§4 жасуша мен оның органоидтерінің ҚҰрылысы

ӨТС туралы тұжырымдамалардан дұрыстарын белгілеу

• ӨТС барлық адамдарда бірдей
• ӨТС тыныс шығарған кездегі ауаның минималды мөлшерімен анықталады
• ӨТС адамның жас ерекшелігі, жынысы, салмағы мен бойына қарай әртүрлі
• ӨТС білу арқылы адамның физикалық жағдайын бағалауға болады
• ӨТС жаттығулар арқылы арттыуға болады
• ӨТС адамның өмірі бойы өзгеріссіз қалады
• Шыныққан адамның ӨТС шынықпаған адамның ӨТС қарағанда төмен.
• ӨТС жоғары болған сайын адамның тіршілік әрекеті белсенді болып келеді

Сабақтың тақырыбы: Тыныс алудың минуттық көлемін анықтау

Сабақтың тақырыбы: Тыныс алудың минуттық көлемін анықтау

Сабақтың мақсаты:

Қалыпты жағдайдағы және дененің физикалық жүктемесі кезіндегі тыныс алудың минуттық көлемін анықтау

Бағалау критерийлері:

• Тыныс алудың минуттық көлемі ұғымын түсінеді;
• Тыныс алудың минуттық көлемін анықтайды;

Минуттық желдету = тыныс алу жиілігі × тыныс алу көлемі

Минуттық желдету = тыныс алу жиілігі × тыныс алу көлемі

МV = ТЖ × TV 6 литр = 12 × 0,5

• Тыныс алу жиілігі (ТЖ) - бір минуттағы тыныс алу (вдох) саны. 

Орташа мәні минутына рет тыныс алу.

• Тыныс алу көлемі (ТV) – әрбір қалыпты тыныс алу кезінде жұтылған ауа мөлшері.

Орташа мәні: 0,5 литр (500 мл).

• Минуттық желдету (вентиляция немесе өкпелік желдету, 1 минуттағы өкпедегі ауа ағыны, тыныс алудың минуттық көлемі)

(МV) – бір минутта өкпеге түсіп жатқан ауа мөлшері.

Орташа мәні минутына - 6 литр.

Есеп

• Есеп
• №1. Тынысалудың көлемі (ТК), тынысалудың минуттық көлемі дегеніміз не?
• Тыныс шығарғандағы ауа құрамында 18% оттегі (тыныс алғандағыдан 3% кем). Егер оқушы минутына 18 рет тыныс алатын болса, әр кезде 500 см3 ауа сіңіреді. Оқушының бір сабақта

(40 минут) сіңіретін оттегі мөлшерін есепте.

Шешуі:

Қалыпты жағдайда бір рет тынысалғанда өкпеге 400—500 мл ауа енеді. Ауаның бұл көлемі тынысалу көлемі (ТК) деп аталады.

Тынысалудың минуттық көлемі бір минутттағы тынысалу кезіндегі сіңірілген ауа көлемімен анықталады.

 1 минуттағы тынысалуда сіңірілетін мөлшерін табамыз:

500 см3 * 18 (тынысалу қозғалысы) = 9000 см3

 1оқушының 1минутта сіңіретін оттегі мөлшерін пропорция құру арқылы анықтау:

9000 см3 - 100 %

Х см3 - 5%

 Х = 9000 *3: 100 = 270см3

 Бір сабақта оқушының тұтынатын оттегі мөлшерін анықтаймыз:

270см3* 40 = 10800см3 =10,8 л

Жауабы: сабақта(40минутта) оқушы шамамен 10,8 литр оттегін сіңіреді.

Қалыпты жағдайдағы және дененің физикалық жүктемесі кезіндегі тыныс алудың минуттық көлемін анықтау

Критерий:

• Тыныс алудың минуттық көлемі ұғымын түсінеді;
• Тыныс алудың минуттық көлемін анықтайды;

Дескрипторлар:

• Қауіпсіздік ережелерін сақтайды
• Зерттеу жұмысының мақсатын дұрыс анықтады
• Жұмыстың барысын дұрыс жасады
• Математикалық формулаларды дұрыс қолданады
• Кестеге мәліметтерді дұрыс өлшеп жазады
• Өз нәтижелеріне талдау жасайды
• Өз нәтижелерін басқалардың жұмысымен салыстыра отырып, қателіктерін анықтап, жетілдіру жұмыстарын белгілейді
• Өз ағзасының физиологиялық ерекшеліктеріне баға береді

Кері байланыс ақпарат өзінің ойлағанына қарама қарсы болса теріс (-) таңбасы қойылады. ақпарат жаңа болса оң (+) таңбасы қойылады. ақпарат түсініксіз болса (?) белгісі қойылады.