымен байланысты. Оның негізін салушы — дүниежүзілік мәдениет пен білімнің Аристотельден

кейінгі екінші үстазы, ежелгі

Мұхаммед ибн Мүхаммед ибн

Отырар қаласында туған Әбунасыр Тархан ибн әл-Фараби ат-Түрки. Әл-

Фарабидің рухани мұрасы қазақстандық және басқа ғалымдар тарапынан ойдағыдай зерттелген. Ал әл-Фарабидің озі зерттеу жүргізбеген ғылым мен мәдениет саласы жоқ, Б. Ғафуровтың есебі бойынша, ол 200-ден астам трактат жазған. Әл-Фараби өзінің трактаттарын сол замаңдағы рухани-ғылыми кұрал саналған араб тілінде жазғанымен, өз отанының ғасырлар бойы қалыптасқан мөдениетінен әрқашан нәр алып отырған. Әл- Фарабидің ұлылығы оның өз отанының мәдени көңіл-қалпына ирандық, үнділік жөне антикалық мәдениеттерді үштастыра білуі.