4-ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР
10.4A «Қанықпаған көмірсутектер» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты
|
10.4.2.14
|
Алкендердің
|
қанықпағандығын
|
тәжірибе
|
|
|
|
жүзінде дәлелдеу
|
|
|
|
|
|
|
|
10.4.2.15
|
Цис- және транс- изомерлер
|
|
|
|
|
|
|
молекулаларының модельдерін құру және оны
|
|
|
|
|
стереоизомерияның бір түрі ретінде түсіну
|
|
|
|
10.4.2.18 Асимметриялы алкендерге қосылу
|
|
|
|
|
|
реакциясының өнімдерін болжау
|
|
|
|
|
|
|
10.4.2.19
|
Қосылу
|
реакциялары теңдеулерін
|
құру:
|
|
|
|
галогендеу, гидратациялау, гидрогалогендеу
|
|
|
|
10.4.2.21 Полимерлену реакциясының физикалық мәнін
|
|
|
|
түсіндіру
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10.4.2.
|
|
27 мұнайды
|
фракциялау
|
|
процесін
|
және
|
|
|
|
фракциялардың қолдану аясын түсіндіру
|
|
|
Бағалау критерийі
|
Білім алушы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Алкендердегі байланыстың
|
қанықпағандығын
|
|
|
|
|
алкендерге
|
тән
|
сапалық реакциялар
|
жолымен
|
|
|
|
|
(қанықпағандық)
|
көрсетеді
|
|
|
|
|
|
|
|
Алкендер
|
изомериясының
|
|
әр
|
түрлерінің
|
|
|
|
|
формулаларын құрады
|
|
|
|
|
|
|
|
Ассимметриялы
|
алкендерге
|
|
тән
|
сапалық
|
|
|
|
|
реакцияны (қанықпағандық) сипаттайды
|
|
|
|
|
|
Қосып алу реакциясының теңдеулерін құрады
|
|
|
|
|
Полимерлер
|
құрылысының
|
ерекшелігі
|
мен
|
|
|
|
|
полимерлену
|
реакциясының
|
механизмін
|
|
|
|
|
сипаттайды
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Мұнайды
|
фракциялау
|
үдерісін
|
және
|
|
|
|
|
фракциялардың қолдану саласын сипаттайды
|
Ойлау
|
дағдыларының
|
Білу және түсіну
|
|
|
|
|
|
|
деңгейі
|
|
Қолдану
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Орындалу уақыты
|
20 минут
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Тапсырма
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Алкендер қанықпаған көмірсутектерге жатады, оларды анықтау үшін сапалық реакциялар қолданылады.
(а) Этиленге сапалық реакция жүргізу үшін қай заттарды сапалық реагент ретінде қолданады? Осы реакция кезінде қандай өзгерістер байқалады? Реакция теңдеуін жазыңыз:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
59
(b) Екі ыдыста түссіз, иіссіз газдар бар: біріншісінде – пропен, екіншісінде – пропан
бар. Пропенді пропаннан айыруда, қанықпағандыққа тест ретінде қандай
реактивтерді қолдануға болады? Мүмкін болатын реакция теңдеуін жазып көрсетіңіз және реакция өнімін атаңыз:
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
(а) Кестеде алкендердің кеңістік изомерлерінің формулалары берілген. Осы заттарды IUPAC номенклатурасы бойынша атап кестені толтырыңыз.
|
Қосылыстың формуласы
|
(IUPAC)
|
номенклатурасы
|
|
|
бойынша атауы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Молекулалық формуласы С6Н12 болатын алкеннің цис- және транс- изомерлер молекулаларының модельдерін құрыңыз.
Алкендердің молекуласының құрамында қос байланыс болғандықтан, суды және галогенсутектерді қосып алу реакциясы Марковников ережесі бойынша жүреді.
Пропиленнің Марковников ережесі бойынша реакция теңдеуін жазыңыз:
сумен ___________________________________________________________
бромсутекпен _____________________________________________________
Реакция өнімдерін атаңыз. Реакцияның жүру механизмін түсіндіріп, көрсетіңіз:
____________________________________________________________________________
Қанықпаған көмірсутектерге қосылу реакциялары тән. Құрамында қанықпаған қос байланыс болғандықтан, алкендер қосылу реакцияларына оңай түсіп, атомдарды
60
және атом топтарын қосып алады.
(а) Қосылу реакциясының теңдеулерін құрып, реакция өнімдерін IUPAC номенклатурасы бойынша атаңыз: Гидрогалогендену
Галогендену
Гидротациялану
Полимерлену
(b) Төменде берілген диаграмманы қажетті реагенттерді жазып толтырыңыз.
(a) Төменде кестеде берілген тұжырымдардың «шын» немесе «жалған» екенін көрсетіңіз. Егер тұжырым дұрыс болса, () егер бұрыс болған жағдайда () белгісін қойыңыз.
№
|
Тұжырым
|
Шын ()/
|
|
|
Жалған
|
|
|
()
|
1
|
Этиленнің полимерленуі сатылы түрде жүреді және
|
|
|
катализаторды немесе радикал бастаушыны қажет етеді.
|
|
|
|
|
2
|
Полимердің жалғыз бір молекуласы он мыңнан астам
|
|
|
мономерлі бірліктерден құралуы мүмкін, ал молекулалық
|
|
|
массасы әдетте 10 000-1 000 000 г/моль аралығында болады.
|
|
3
|
Полимерлер электр тогын жақсы өткізеді.
|
|
|
|
|
61
Жоғары молекулалы қосылыстар табиғи жолмен тұрақты түрде түзіле алмайды.
Процесс кезінде мономерден бір де бір атом жоғалмайды, ал полимер тізбегін құрайтын мономер мен мономерлік үзіндінің элементар құрамдары бірдей болады.
Этиленнің полимерленуі сатылы түрде жүреді және катализаторды немесе радикал бастаушыны қажет етеді
Полимерлер – мономерлер деп аталатын көптеген кішкене молекулалар комбинациясынан түзілген ірі молекулалардан құралады.
(b) Төменде берілген сөйлемді қажетті кілт сөздерді қойып толықтырыңыз.
Кілт сөздер: аяқталу даму бастама гомолиз
Бірінші сатыда, пероксидтегі О – О байланысы үзіліп, RO∙
радикалдары түзіледі. Байланыс үзілудің бұл түрі ...................... деп аталады.
Достарыңызбен бөлісу: |