46-ғылыми-әдiстемелiк конференция материалдары

 
ӘЛ-ФАРАБИ атындағы ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ 
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ УНИВЕРСИТЕТ  имени АЛЬ-ФАРАБИ 
___________________________________________________________________________ 
 
 
 
«БІЛІМ БЕРУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫН ЖАҢҒЫРТУ:  
АККРЕДИТАЦИЯ ЖӘНЕ КАДРЛАР 
ДАЙЫНДАУ САПАСЫНЫҢ КЕПІЛІ» 
 
46-ғылыми-әдiстемелiк конференция 
МАТЕРИАЛДАРЫ 
 
2016 жылдың 14-15 қаңтары 
 
3-кітап 
 
 
 
 
 
 
 
МАТЕРИАЛЫ 
46-й научно-методической конференции 
 
«МОДЕРНИЗАЦИЯ ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ ПРОГРАММ: 
АККРЕДИТАЦИЯ И ГАРАНТИЯ КАЧЕСТВА  
ПОДГОТОВКИ КАДРОВ» 
 
14-15 января 2016 года 
 
Книга 3 
 
 
 
 
 
 
 
Алматы 
«Қазақ университеті» 
2016 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
«Білім  беру  бағдарламаларын  жаңғырту:  аккредитация  және  кадрлар  дайындау  сапа-
сының  кепілі»: 46-ғылыми-әдiстемелiк  конференция  материалдары. 14-15 қаңтар 2016 жыл.  
3-кітап. – Алматы: Қазақ университеті, 2016.  – 302 б. 
ISBN 978-601-04-1708-3 
 
Жинақта  әл-Фараби  атындағы  Қазақ  ұлттық  университетінде  өткен  «Білім  беру  бағдарламаларын  жаңғырту: 
аккре-диттеу  және  кадрлар  дайындау  сапасының  кепілі»  атты 46-ғылыми-әдiстемелiк  конференция  материалдары 
ұсынылған, конференцияда білім беру бағдарламаларын құрастыру, тәжірибеге бағытталған оқыту, білімді бақылау 
және бағалау, профессор-оқытушы құрамының біліктілігін арттыруға байланысты мәселелер талқыланды. 
Материалдар автордың редакциясымен шығарылады. 
 
В сборнике представлены материалы 46-й научно-методической конференции КазНУ имени аль-Фараби на тему 
«Мо-дернизация  образовательных  программ:  аккредитация  и  гарантия  качества  подготовки  кадров»,  на  которой 
были  обсуж-дены  вопросы,  связанные  с  формированием  образовательных  программ,  внедрением  практико-
ориентированного обучения, реализацией контроля и оценки знаний и повышением квалификации ППС. 
Материалы издаются в авторской редакции. 
 
 
 
 
 
 
ISBN 978-601-04-1708-3                                                                                                                         © Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, 2016 

3 
 
ЕКІНШІ СЕКЦИЯ 
ВТОРАЯ СЕКЦИЯ 
 
ИННОВАЦИЯЛЫҚ ОҚЫТУ: ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ 
 
ИННОВАЦИОННОЕ ОБУЧЕНИЕ: ТЕХНОЛОГИИ И МЕТОДЫ 
 
 
 
Әділғазы  С. 
 
АРНАЙЫ ҚҰҚЫҚ ПӘНДЕРІНЕН ЖАҢАША  ОҚЫТУДЫҢ ӘДІС ТӘСІЛДЕРІ 
 
1995  жылы  маусым  айында  елімізде  жаппай  құқықтық  білім  беруді  жүзеге  асыру 
жөніндегі  шаралар  туралы  қаулы  қабылданды.  Қаулыда  құқықтық  оқуды  мектептерде 
бастауыш  сыныптардан  бастап  неғұрлым  кең  көлемде  енгізу  қажеттігі  атап  көрсетілді.  Бұдан 
шығатын тұжырым не? Ол тәуелсіздік тұғырына көтерілген Қазақстанның алдында білім беру 
саласында  жаңа  қажеттіліктердің  пайда  болуы.  Ғылым  мен  техниканың  тез  даму  қарқыны, 
өндіріске  шетелдік  және  отандық  озық,  жаңа  технологиялар  мен  әдістердің  енуі,  қоғамның 
жаңа  экономикалық  қатынастарға  көшуі  республикамыздың  білім  беру  саласында  жүргізіп 
жатқан реформалық  өзгерістерді  жетілдіруді, білім сапасын арттыруды талап етеді. 
Бүгінгі  таңда  жалпы  кәсіби  және  арнайы  пәндерді  оқыту  Қазақстанның  Кәсіптік  және 
техникалық  білім  беру  (КжТБб)  жүйесінде  аз  әзірлеген,  болып  отыр,  әсіресе  әдістемелік 
дәйектемелердің  жоқтығы,  құқық  пәндерін  Кәсіптік  және  техникалық  білім  беру  жүйесінде 
оқытуда  ғылыми  дәлелденген  әдістер  мен  технологиялардың  болмауы,  сондықтан  бұл 
тақырыптың  өзектілігі  орта  деңгейдегі  мамандарды  даярлау  барысында  технологиялар  мен 
әдістерді іздеу болып табылады.  
Мәселенің маңыздылығын дамыту болашақ мамандарды Кәсіптік және техникалық білім 
беру  жүйесінде  даярлауда  заманауи  өмірге  қалыптастыру.  Ауқымды  заңдар,  оларға  жиі 
өзгертулер енгізілуі, заңдарда кететін олқылықтар, болашақ заңгерлердең теориялық білімдерін 
тәжірибеде қолдануды талап етеді.  
Оқу процессінің алға қарай бет алуына прогрессивтік технологияларды сабақ барысында 
қолдану, студенттің творчествалық өзіндік дайындалуына бағытталған. 
 Оқытудың  белсенді  әдістері- (Обә)-  оқу  процессін  ұйымдастыруға  бағытталған 
педагогикалық  іс-әрекеттердің,  әдістердің,  білім  алушының  оқу  материалын  тану,  өзіндік, 
творчествалық  жұмыс  жасауының  іс-шаралар  тобы.   Кәсіптік  және  техникалық  білім  беру 
жүйесінде  білім  берудің  белсенді  әдістерінің  әр  түрлі  ғылыми  білім  беру  орталықтарында 
көптеген 
психолог, 
оқытушылармен 
зерттелгенмен, «Құқықтану» 
мамандығының 
мамандарына арналған оқытудың белсенді әдістерін қолдану жайлы аз зерттелгендіктен өзекті 
болып отыр.  
Мынадай әдістер: іскери ойын, дебат, “INSERT” келесідей міндеттерді шешеді:  
 Ашық сөйлесу дағдыларын белгілі нысандарға келтіру;  
 Өз көзқарасын ашық, әрі нақты жеткізе білу;  
 Күрделі  жағдайлардың  туындауын,  оларды  шешу  жолдарын  сараптай  отырып,  одан 
шыға білу.  
Оқытудың белсенді әдістерін қолданудың бірқатар ерекшеліктері бар:  
 дәстүрлі жүйемен келістіріп қолданған жағдайда оң шешім береді;  
 оқу процессінде «белсенді әдістерді» жиі қолдануға болмайды;  
 оқытудың белсенді әдістерін практикалық сабақтарда қолданған дұрыс, себебі әсіресе 
практикалық  сабақтарда  болашақ  маман  алдына  қойылған  тапсырманың  шешімін  жан-жақты 
ойлап табуға тырысады.  
 
Білім  беру  саласының  барлық  жағына  жаңаша  көзқарас,  жаңаша  қарым-қатынас  (жаңа 
базистік  оқу  жоспарына  көшу,  білім  мазмұнын  жетілдіру,  оқу  әдістемелік  кешендерге  көшу, 
т.б.),  жаңаша  ойлау  қалыптасуда.  Қазір  дәстүрлі  білім  беруде  студенттерге  тек  пәндік  білім, 
білік,  дағдылардың  белгілі  жиынтығын  меңгеруге  ғана  бағытталып,  олардың  жеке  басының 

4 
 
дамуына, тұлға ретінде қалыптасуына көңіл бөліп отыр. Республикамызда білім берудің жаңа 
жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. 
 Қазіргі  білім  беру  саласындағы  оқытудың  озық  технологияларын  меңгермейінше 
сауатты,  жан-жақты  маман  болу  мүмкін  емес.  Жаңа  технологияны  меңгеру  оқытушының 
интеллектуалдық,  кәсіптік  адамгершілік,  рухани,  азаматтық  және  де  басқа  көптеген  адами 
келбеттің  қалыптасуына  игі  әсерін  тигізеді,  өзін-өзі  дамытып,  оқу-тәрбие  үдерісін  тиімді 
ұйымдастыруына көмектеседі.  
Жаңа оқыту технологиясы, тұлғаның танымдық қабілеттерін және танымдық үрдістерді: 
яғни,  жадының  алуан  түрлерін – есту,  көру,  қимыл  және  т.б.  ойлауды,  ынтаны,  қабылдау 
қабілетін  арнайы  жасалған  оқу  және  танымдық  жағдайлар  арқылы  дамытуға,  сондай-ақ 
тұлғаның қауіпсіздігін, өзін-өзі өзектілендіру, өзін-өзі бекіту, қарым-қатынас, ойын, танымдық 
және шығармашылық қажеттіліктерін қанағаттандыруға, белсенді сөздік қорын (ауызша және 
жазбаша тілінде) дамытуға бағытталуы. 
 Интерактивті  оқытудың  басты  мақсаты – білім  алушыларды  өз  бетінше  ой  қорытып, 
жауап таба білуге үйрету. Еліміз дамудың демократикалық жолын таңдап алған қазіргі заманда 
жастарды өз бетінше шешім таба білуге үйрету заңды құбылыс. Бұл күнделікті аудиториядағы 
жұмыстарға да қатысты: бала сабақ кезінде мейлінше белсенділік танытуы тиіс.  
Бүгінгі таңда құқықтық пәндерді оқытуда теориялық білімге көбірек көңіл бөлінеді. Бұл 
жағдай  біріншіден,  білім  беру  мекемелеріндегі  техникалық  базаның  әлі  де  болса 
жеткіліксіздігінде, яғни, тәжірибелік сабақтарды IP-технологияларды қолдана отырып өткізуге 
тиісті  дәрежеде  құрал – жабдықтар  мен  тиісті  программалармен  қамтамасыз  етілмеуі; 
екіншіден,  оқытушылардың  интерактивті  әдістерді  қолдануына  қызығушылартарының 
төмендігі болып отыр.  
Сабақты  интерактивті  әдістерді  қолда  отырып  өткізу  үшін  және  оның  дайындығына 
жүйелі  сабақты  өткізу  әдісімен  салыстырғанда  кем  дегенде 3-4 есе  уақыт  көп  кетеді. 
Дегенменде  студенттердің  шеберлігін  арттыруда  аталаған  әдістің  берер  көмегі  мол. 
Интерактивті  әдіс  кезінде: -сабақ  үстінде  білім  алушылар  мен  оқытушылар  арасында  тығыз 
қарым-қатынас  орнайды; -ондай  қарым-қатынас  білім  алушылар  әлдебір  мәселені  талқылап, 
соның шешімін табуға тырысқан кезде қалыптасады; -онда білім алушылардың жауабынан гөрі 
мәселенің шешімін табуға талпынғаны маңызды болады. Себебі интерактивті оқытудың басты 
мақсатының өзі сол - білім алушыларды өз бетінше ой қорытып, жауап табуға уйрету.  
Интерактивті  әдістеме  өзара  қарым-  қатынастың  мол  ауқымын  қамтиды.  Мұнда 
балалардың бұған дейін алған өмірлік тәжірибелері білім берудің негізгі көзі болып табылады. 
Бұл әдісте білім алушы мыналармен қарым-қатынасқа түседі: 1) оқытушымен (сұраққа жауап 
берген  кезде); 2) өзге  балалармен  (қосақталып  жұмыс  істеген  кезде); 3) шағын  топтармен  
(топпен  жұмыс  істеген  кезде); 4) белгілі  бір  топпен,  аудиториямен  (сауалнама  алғанда)  
5) кейбір техника түрлерімен (компьютермен интернетке шыққанда т.б.).  
Интерактивті әдістің ерекшелігі – студент өзгелермен араласу барысында ашыла түседі, 
көбірек  оқып,  тәжірибе  жинай  білуі  керек.  Тәжірибе  интеллектуалдық  тәуелсіздіктің  негізі 
болып  табылады  және  барлық  өркениетті  азаматтың  қажетті  құралы  десек  те  болады. 
Интерактивті  әдістеме  білім  алушылардың  мынадай  мақсаттарына  жетуге  мүмкіндік  береді:  
1)  олар  мол  мағлұмат  алып,  өздері  айтқан  пікірге  логикалық  түсініктеме  беруге  жол  ашады;  
2) өз пікірлерін терең ойланып айта алатын болады; 3) мәселені талқылаған кезде бұған дейін 
алған,  тәжірибеде  жинақтаған  білім  қорын  пайдалана  алады; 4) бір-бірінен  жаңа  мағұлматтар 
ала отырып, білімін толықтыра алады; 5) шындыққа көз жетуі үшін дәлел іздеп, ойын анықтап 
көрсете  алады;  Бұл  мақсатқа  жетудің  тиімді  жолының  бірі – сабақта  оқытудың  интерактивті 
әдісін қолдану болып табылады. Сонымен, интерактивті оқыту технологиясы – бұл ұжымдық, 
өзін-өзі толықтыратын, барлық қатысушылардың өзара әрекетіне негізделген процесс.  
Интерактивтік  оқыту – бұл  ең  алдымен  студент  пен  оқытушының  қарым-қатынасы 
тікелей  жүзеге  асатын  сұқбаттасып  оқыту  болып  табылады.  Интерактивтік  оқыту – бұл 
танымдық  әрекеттің  арнайы  ұйымдастыру  формасы.  Ол  толық  айқындалған  және  мақсатын 
алдын  ала  болжауға  болатын  оқыту  түрі.  Сабақтағы  интерактивтік  әрекет  өзара  түсіністікке, 
өзара әрекетке, қатысушылардың әрқайсысына қажет міндетті бірлесіп шешуге алып келетін – 
ұйымдастыру  және  қарым-қатынас  жасауды  дамытуды  ұсынады.  Интерактивтік  оқыту 
технологиясы  деп  нәтижесінде  оқу  әрекеті  барысында  олардың  өзара  мотивациялық, 
интеллектуалдық,  эмоцианалдық  және  басқа  да  жақтарынан  жетістіктерге  жетуді  сезіну 
ситуациясын тудыра алатын, студентке педагогикалық әсерлі танымдық қарым-қатынас құруға 

5 
 
кепілдік  беретін,  оқытушы  мен  студенттің  іс-әрекетін  оқу  ойындары  түрінде  ұйымдастыру 
тәсілдерін айтамыз. 
 Қарастырылып  отырған  әдістер  жан  жақты  болып  табылады  және  ол  тек  құқықтық 
пәндер  емес,  сонымен  қатар  гуманитарлық  пәндерге  де  қолдануға  болады.  Мұнда  мынадай 
оқыту әдістерінің екі блогы қарастырылған: 
 -  Бірінші  блок.  Мұнда  мынадай  әдістер  қолданылады:  миға  шабуыл,  топтық  дискуссия 
(алдын  ала  белгіленген  ереже  бойынша  мәселені  ұжым  болып  шешу),  нақты  тәжірибелік 
жағдайларды  талдау  (тәжірибелік  мәселені  дұрыс  шешімін  табу  мақсатында  талдау),  іскерлік 
ойын, рольдік ойындар, және т.б. [1]; 
 -  Екінші  блок – бұл  оқу  процесінде  жаңа  ақпараттық  технологиялар  мен  интернет – 
ресурстарды қолдану болып табылады. Осы аталғандарға тоқталып өтейік.  
Топтық жұмыс - бұл әлі де болса тиісті дәрежеде дамымаған. Бұл, мұндай жұмыстарды 
өткізуге  алдын  ала  дайындық  жұмыстарына,  оның  қорынытндысы  мен  уақытының 
сәйкестендіруге  уақыттының  көп  жұмсалатындығымен  байланыстырылады.  Бірақ,  мұндай 
сабақ түрлері студенттердің қызығушылығын арттыра түсіп, сол қаралатын тақырып бойынша 
материалдарды  есте  сақтау  қабілеті  жақсы  қалыптасады.  Топтық  жұмыстар  тек  қана  сабақты 
өткізуге  дайындалу  мен  баға  беруге  көп  уақыт  жұмсаумен  шектелмейді,  сонымен  қатар, 
тапсырманы  нақты  қоюмен  ұштасады.  Сонымен  қатар,  шағын  оқытулар  ұйымдастыруға 
болады:  студент  берілген  тапсырманы  орындайды,  ал  басқалары  оқытушымен  бірге  сол 
тапсырманың дұрыс шешу жолдарын қарастырады.  
Әдістің екінші блогы - бұл оқу процесінде жаңа ақпараттық технологиялар мен интернет 
–  ресурстарды  қолдану  болып  табылады.  Оларға:  интернет  желісінде  орналастырылған 
ғылыми,  оқу - әдістемелік,  анықтамалық,  нормативтік  құқықтық  актілер,  сонымен  қатар, 
электронды  мерзімдік  басылымдар,  электронды  кітапхана,  мәліметтер  жиынтығы,  ақпараттық 
ресурстар,  ресми  сайттар  жатқызуға  болады.  Мысалы: www.egov.kz, www.stat.kz, 
www.zakon.kz, www.kazneb.kz; http://lib.kazsu.kz, www.wikipedia.kz және  т.б.  Интернет 
ресурстардың  көмегімен  оқытудың  жаңа  әдістері  туындауда:  яғни  ол  дистанционды  оқыту 
жүйесі,  интерактивті  режимде  оқу,  микро  оқулар.  Оқытудың  интерактивті  әдістерінің 
артықшылығы - тұлғаның  қызығушылығын  туғызады; - әрқайсысының  оқу  процесіне  қатысу 
белсенділігін кеңейтеді; - әрбір тұлғаның сезіміне назар аударады; - оқу материалдарын тиімді 
меңгеруге бейімдейді; - тұлғаға көпжоспарлы әрекет етуге әсер етеді; - тұлғаның пікірлері мен 
қарым-қатынастарын қалыптастырады; - мінез-құлықтың өзгеруіне көмектеседі [2]. 
 Интерактивті  әдіс  әр  адамды  білім  алудың  барлық  кезеңдерінде  белсенді  жағдайға 
қояды,  білім  алу  үрдісін  мәнді  етеді.  Қорыта  айтқанда,  әр  технологияны  қолдану  арқылы 
белгілі  бір  жетістіктерге  жете  аламыз.  Болашақ  ұрпақтың  жеке  тұлға  болып  қалыптасуында 
білім беру жүйесін ізгілендіру, инновациялық үрдісте тиімді қолдану қазіргі заман талабы.  
 
Пайдаланған әдебиеттер 
1.  Баймырзаева Р. Жалпыға бірдей құқықтық оқудың өзекті мәселелері. // Қазақстан заңдары.  
2.  Голикова  Н.И.,  Куриленко  Т.Ф.  Из  опыта  правового  обучения  и  воспитания  учащихся. // 
Начальная школа, №7, 2001, .С.4 – 19. 
3.  Газизова Н.С. Құқық негіздері қалай оқытылуда? //Қазақ тарихы, №4, 2002, Б.69 – 71. 
4.  Инновациалық  оқытудың  педагогикалық  шарттары.  Қ.АқИассауи  атындағы  ХҚТУ  Шымкент 
ғылыми-әдістемелік конференцияның материалдар жинағы. 2004. 
5.  Мендыгалиева Г.К. Новое в системе правового образования в школе. //Менеджмент в образо-
вании, №1, 1998, С.21 – 23. 
6.  Марковичева Е.В.Актуальные проблемы воспитания и гражданского образования. //Стандарты 
и мониторинг в образовании, №2, 2000, С.11 – 14. 
7.  Сабыров Т.А. Оқушылардың оқу белсенділігін арттыру жолдары. Алматы, Мектеп, 1978. 
8.  Кенжанова А. Құқықтық тәрбие. //Бастауыш мектеп, 1999, №10 
9.  Сборник научно – методических статей по правоведению.. 
10. Құқық пен жаңғырудың әлеуметтік мәдение мәселелері. // Ақиқат,1999 
 
 
 
 

6 
 
Баймуратова И.А., Исабаева Б.Қ. 
 
ШЕТЕЛ ТІЛІН ОҚЫТУ МАҚСАТЫНДА АҒЫЛШЫН ТІЛІ МЕН ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ 
МОРФОЛОГИЯЛЫҚ ЖҮЙЕСІНЕ САЛЫСТЫРА ТАЛДАУ 
 
Түйіндеме 
Бұл мақалада ағылшын  тілі мен қазақ тілінің морфологиялық жүйесі шетел тілін оқыту 
мақсатында  салыстырыла  талданады.  Әрбір  жекелеген  тіл  екінші  бір  тілден  формалары 
арасындағы  айырмашылықтары  арқылы  ажыратылады  және  ерекшеленеді.  Ал  тілдегі 
формаларды  тіл  білімінің  морфология  саласы  қарастырады.  Ағылшын  тілі  мен  қазақ  тілінің 
морфологиялық  жүйесін  салыстыра  талдау  барысында  екі  тілдің  формологиялық  жүйесі 
арасындағы  айырмашылықтар  мен  ерекшеліктерді  анықтадық.  Мұндай  тілдік  талдау 
жұмысының  нәтижесі  шетел  тілін  оқытқанда  қазақ  тілді  тіл  үйренушілер  үшін  шетел  тілін 
үйренгенде қандай тілдік материал қиынға түсетінін алдын ала анықтап, сол тілдік категорияға 
баса назар аудару керектігін ескеру тіл үйренуші үшін де, шетел тілін оқытатын оқытушы үшін 
де маңызды болып табылады. 
Аннотация 
В  данной  статье  рассматривается  морфологические  формы  английского  и  казахского 
языков  в сопоставительном плане в учебных целях. Известно, что язык это формы и эти формы 
в разных языках  различные и отличают один язык от другого. В языкознании языковые формы 
рассматриваются  в  разделе  морфологии.  В  ходе  сопоставительного  анализа  морфологические 
формы двух языков выявили  особенности и различия сопоставляемых языков, что важно и для 
преподавания  иностранного  языка  и  для  студентов  с  казахским  обучением.  Результаты 
сопоставительного  анализа  морфологические  формы  двух  языков  способствует  составить 
учебную программу с методической точки зрения учитывая  сложности обучаемого материала 
т.е. от легкого к трудному , а также при подборе учебного материала для закрепления той или 
иной языковой категории. 
Resume 
The article deals with contrastive analysis of morphologic forms of English and Kazakh for the 
purpose of teaching foreign language. As we know languages are forms and any language is 
differentiated from each other by their forms. Especially it is important for teaching foreign language 
when foreign language being learnt and native language of the learners belong to different groups by 
language classification. Language forms are considered in the aspect of morphology. By contrastive 
analysis  morphologic forms of two languages for the purpose of teaching foreign language we 
determined peculiarities of each language and differences between them on the level of morphology. 
Such analysis enables teachers of foreign languages in compiling curriculum study taking into 
consideration the level of difficulties of this or that language categories which learners encounter 
while learning a foreign language.    
 
Шетел тілін оқыту мақсатында  ағылшын тілі мен қазақ тілінің морфологиялық 
жүйесіне салыстыра талдау. 
Күрделілігі  жағынан  көп  жақты  тілдік  структураның  бірі  морфология  болып 
табылады.Тілдің  бұл  бөлімі  сөздің  құрылымы,  формасы,  оның  өзгерісі,  грамматикалық 
мағынаны білдіру тәсілдері, сондай –ақ сөздің белгілі бір сөз табына жатқызу сияқты мәселерін 
қарастырады. Ал осы құбылыстар әртүрлі тілде әр тілдің тілдік заңдылықтарына қарай әртүрлі. 
Бір  тілді  екінші  бір  тілмен  салыстыра  қарастыру  және  грамматикалық  категорияларға  талдау 
жасау үшін олардың салыстыруға келетін жекелеген жүйесін табуды қажет етеді. Ағылшын тілі 
морфологиясында сан алуан тілдік бірліктер бар. Мысалы,ағылшын тілінде тек өзіне ғана тән 
бірнеше  белгілері  арқылы  ажыратылатын  күрделі  шақ  формалары  бар,  ал  қазақ  тілінде  оған 
қарағанда  шақ  формалары  қарапайым  түрде  болады.  Яғни  тілдің  бұл  құбылысы  екі  тілде 
салыстыруға  келмейді.  Ал  типологиялық  салыстыру  тәсілі  тілдердегі  сәйкес  келетін  жақтары 
болуын  талап  етеді.  Енді  осыдан  келіп  тілдің  морфологиялық  деңгейінде  типологиялық 
салыстыру    жасау  үшін  қандай  белгілерге  жүгінуге  болады  деген  сұрақ  туындайды.  Осы 
тұрғыда  ағылшын  тілі  мен  қазақ  тіліндегі  көпше  түр  категориясын  салытырмалауға  болады. 
Яғни,  салыстыруға  алынатын  жұмсалымдағы  тілдік  құбылыстар.  Бұл  тілдік  категорияның  екі 
тілдегі жалпы белгілері бар, өйткені екі тілде де көпше түрді білдіретін категория, ал осы бір 
құбылыстың екі тілде формалары әртүрлі, бір - бірінен ажыратылатын тек әр қайсысының өзіне 

7 
 
тән  белгілері  бар. Мұнда  жалпы  екі  тілге  тән  жалпы  тілдік  белгілер  мен  әр тілдегі  жекелеген 
белгілері,  ерекшеліктері  бар.  Типологиялық  салыстыру  жасай  отырып  талдау  морфологияның 
грамматикалық категорияларын мазмұндық құрылымын терең аша түседі.Ал ағылшын тілі мен 
қазақ  тілінің  морфологиялық  жүйесіндегі  айырмашылық  мәселесіне  келсек,  бұл  екі  тіл 
тілдердің классификациясында  екі тіл тобына  жатады.Тағы  бір ескере кететін жәйт, ағылшын 
тіліне қарағанда қазақ тілінің морфологиялық жүйесі өте бай. Мысалы, ағылшын тілінде бір сөз 
сол  өзінің  түбір  түрінде  тұрып,  сөйлем  ішіндегі  орнына  қарай  бірнеше  грамматикалық 
форманың  қызметін  атқарады.  Ал  қазақ  тілінде  сөйлемнің  қай  мүшесінің  қызметін 
атқаратынына  қарай  белгілі  формаға  ие  болады,  яғни  жұрнақ  жалғанады.  Мұны  қазақ  тілінің 
инфлективті тілге жататындығымен түсіндіруге болады. Мысалы, бір ғана “pen”  деген сөз сол 
бастапқы формасында әртүрлі сөйлемде әртүрлі сөйлем мүшесі болады. The pen is on the table. 
(Қалам үстелдің үстінде). He took his pen. (Ол қаламын алды). Put the pen on the table. (Қаламды 
үстелдің үстіне қой). He stood with his pen. (Ол қаламын ұстап тұрды). He looked at the pen. (Ол 
қаламына қарады). Осы келтірілген мысалдардан байқағанымыздай,  осы сөйлемдердегі  “pen”  
сөзіне қазақ тілінде  әртүрлі сөйлемдерде оның сөйлемдегі атқаратын әртүрлі қызметіне қарай 
әртүрлі  жұрнақ  жалғанып  тұр.  Ал  кей  жағдайда    қазақ  тіліндегі  түбір  сөз  әртүрлі  сөз  табына 
жатса  да,  сол  түбір  күйінде  қалады.  Енді  екі  тілдің  морфологиялық  структурасының 
арасындағы  айырмашылықты  анықтау  үшін  екі  тілдің  морфологиялық  жүйесіне  салыстыра  
талдау  жасап  көрейік.  Кез  келген  тілдегі  морфологияның  негізгі    обьектісі  сөз  таптарын 
қарастырайық.  Екі  тілдің  морфологиялық  синтаксистік  айырмашылығына  қарамастан  сөз 
таптарының  құрамы  жағынан  ұқсас.  Дегенмен  осы  екі  тілдің  сөз  таптарының  ұқсастығына 
қарамастан, оларды тереңірек қарастырсақ, олардың арасындағы айтарлықтай айырмашылыққа 
көз жеткізуге болады. Бұл айырмашылықтар грамматикалық құрамы және олардың білдіретін  
тәсілдерінің  арасындағы  айырмашылықпен  түсіндіруге  болады.  Зат  есімнің    қазақ  тілінде  үш 
грамматикалық категориясы бар: септік жалғау, түр категориясы, тәуелдік жалғау категориясы 
бар.  Олар  морфологиялық  формалар  арқылы  жасалады.  Ал  ағылшын  тілінде  зат  есімнің  екі 
грамматикалық  категориясы  бар: 1) түр  категориясы  (көпше,  жекеше); 2) детерминативті 
категория,  яғни  белгілі  және  белгісіз  артикль  арқылы  білдіріледі.  Ағылшын  тілінде  сын  есім  
сөз табы  қазақ тіліне ұқсас, себебі, екі тілде де түр, септік немесе рай категориялары жағынан 
өзі  анықтайтын  зат  есіммен  қиылыспайды,  яғни  бұл  жағынан  ағылшын  тілі  агглютинативті 
тілдерге  ұқсас.  Етістіктің    ағылшын  тілінде  мынадай  үш  түрлі  категориялары  бар: 1) шақ 
категориясы:  осы  шақ,  өткен  шақ,  келер  шақ    алты  түрлі  морфологиялық  формалар  арқылы 
жасалады. 2) рай  категориясы: ашық рай, бұйрық рай, қалау рай (қалау райдың екі түрі бар), 
болжалды және шартты рай). 3) етіс категориясы ырық етіс, ырықсыз етіс формалары арқылы 
жасалады. 4) түр  категориясының  жалпы  және  созылмалы  екі  түрі  бар. 5) уақытқа,  мерзімге 
қатысты  перфект  формасы  арқылы  берілетін  категория. 6) осы  шақтағы    үшінші  жақ  жекеше 
жақ  категориясы  (e) s жұрнағы  арқылы  жасалады  және  нольдік  формадағы  басқа  жақтар. 7) 
түр категориясы жекеше және көпше болып екіге бөлінеді. Енді осы екі тілдегі грамматикалық 
категорияларға салыстыра талдау жасап көрейік. 
 Септік  жалғау  категориясы  бір  заттың  екінші  затқа,  құбылысқа  қатысын  білдіреді.  Бұл 
категория септік жалғаулары арқылы жасалады, яғни түбір сөзге белгілі бір септік жалғауының  
жалғануы  арқылы  жасалады,  яғни  сөздер    септік  жалғауына  септеледі.  Септік  жалғауының 
саны  да  екі  тілде  екі  түрлі.  Бұл  құбылысты  екі  тілдің  морфологиялық  жүйесіндегі 
айырмашылықтармен түсіндіруге болады. Өйткені септік жалғауының болу, болмауы екі тілде 
шылау категориясының екі түрлі дамуына, жұмсалымына байланысты деуге болады. Ағылшын 
тілінде  септік  жалғауы  шектеулі  де,  ал  оның  қызметін  шылаулар  атқарады,  яғни  олардың 
морфологиялық формалары жоқ. Ал қазақ тілінде септік жалғауының жеті түрі бар: атау, ілік, 
табыс,барыс, жатыс, шығыс, көмектес септіктері.Әр септік  жалғауының білдіретін мағынасын 
қарастырсақ,  оның  күрделі  екендігін  білеміз.  Қазақ  тіліндегі  зат  есімнің  септік    категориясы 
қазақ  тілін  үйренушілер  үшін  біраз  қиындық  туғызатын  категория  болып  табылады.  Әр 
септіктің  түрі  негізгі  мағынаны  және  жанама  мағынаны  білдіреді.  Осындай  жанама 
мағыналырының  бірі  затқа  қатыстылықты  білдіруі  болып  табылады.Өйткені  септік  жалғау 
категориясы  зат  есімді  басқа  сөз  табынан  ажырататын,  яғни  тек  зат  есімге  ғана  тән  тілдік 
категория. Екінше оның атқаратын қызметі  -  түрді білдіруі, яғни жекеше, көпше түрде келуі; 
ал  үшінші  жанама  мағынасы  тәуелденуге  қатысты  болуына  байланысты  болып  табылады. 
Осыдан  септік  жалғауының  қазақ  тілінде  бірнеше  мағынаны  білдіретінін  байқаймыз.  Ал 
ағылшын    тіліндегі  септік  жалғау  категорисы  жөнінде  бір  жақты  пікір  жоқ  және  септік 

8 
 
жалғауының  саны  жағынан  да  бір  ұдай  көзқарас  жоқ.  Қазіргі  ағылшын    тілінде  зат  есімге 
қатысты септік жалғаулықтары жоқ.Зат есімге қатысты  жаңа грамматикалық категория, яғни  
“‘s “ формасы арқылы жасалатын  меншік категориясы бар.Ал жіктеу есімдіктеріне қатысты екі 
септік    бар:  атау  және  табыс  септігі.  Бұл  септіктер  затқа,  түрге  және  бағытқа  қатысты 
мағынаны  білдіреді.  Осы  екі  тілдегі  септік  жалғаулығын  салыстыра  қарастырғанда  мынадай 
тұжырым  жасауға  болады: 1. Ағылшын  тілінде  зат  есімнің  септік  жалғау  категориясы  жоқ, 
жіктеу  есімдігінің  екі  септігі  бар. 2. Зат  есімнің  басқа  сөз  табымен  қандай  да  бір  қиылысу 
формалары  жоқ. 3. ‘s    формасы  арқылы  жасалатын    меншік  категориясы  бар. 4. Меншік 
категориясының ‘s  жұрнағы арқылы тірі заттардың тобына жататындығы анықталады.   
Түр  категориясы.  Ағылшын  тілінде  де,  қазақ  тілінде  де  түр  категориясы  бар.  Бұл 
категория  заттың  сандық  шамасын  білдіреді  және  ол  екі  тілде  де  белгілі  бір  морфологиялық 
формалар арқылы жасалады. Жалпы түр категориясы заттың санын білдіретіндіктен, зат есімге 
қатысты қолданылады, жеке мағынаны білдіргенде жұрнақ арқылы беріледі. Ағылшын тілінде 
де, қазақ тілінде де жекелік мағына нөлдік форма арқылы беріледі: Мыс.book. қалам. Ағылшын 
тілінде    көпше  түрдің  грамматикалық  морфемасы  “es” жұрнағы  арқылы  және  түбір  сөздің 
құрамындағы дауыстының ауысуы арқылы жасалады. Саны жағынан зат есімнің көпше түрінің 
жасалу жолы ережеден тыс болатын шектеулі зат есім сөздер де бар. Мыс. tooth-teeth; foot-feet, 
mouse-mice.  Бұл  сөздер  ағылшын  тіліндегі  көпше  түр  категориясының  негізгі  белгілеріне 
жатпайды.  Сондай-ақ  ағылшын  тілінде  тек  қана  көпше  түрде  келетін  сөздер  бар: news, 
information, works, physics т.б. Ағылшын тілінде көптік жалғау категориясы зат есім сөз табына 
ғана  қатысты  жұмсалады.  Ал  көптік  жалғаумен  тек  қана  сілтеу  есімдігі  қиылысады: this pen- 
these pens.   Осы  ек  тілдегі  көптік  жалғау  категориясын  салыстыра  отырып  төмендегідей 
тұжырым жасауға болады: 1. Ағылшын тілінде көптік жалғау категориясы шектеулі сипатқа ие 
болады. 2. Қазақ тілінде көптік жалғауына тәуелдік, септік жалғауларының жұрнақтары тіркесе 
алады. 3. Қазақ тілінде көптік жалғау формалары сингармонизм заңдылықтары бойынша түбір 
сөздің  соңғы  әрпінің  сипаттамасына  қарай  оған  жалғанатын  жұрнақ  та  соған  дыбыстық 
жағынан  үйлесіп  келіп  жалғанады.  Мыс.  Қалам+дар+ым+ның;  үй+лер+ім+нің.  Ал  зат  есімнің 
тек  категориясына  келсек,  қазіргі  ағылшын  тілінде  тек  категориясының  морфологиялық 
формасы  жоқ.  Қазіргі  кезде  оның  орнына  жүретін  жаңа  категорияға  проф.  В.И.  Ярцеваның 
еңбектерінде активті, пассивті категория деген атау беріледі. Бұл жаңа категория бойынша зат 
есім тобына жататын сөздер активті зат есімдер және пассивті зат есімдер болып екіге бөлінеді. 
Активті  зат  есімдер  сөйлемнің  бастауышы  (субьект)  толықтауышты  қажет  етпейді.  В.И. 
Ярцеваның пікірінше сөйлемдегі негізгі рөл атқаратын айтушының белгілі бір дерекке қатысы 
болып  табылады,  яғни  обьективті  ақиқатты  білдіреді.  Активті  категориялы  зат  есімдерге 
есімдіктер (he, she, it) яғни нақты бір текті білдіретін есімдіктер және оларға қатысты  “who” 
сұрау есімдігі және оның ілік септік формасын қабылдайды. Ал пассивті категориясы бар зат 
есім  “it” жіктеу есімдігі және оған қатысты  “which” сұрау есімдігі жұмсалады. 
At last he bought things which he dreamt from his childhood to buy. Ақырында  ол  бала 
кезінен армандаған заттарын сатып алды.  
Осы  жасалған  талдаудан  ағылшын  тілінің  көне  грамматикасында  тек  категориясы  жоқ, 
оның  орнына  жаңа  активтілік,  пассивтілік  категорисы  бар.  Зат  есімнің  қай  категорияға 
жататындығы  айтушының  белгілі  бір  фактіге  қатысы  арқылы  анықталатындығын  көреміз.Тек 
категориясы  мен  активтілік,  пассивтілік  категориясын  бір-бірімен  салыстыруға  болмайды. 
Қорытындылай  келе,  шетел  тілін  оқыту  мақсатында    ағылшын  тілі  мен  қазақ  тілінің 
морфологиялық жүйесіне салыстыра талдау жасау арқылы шетел тілін үйренушілерге екі тілдің 
морфологиялық  структурасының  арасындағы  қандай  айырмашылық,  ерекшеліктер  бар 
екендігін  анықтап,  олардың  шетел  тілінің  морфология  жүйесін  меңгеруде  кездесетін 
қиындықтарын  алдын  ала  болжау  арқылы  және  соған  орай  жаттығу  жұмыстарын 
ұйымдастыруға болады.  
 
Пайдаланылған әдебиеттер 
1. Ronald Wardhaugh. The Contrastive Analysis Hypothesis. Second Language learning. The University 
of Michigan Press. 1983 
2. Robert. P. Stockwell & J.Donald Bowen. Procedures in Comparing Two Grammatical Structures. The 
University of Michigan Press. 1983 
3. Бархударов Л.С. Очерки по морфологии английского языка. М. Высшая школа1975 

9 
 
4. Гуревич В.В. Сравнительная типология английского языка и русского языков.Учебное пособие. 
М. 1980 
5. Гуревич В.В. Практическая грамматика английского языка. М.1987 
6.  Комаров  А.С.  Практическая  грамматика  английского  языка  для  студентов.  Учебное  пособие. 
М.2003 
7. Резник Р.В. и др. История английского языка; Учебное пособие. М.Издательство Флинта, 2003 
  
 
 
Бактыбаева Л.К.  
 
ОПЫТ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ИННОВАЦИОННЫХ МЕТОДОВ ОБУЧЕНИЯ  
ДЛЯ АКТИВИЗАЦИИ САМОСТОЯТЕЛЬНОЙ РАБОТЫ СТУДЕНТОВ  
 
Ключевые  слова:  активизация  мышления,  инновационные  технологии  обучения, 
личностно-ориентированные задания, самостоятельная работа студентов. 
   
 
Основная  задача  высшего  образования  заключается  в  формировании  творческой 
личности  специалиста,  способного  к  саморазвитию,  самообразованию,  инновационной 
деятельности. Решение этой задачи вряд ли возможно только путем передачи знаний в готовом 
виде от преподавателя к студенту. Необходимо перевести студента из пассивного потребителя 
знаний в активного их творца, умеющего сформулировать проблему, проанализировать пути ее 
решения,  найти  оптимальный  результат  и  доказать  его  правильность.  Происходящая  в 
настоящее  время  реформа  высшего  образования  связана  по  своей  сути  с  переходом  от 
парадигмы  обучения  к  парадигме  образования.  В  этом  плане  следует  признать,  что 
самостоятельная работа студентов (СРС) является не просто важной формой образовательного 
процесса,  а  должна  стать  его  основой.  Это  предполагает  ориентацию  на  активные  методы 
овладения  знаниями,  развитие  творческих  способностей  студентов,  переход  от  поточного  к 
индивидуальному обучению с учетом потребностей и возможностей личности. Усиление роли 
СРС  означает  принципиальный  пересмотр  организации  учебно-воспитательного  процесса  в 
вузе, который должен строиться так, чтобы развивать умение учиться, формировать у студента 
способности  к  саморазвитию,  творческому  применению  полученных  знаний,  способам 
адаптации к профессиональной деятельности в современном мире.  
В первую очередь необходимо достаточно четко определить, что же такое СРС. В общем 
случае - это любая деятельность, связанная с воспитанием мышления будущего профессионала. 
Любой  вид  занятий,  создающий  условия  для  зарождения  самостоятельной  мысли, 
познавательной  активности  студента  связан  с  самостоятельной  работой.  Таким  образом,  СРС 
может  быть  как  в  аудитории, так  и  вне  ее. Тем  не  менее, рассматривая  вопросы  СРС  обычно 
имеют  в  виду  в  основном  внеаудиторную  работу.  Следует  отметить,  что  для  активного 
владения  знаниями  в  процессе  аудиторной  работы  необходимо,  по  крайней  мере,  понимание 
учебного материала, а наиболее оптимально - творческое его восприятие. Реально, особенно на 
младших  курсах,  сильна  тенденция  на  запоминание  изучаемого  материала  с  элементами 
понимания.  Кафедры  и  лекторы  часто  преувеличивают  роль  логического  начала  в 
преподнесении своих дисциплин и не уделяют внимания проблеме его восприятия студентами.  
Не всегда делается даже экспертная, т.е. обоснованная личным опытом преподавателей, оценка 
сложности  задания  и  времени,  требуемого  на  его  подготовку.  Не  всегда  согласованы  по 
времени сроки представления домашних заданий по различным дисциплинам, что приводит к 
неравномерности  распределения  самостоятельной  работы  по  времени.  Все  эти  факторы 
подталкивают  студентов  к  формальному  отношению  к  выполнению  работы,  к  списыванию  и, 
как  это  не  парадоксально,  к  уменьшению  времени,  реально  затрачиваемого  студентом  на  эту 
работу. Довольно распространенным стало несамостоятельное выполнение домашних заданий, 
курсовых  проектов  и  работ  (иногда  за  плату),  а  так  же  списывание  и  шпаргалки  на 
контрольных занятиях. Многие учебные задания не настроены на активную работу студентов, 
их выполнение зачастую может быть осуществлено на уровне ряда формальных действий, без 
творческого подхода и даже без понимания выполняемых операций. Активная СРС возможна 
только  при  наличии  серьезной  и  устойчивой  мотивации.  Самый  сильный  мотивирующий 

10 
 
фактор - подготовка к дальнейшей эффективной профессиональной деятельности. Необходимо 
применять активные формы проведения СРС. 
Главное в стратегической линии организации СРС в ВУЗе заключается не в оптимизации 
ее  отдельных  видов,  а  в  создании  условий  высокой  активности,  самостоятельности  и 
ответственности  студентов  в  аудитории  и  вне  ее.  Основная  задача  организации  СРС 
заключается  в  создании  психолого-дидактических  условий  развития  интеллектуальной 
инициативы и мышления на  занятиях любой формы. Основным принципом организации СРС 
должен стать перевод всех студентов на индивидуальную работу с переходом от формального 
выполнения определенных заданий при пассивной роли студента к познавательной активности 
с  формированием  собственного  мнения  при  решении  поставленных  проблемных  вопросов  и 
задач. Цель СРС - научить студента осмысленно и самостоятельно работать сначала с учебным 
материалом,  затем  с  научной  информацией,  заложить  основы  самоорганизации  и 
самовоспитания  с  тем,  чтобы  привить  умение  в  дальнейшем  непрерывно  повышать  свою 
квалификацию.  Решающая  роль  в  организации  СРС  принадлежит  преподавателю,  который 
должен  работать  не  со  студентом  “вообще”,  а  с  конкретной  личностью,  с  ее  сильными  и 
слабыми сторонами, индивидуальными способностями и наклонностями. Задача преподавателя 
-  увидеть  и  развить  лучшие  качества  студента  как  будущего  специалиста  высокой 
квалификации. При изучении каждой дисциплины организация СРС может быть представлена: 
1.Внеаудиторной самостоятельной работой; 
2.Аудиторной самостоятельной работой, которая осуществляется под непосредственным 
руководством преподавателя; 
3.Творческой, в том числе научно-исследовательской работой. 
Публичное  обсуждение  и  защита  своего  варианта  повышают  роль  СРС  и  усиливают 
стремление  к  ее  качественному  выполнению.  Данная  система  организации  практических 
занятий  позволяет  вводить  в  задачи  научно-исследовательские  элементы,  упрощать  или 
усложнять задания. 
Активность  работы  студентов  на  обычных  практических  занятиях  может  быть  усилена 
введением новой формы СРС, сущность которой состоит в том, что на каждую задачу студент 
получает свое индивидуальное задание (вариант), при этом условие задачи для всех студентов 
одинаковое,  а  исходные  данные  различны.  Перед  началом  выполнения  задачи  преподаватель 
дает  лишь  общие  методические  указания  (общий  порядок  решения,  точность  и  единицы 
измерения определенных величин, имеющиеся справочные материалы и т.п.). Выполнение СРС 
на занятиях с проверкой результатов преподавателем приучает студентов грамотно и правильно 
выполнять  технические  расчеты,  пользоваться  вычислительными  средствами  и  справочными 
данными. Изучаемый материал усваивается более глубоко, у студентов меняется отношение к 
лекциям, так как без понимания теории предмета, без хорошего конспекта трудно рассчитывать 
на успех в решении задачи. Это улучшает посещаемость как практических, так и лекционных 
занятий.  
Другая форма СРС на практических занятиях может заключаться в самостоятельном изучении 
принципиальных  схем,  макетов,  программ  и  т.п.,  которые  преподаватель  раздает  студентам 
вместе с контрольными вопросами, на которые студент должен ответить в течение занятия. 
В  заключение  отметим,  что  конкретные  пути  и  формы  организации  самостоятельной 
работы  студентов  с  учетом  курса  обучения,  уровня  подготовки  обучающихся  и  других 
факторов  определяются  в  процессе  творческой  деятельности  преподавателя,  поэтому  данные 
рекомендации  не  претендуют  на  универсальность.  Их  цель - помочь  преподавателю 
сформировать свою творческую систему организации самостоятельной работы.  
Хочу  предложить  применяемое  на  практике  по  дисциплине  «Иммунология»  личностно-
ориентированное задание по СРС с применением следующего метода:  
 
Метод «Дом» 
В  конце  каждого  модуля  студентам  предлагается  все  полученные  новые  знания  по 
данному  модулю  и  предыдущие  знания  обобщить  и  структурно  представить  накопившуюся 
информацию в наглядном изображении «ДОМА». Студентам выдается бумага форматом А4 и 
предлагается построить дом. Задача обучающихся расписать «ДОМ»: 
1.  Что является фундаментом? 
2.  Кто пришел в дом и вызвал переполох в хозяйском доме? 
3.  Кто первым встретился с новым гостем и прореагировал на гостя? 

11 
 
4.  Какие последствия вызвал визит гостя? 
5.  Из  каких  кирпичиков,  т.  е.  взаимосвязанных  между  собой  элементов  складывается 
целостная картина? 
6.  Что является крышей? 
7.  Что является трубой дома? 
Отдельные элементы к построению «ДОМА» достраиваются студентами самостоятельно, 
в  зависимости  от  того,  насколько  понял,  осознал  значение  нового  материала  и 
взаимосвязанность  нового  материала  с  пройденным,  для  воссоздания  единой  картины 
иммунитета. 
 
 
 
Пример: 
По  дисциплине  «Иммунология»  по  модулю 3 «Лимфоидная  ткань  и  виды  специ-
фического иммунитета» студентам раздается бумага и проводится практический опрос в виде 
наглядного построения модели «ДОМА». Студенты  должны построить самостоятельно схемы 
иммунной реакции организма на антиген. Например, на вопросы: 
Что является фундаментом? -  Фундаментом иммунной системы являются первичные 
и вторичные лимфоидные органы и нейрогуморальная регуляция. 
Кто  пришел  в  гости  в  дом  и  вызвал  переполох  в  хозяйском  доме?  –  Студент  имеет 
право  выбрать  любой  вид  антигена,  способный  внедриться  в  организм  и  вызвать  иммунный 
ответ. 
Кто прореагировал на гостя и встретился с новым гостем? – В зависимости от того, 
какой  вид  антигена  выбрали  студенты,  они  должны  полностью  представить  функции 
антигенпрезентирующей  клетки,  которая  первая  встречается  с  антигенным  материалом, 
распознает  его  и  инициирует  антигенспецифический  иммунный  ответ  в  ответ  на  антигенный 
материал. 
Какие  последствия  вызвал  визит  гостя? – Полностью  раскрыть  функции  анти-
генпрезентирующей клетки, роль иммунных клеток, рецепторов, белков воспаления, адгезинов 
в  распознавании,  далее  в  зависимости  от  того,  какие  клетки  прореагируют  на  антигенный 
материал,  по  какому  пути  пойдет  иммунная  реакция.  Какие  клетки  привлекаются,  какие 
цитокины  выделяются  и  какие  изменения  происходят  в  лимфоидных  тканях  (пролиферация, 
клонирование, созревание, дифференцировка и т.д.).  

12 
 
Из  каких  кирпичиков,  т.е.  взаимосвязанных  между  собой  элементов  складывается 
целостная  картина? – Кирпичиками дома являются все  лейкоцитарные клетки, отвечающие 
на антигенный материал, белки воспаления, белки адгезии, цитокины, медиаторы воспаления и 
т.д. 
Что является крышей? – На крыше необходимо показать итог протекающей иммунной 
реакции,  т.е.  показать  полную  элиминацию  антигенного  материала.  Можно  упомянуть  про 
кладовку,  т.е.  лимфоидные  органы,  где  сохраняются  иммунные  клетки,  встретившиеся  с 
антигенным  материалом  и  обеспечивающие  иммунную  память  (обосновать  эффект 
профилактической  вакцинации  против  наиболее  вирулентных  штаммов  антигенного 
материала). 
Что  является  трубой  дома?  –  Студенты  должны  показать,  что  в  конечном  итоге 
выделяется из организма в результате гибели антигена (гнойный экссудат и т.д.) 
Студенты  справляются  с  данным  заданием  и  в  ходе  работы  они  вспоминают  весь 
пройденный материал, взаимосвязывают его и даже у неуспевающих студентов выстраивается 
единая концепция иммунного ответа. На экзамене достаточно напомнить про «ДОМ», который 
они построили, и студенты вспоминают ход иммунной реакции на различного рода антигены. 
 
Литература: 
1.  Хасия  Т.  В.  Педагогические  инновационные  технологии  в  вузе // Международная  науч- 
но-методическая  конференция  «Актуальные  вопросы  современной  педагогики». - Уфа:  Лето, 2011.  
– С. 120-122. 
2.  Горбатюк  Е.Л.  Возможности  личностного  саморазвития  студентов  технического  вуза  в 
поисковых  подходах  к  обучению.  Автореф.  на  соискание  уч.степ.канд.наук  по  спец. «13.00.08-
Педагогика», Хабаровск,1999.25с. 
3. Сластенин В.А., Подымова Л.С. Педагогика: инновационная деятельность / М.: Магистр, 1997, 
224с. 
4.  Шаршов  И.А.  Педагогические  условия  профессионально-творческого  саморазвития  личности 
студента. Автореф. на соискание уч.степ.канд.наук по спец. «13.00.08-Педагогика», Белгород, 2000, 23с. 
  
 
 
Урисбаева А.А., Аханова Д.Т., Турсынкулова Д.А. 
 
ЗАҢ ҒЫЛЫМДАРЫН ОҚЫТУДА ИННОВАЦИЯЛЫҚ ӘДІСТЕМЕЛЕРДІ 
КОЛДАНУДЫҢ КЕЙБІР МӘСЕЛЕЛЕРІ 
 
Білім  беру  үрдісін  ақпараттандыру – жаңа  инновациялық  әдістер  мен  оқыту  техноло-
гияларын  қолдану  арқылы,  дамыта  оқыту,  дара  тұлғаны  бағыттап  оқыту  мақсаттарын  жүзеге 
асыра отырып, оқу- тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды 
көздейді.  Бүгінгі  күннің  талабына  сай  білім  саласында  жаңа  технологиялар  қолданудың 
маңызы зор. 
Заман  талабына  сай  білім  беру  білімгерлердің  адамгершілік,  интеллектуалдық  дамуының 
жоғары деңгейі мен білімін қамтамасыз етуге бағытталған оқытудың үздіксіз үрдісі десек, оның 
тиімділігі мен сапасын арттыру оқытушыдан оқу процесінің ғылыми теорияға негізделген және 
оқушының  қабілеті  мен  бейіміне  негізделген  оқытудың  таңдамалы  әдістеріне  көшуді  талап 
етеді.  Ондағы  негізгі  мақсат  жастарға  сапалы  білім  беру  болып  табылады.  Бүгінгі  таңда  жас 
ұрпаққа  кез  келген  пәнді  ұғындырудың  тиімді  жолы – жаңа  технология  негіздері  болып 
табылады. 
Қазіргі  кезде  егемен  елімізде  білім  берудің  жаңа  жүйесі  жасалып,  әлемдік  білім  беру 
кеңістігіне  енуге  бағыт  алуда. Бұл  оқу-тәрбие  үрдісіндегі  елеулі  өзгерістерге  байланысты 
болып  отыр.  Себебі  білім  беру  парадигмасы  өзгерді,  білім  берудің  мазмұны  жаңарып,  жаңа 
көзқарас, жаңаша қарым-қатынас пайда болуда. 
Қазіргі  кезде  білім  беру  саласында  болып  жатқан  ауқымды  өзгерістер  түрлі  ынталы 
бастамалар мен түрлендірулерге кеңінен жол ашуда.  Осы тұрғыдан алғанда ұрпақ тәрбиесімен 
айналысатын  әлеуметтік-педагогикалық  қызметтің  тиімділігін  арттыру,  оны  жаңа  сапада 
ұйымдастыру  қажеттігі  туындайды.  Бұл  үшін  оқытушылардың  инновациялық  іс-әрекеттің 
ғылыми-педагогикалық  негіздерін  меңгеруі  мақсат  етіледі.  Ал  жаңа  технологияны  пайдалану 
міндетті  деңгейдегі  білімді  қалыптастыра  отырып  мүмкіндік  деңгейге  жеткізеді.  Сондықтан 

13 
 
оқытушының біліктілігін көтеру мен шығармашылық педагогикалық әрекетін ұйымдастыруда 
қазіргі педагогикалық технологияларды меңгерудің маңызы зор. 
Бүгінгі күні мемлекетіміздің өркениетке жету жолындағы өр талабына тұғыр боларлықтай 
ұрпақ оқыту, тәрбиелеу ісін жаңа сапалық өзгерістер деңгейіне көтеруді талап етіп отыр. Білім 
беру  саласында  болып  жатқан  өзгерістер,  білім  беру  мақсаттарының  алмасуы,  оның 
дамытушылық  сипаттарының  бекітілуі,  көпнұсқалық  оқытуға  көшу  сияқты  мәселелер 
орындаушылардан  шығармашылық  бастамалық,  жұмыстың  жоғары  сапасын  және  кәсібилікті 
талап етеді. 
Білім беру жүйесіндегі маңызды мәселелердің бірі-оқытудың жаңа технологияларын енгізу, 
халықаралық ғалами коммуникациялық байланысқа шығу, білім беруді ақпараттандыру. 
Ақпараттық  технологияларды пайдаланудың 2 бағыты бар екендігі анықталды. 
-Ақпараттық технологиялар білім,білік,дағдыны игеру үшін қажетті ресурс болып табылып, 
оқушылардың саналы тәрбие, сапалы білім алуына жағдай жасайды. 
-Ақпараттық технологиялар оқу-тәрбие үрдісін қамтамасыз етеді.Ақпараттық және педаго-
гикалық  технологиялар  негізінде  мұғалімнің  рөлін  түбегейлі  өзгертуге  мүмкіндік  туды, 
оқытушы  тек  қана  білімді  алып  жүруші  ғана  емес,сонымен  қатар  білімгердің  өзіндік 
шығармашылық жұмысының жетекшісі және бағыт беруші болып анықталады. 
Қазіргі ақпараттық қоғам жағдайында білімгерлерде болуы керек сапалар: 
1.   Қажетті  білімді  өз  бетінше ала  отырып,  пайда болған  алуан түрлі  мәселелерді шешу 
үшін  оларды  біліктілікпен   пайдалану,   жылдам  өзгеріп  отырған  өмір  жағдайларына  оңай 
бейімделу. 
2.   Өздеріне   өздері   сын   көзбен   қарай   алу,   кездесетін  қиындықтарды көріп, оларды 
шеше білу, дұрыс әрі уақытылы   шешім   қабылдай   алу. 
3.    Ақпарат    ағынымен    дұрыс    жұмыс    істей    алу,  мақсат-  міндеттерді    дұрыс  анық-
тап,    болжам   жасап, тиісті   қорытынды   шығарып,  проблемаларды   шеше білу. 
Жеке  тұлғаның  қалыптасып,  ой – өрісінің  дамуы,  белсенділігі,  білім  алу  қажеттілігі,  оны 
өмірде  іс – тәжірибеде  қолдану,  шығармашылық  міндеттерді  ойдағыдай  шешудің  негізгі 
құралының бірі – білімгерлердің өзіндік жұмысы болып табылады. Себебі,деңгейлеп – саралап 
оқытудың  және  бір  бағыты – тәрбиелік. «Адамға  ең  бірінші  білім  емес,  тәрбие  берілуі  тиіс. 
Тәрбиесіз берілген білім – адамзаттың қас жауы», деп Әбу Насыр әл – Фараби айтқан. 
Қазіргі педагогикада пайдаланып жүрген технологиялардың бірі және бірегейі – модульдік 
оқыту  технологиясы.  Бұл  технология  қазіргі  арнайы  пәндерді  оқытудағы  тиімді  әдіс  болып 
саналады.  Білімгерлер  түрлі  тараулар  мен  тақырыптар  бойынша  дайындалған  тірек 
кестелерімен,  басқа  да  ізденімпаздық,  шығармашылық  бағытта  орындалатын  жұмыс  түрлері-
мен өздерінің іскерлік дағдыларын қалыптастыра алады. 
Оқыту үрдісінде ақпараттық технологияны қолдану білім сапасын жақсартуға көмектеседі. 
Сонымен  бірге  кейде  қол  жетпейтін  көрнекіліктерді  пайдалануға,  білім  мен  мәліметтерді  әр 
түрлі формада ұйымдастыруға, қажетті модульге тез арада қол жеткізуге көмектесе алады. 
Қазақстан республикасының 2020 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында: 
“жоғарғы  білімді  дамытудың  негізгі  үрдісі  мамандар  даярлау  сапасын  арттыру,  қарқынды 
ғылыми-зерттеу қызметімен ықпалдастырылған инновациялық білімді дамыту, білім беру мен 
ақпараттық технологияларды жетілдіру болып табылады”,- деп атап көрсетілген. 
Қазіргі күні инновация деп көбінесе жаңа технологияларды, әдістер мен құралдарды жасау 
және  қолдануды  айтса,  сонымен  бірге  жаңа  идеяларды,  процестерді  бірлкте  жетілдірудің  де 
жүйесі.сондықтан  оқыту  мен  тәрбиедегі  жаңа  технология  инновациялық  идеяларды  енгізу, 
жаңарту нысаны болып табылады. 
Инновациялық  технологияларды  енгізудің  жөні  осы  деп  түрлі  технологиялар  мен 
халықаралық  бағдарламаларды  сабақта  қолдану  көпшілігімізге  тән  құбылыс  болып  кетті. 
Кейбір  әріптестеріміз  жаңа  технологиялардың  философиялық  мазмұнын,  тұтастығы  мен 
жүйелілігін меңгеріп алмай, таза еліктеушілікпен сыртқы формасын ғана қолдануда. Кез-келген 
педагогикалық технология философиялық негізде қаралады. Міне сондықтан, бірінші кезекте, 
білім  әлеміне  еніп  жатқан  сан  алуан  инновациялық  технологияларды  реттеу,  жүйелеу, 
сұрыптау, нәтижелерін талдау үшін арнайы ақпараттық-әдістемелік орталық құрылуы қажет. 
Жаңа инновациялық оқыту технологиясы кәсіптік қызметтің ерекше түрі болып табылады. 
Инновациялық  оқыту  технологиясын  меңгеру  үшін  педагогикалық  аса  зор  тәжірибені 
жұмылдыру  қажет.  Бұл  өз  қызметіне  шығармашылықпен  қарайтын,  жеке  басының  белгілі 
іскерлік  қасиеті  бар  адамды  қажет  ететін  жұмыс.  Шындығында  да  әрбір  педагог  жаңа 

14 
 
инновациялық  технологияны  меңгеру  барысында  өзін-өзі  дамытады  және  өзін-өзі 
қалыптастырады. 
Қазақстан жоғары оқу орындарының міндеті-әлемдік стандарттар деңгейінде білім беру, ал 
жетекші оқу орындарының дипломдары күллі әлемге танылуға тиіс.  
Біз  әрбір  Қазақстандықтың  жоғары  білім  алуына  нақтылы  мүмкіндікке  кепілдік  беруіміз 
керек.  Білім  мен  ғылымның  түйінді  тұстарын  жүйелі  де  оңды  шешудің  кілті-ғылыми-зерттеу 
институттары  мен  жоғары  оқу  орындарын  ортақ  мақсатқа  жұмылдырып,  кешенді  істермен 
айналысу, іргелі ізденістерді қатар атқару, оны ұлттық мүддеге бағыттау, басымдық сипаттар 
берудің  қажеттілігі  айқын  аңғарылады.  Осының  негізінде  оқыту  ісін,  яғни  жоғары  білім  мен 
біліктілік,  тәжірибені  іргелі  ғылым  мен  ұштастырып,  отандық  өндіріске  бағыттау,  түпкі 
нәтижеге бет бұру, оның халыққа қызмет етуін қамтамасыз етудің маңызы зор. 
 
Әдебиеттер: 
 1.   Бұзаубақова  К.  Жаңа  педагогикалық  технологияны  меңгеру - міндет. // қазақстан  мектебі.  
№ 9-10. 2005.   25-26 б. 
2.  Байғазиева Г. Жаңа педтехнология . // қазақстан мектебі. № 8.2005. 53-54 б. 
3.   Бұзаубақова К.  Жаңа педагогикалық технологиялар . // қазақстан мектебі. № 4.  5-8 б. 2005 
4.  Арысбаева З. Инновациялық әдіс-тәсілдерді қолдану ерекшеліктері. // қазақстан мектебі. № 1. 
2007 . 69-70 б. 
 
 
 
Шыңғысова Н. 
 
КӘСІБИ СТАНДАРТ ЖӘНЕ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДІҢ  
ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ 
 
ЮНЕСКО,  халықаралық  журналистика  және  қоғаммен  байланыс  кафедрасы 
«Халықаралық  журналистика», «Қоғаммен  байланыс»  мамандықтары  бойынша  білім  береді. 
Аталған  мамандықтардың  оқу  жоспарлары  мен  білім  беру  бағдарламаларын  болашақ 
мамандарға  аса қажетті құзіреттіліктерді ескеріп, қазіргі халықаралық және кәсіби стандартқа 
сәйкестендіру  мәселесі  күн  тәртібінде  тұр.  Себебі,  өндірісте  мамандарды  қайтадан  кәсіби 
машықтандыруға қаржы мен уақыт кетеді. 
Қоғаммен  байланыс  саласындағы  білім  беруде  ең  алдымен  коммуникациялық  ортаны 
қалыптастыру  қажет.  Білім  мен  тәрбие  берудің  арасында  шекара  жоқ.  Оқытушы  бұл  екі 
үдерісті  тиімді  үйлестіріп,  студенттің  ойлау  қабілетін,  кәсіби  біліктілігін  жетілдіруді  көздеуі 
тиіс.   
Білім  беру  саласындағы  жаһандану,  интеграция  тенденциялары  кәсіби  құзіреттілік 
қалыптастыруда  жоғары  талаптар  қояды.  Қоғаммен  байланыс  мамандығында  менталитет,  тіл, 
өзара  қарым-қатынас,  ақпаратты  қабылдау,  тұтынушылардың  мәдени  ерекшеліктерін  ескеру 
қажет.  Сондықтан  қазақстандық  тәжірибеге  негізделген  оқу  құралдары,  оқулықтар  жазылуы 
керек.  
Сапалы  кадр  дайындау  үшін  білім,  ғылым,  өндірісті  тиімді  ықпалдастыру  қажет.  Осы 
орайда  студенттердің,  магистранттардың  диплом,  магистрлік  жұмыстарының  тақырыптары 
кафедраның  іргелі,  қолданбалы  жобаларына  сәйкес  таңдалады.  Оқу  үдерісіне  ғылыми 
зерттеулердің нәтижесін енгізу білім берудің сапасын арттырады. 
Елбасы  Н.Ә.  Назарбаев  Қазақстан  халқына  Жолдауында 2020 жылы  кәсіби 
мамандардың  үлесін 40 пайызға  дейін  жеткізу,  ол  үшін  білім    саласын  модернизациялауды 
жалғастыру қажеттілігін айтқан еді. 
Оқу  жоспарлары  мен  білім  беру  бағдарламаларын  болашақ  мамандарға    аса  қажетті 
құзіреттіліктерді ескеріп, қазіргі халықаралық және кәсіби стандартқа сәйкестендіру мәселесі 
күн тәртібінде тұр. Себебі, өндірісте мамандарды қайтадан кәсіби машықтандыруға қаржы мен 
уақыт кетеді. 
Қоғаммен  байланыс  саласындағы  білім  беруде  ең  алдымен  коммуникациялық  ортаны 
қалыптастыру  қажет.  Білім  мен  тәрбие  берудің  арасында  шекара  жоқ.  Оқытушы  бұл  екі 
үдерісті  тиімді  үйлестіріп,  студенттің  ойлау  қабілетін,  кәсіби  біліктілігін  жетілдіруді  көздеуі 
тиіс.  

15 
 
Осы  орайда  әл-Фараби  атындағы  Қазақ  ұлттық  университеті  журналистика  факуль-
тетінің ұйымдастыруымен өткізілген «Қазақстандағы PR-білім берудің өзекті мәселелері» атты 
Халықаралық  ғылыми-тәжірибелік  конференцияның  мақсаты – «Қоғаммен  байланыс» 
мамандығы  бойынша  талапкерлер  үшін  қабылдау  емтиханының  мазмұны  мен  формасын 
өзгертуге  байланысты  және  мамандық  бойынша  білім  берудің  өзге  де  өзекті  мәселелерін 
талқылау  болды.  Мамандыққа  түсу  үшін  таңдау  пәні  география  болғандықтан,  бұл  пәнді 
таңдаған  талапкерлердің  басым  бөлігі  мақсатты  түрде  географиялық,  геологиялық  бағыттағы, 
«туризм» және т.б.  мамандықтарға бағдарланады.  
PR-маманының  кәсіби  құзіреті – коммуникативтілік,  креативтілік,  шығармашылық 
көзқарас,  жазу  қабілеті,  іскерлік  қарым-қатынас,  сөйлеу  мәдениеті,  шешендік  өнер, 
көпшілікпен  тез  тіл  табысу,  идеяларды  тәжірибе  жүзінде  жүзеге  асыру  екендігі  мәлім. 
«Қоғаммен  байланыс»  мамандығына  түсу  үшін  география  пәнінің  қажеттілігі  талапкерлерді 
басқа мамандық таңдауға мәжбүрлейді.  
Білім  беру  саласындағы  жаһандану,  интеграция  тенденциялары  кәсіби  құзіреттілік 
қалыптастыруда  жоғары  талаптар  қояды.  Қоғаммен  байланыс  мамандығында  менталитет,  тіл, 
өзара  қарым-қатынас,  ақпаратты  қабылдау,  тұтынушылардың  мәдени  ерекшеліктерін  ескеру 
қажет.  Сондықтан  қазақстандық  тәжірибеге  негізделген  оқу  құралдары,  оқулықтар  жазылуы 
керек. PR-білім  берудің  қазақстандық  моделін  қалыптастыру,  жаңа  білім  беру  стандарттары 
мен  бағдарламаларды  даярлау  күн  тәртібінде  тұр.  Қоғаммен  байланыс  саласын  зерттеуші 
ғалымдар  мен  практик  мамандар  бас  қосқан  жиында  оқытудың  құзіретін  қалыптастыруға 
бағытталған  кәсіби  талаптар,  жоғары  деңгейлі  оқу  бағдарламаларын  жасау  жөнінде  пікірлер 
талқыланып,  шешілу  жолдары  ұсынылды.  Креативті  мамандық  болғандықтан,  оқуға 
шығармашылық  конкурс  негізінде  қабылдау  керектігін  шара  қатысушылары  бірауыздан 
мақұлдады.  
Конференцияда  практик  мамандармен  тығыз  байланыста,  ғылым  мен  білімді  және 
өндірісті тиімді ықпалдастыру қажеттігі де айтылды. 
ЮНЕСКО,  халықаралық  журналистика  және  қоғаммен  байланыс  кафедрасында 
қоғаммен  байланыс  мамандығы  бойынша  магистранттарға  дәріс  оқитын  «Қазақ  газеттері» 
ЖШС  Бас  директоры  Ж.  Кенжалин PR-білім  берудің  өзекті  мәселелеріне  арналған  шараның 
ауқымды, қажетті екендігін айта келіп, өндірісте осы мәселемен бетпе-бет келетіндігін, жоғары 
оқу  орындарымен  тығыз  байланыс  орнатудың  қажеттігін  тілге  тиек  етті.  Оқу  үдерісіндегі 
кәсіби  білім  беру  мәселелеріне  кеңінен  тоқталған  практик  маман  заман  талабына  сай  өткір 
қойылып  отырған  мәселе – PR мамандарын  даярлау  ісіне  сәттілік  тілеп,  аталмыш  шараның 
нақты нәтижеге бағытталған келелі кеңес екендігін баса айтты.  
ЮНЕСКО,  халықаралық  журналистика  және  қоғаммен  байланыс  кафедрасында 
студенттерге  екі  жылдай  дәріс  оқыған  «Казкоммерцбанктің» HR директоры  Қ.  Домбай 
болашақ PR мамандардың қаншалықты сұранысқа ие екендігіне тоқталды. Олар тек баспасөзге 
арналған материалдар жазумен ғана шектелмей, креативті жобалар жасап, маркетинг негіздерін 
білуі,  өздерін  үнемі  жетілдіріп,  нарыққа  бейімделуі  керек  екендігін  атап  өтті. «Жұмыс 
берушілердің талап-тілектерін білу үшін осындай жиындар жиі өткізілу керек», - деп аяқтады 
ол өз сөзін.  
Әрине,  мамандықты  әр  түрлі  жолмен  меңгеруге  болады.  Алайда  жоғары  оқу  орнында 
алған  білім  ғана  қажетті  құзіреттілікті  қалыптастырады.  Қазақстанда PR-білім  берумен  алты 
ЖОО айналысады. Соның бірі Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті. Аталмыш 
шараға  Астанадан  арнайы  келіп  қатысқан  телерадиожурналистика  және  қоғаммен  байланыс 
кафедрасының меңгерушісі А. Бейсенқұлов мамандыққа шығармашылық негізде қабылдаудың 
маңыздылығына  тоқталып,  дұрыс  шешім  екендігін  құптады. PR-кеңесші,  Қазақстан  және 
Орталық  Азиядағы  «Советник» (Ресей) журналы  мен порталының өкілі В. Павленко PR-білім 
беруде практика мен теорияны бір-бірінсіз елестету мүмкін емес болғандықтан, ықпалдастыру 
жолдарын  атады.  Осы  мамандық  бойынша  бітірген  түлектердің  құзіреттілігі  туралы  жұмыс 
берушілердің  әділ  бағасы  осындай  жиындар  барысында  анықталатындығын  айтып  өтті.  
Ә. Қосанов PR мамандарын даярлау қоғамдық-экономикалық және әлеуметтік ахуалға сәйкес 
болуы  қажет  екендігін  баса  айтты.  Саясаткер  журналистің  «Әлемдік PR теориясының 
жиынтығын  жасап,  сөлін,  ақиқатын,  шындығын  алып,  қазақстандық  ерекшеліктерге  бейімдеу 
қажет», - деген пікірі ұтымды.  
Огайо университетінің профессоры Эми Эдмендсон шара қатысушыларына АҚШ-тағы 
PR-білім берудің перспективалары туралы ақпарат берді. 

16 
 
Кафедраның  оқу  жоспарында  «Мемлекеттік  басқару  және  бизнес  саласындағы 
қоғаммен  байланыс  қызметі», «Дағдарыс PR-ы», «PR жанрлары», «PR-жобаларды 
ұйымдастыру, басқару», «PR-дағы компьютерлік және телекоммуникациялық технологиялар», 
«Жобаның  бизнес-жоспарын  құру», «Бәсекеге  қабілетті PR-өнімдер  өндіру  технологиялары», 
«Бұқаралық  коммуникация  мен  қоғаммен  байланыстың  заманауи  технологиялары», 
«Имиджеология», «Ішкі PR», «PR-дағы консалтинг», «Елдік брендинг және халықаралық PR», 
«Қазіргі  баспасөз  қызметі», «Бизнес-корпорация PR-бөлімінің  жұмысын  ұйымдастыру»  т.б. 
пәндер оқытылады. 
Қазіргі  таңда  кез  келген  саяси  науқан  немесе  бизнес-жоба PR-мамансыз  жүзеге 
аспайды.  Паблик  рилейшнз  мемлекеттің  дамуына  аса  қажетті,  сирек  кездесетін  құрал. PR – 
стратегиялық  және  басқару  функцияларын  атқаратындықтан,  нарықта  стратегиялық 
құжаттарды сауатты жасап, оларды тиімді жүзеге асыра алатын, стратегиялық ойлайтын, дұрыс 
шешім қабылдайтын, әлеуметтік жауапкершілікті сезінетін мамандар даярлау – заман талабы. 
 
 
 
 
Алимжанов Е.С., Мансурова М.Е. 
 
ВЛИЯНИЕ МАССОВЫХ ОТКРЫТЫХ ОНЛАЙН КУРСОВ 
НА РОЛЬ ЭЛЕКТРОННОГО ОБРАЗОВАНИЯ 
 
Массовые  открытые  онлайн  курсы  (МООК, [1]) в 2012 году  привлекли  широкое 
внимание  Интернет  общественности,  как  один  из  возможностей  бесплатно  получать 
качественное образование у профессоров ведущих вузов мира. С тех пор, мировые провайдеры 
МООК [2] быстро  набрали  популярность,  в  первые  месяцы  количество  новых  подписчиков 
росло  быстрее  чем Facebook – самой  популярной  социальной  сети [3]. По  распределению 
количества курсов по провайдерам МООК на рисунке 1 значительное лидерство Coursera среди 
крупных МООК площадок очевидно.  
 
Рис. 1 – Распределение курсов по провайдерам МООК [4] 
 
Самым  массовым  курсом  на  данный  момент  является  курс  по  подготовке  к 
международному экзамену по английскому языку "Understanding IELTS: Techniques for English 
Language Tests" профессора Криса Кейви, размещенный на площадке FutureLearn и набравший 
более 440 тысяч слушателей из 153 стран за одну сессию [4]. Рост количества разрабатываемых 

17 
 
массовых  курсов  по  всему  миру,  начиная  с 2013 года,  показывает  распространение 
популярности идеи открытого образования во всех континентах (рис. 2).  
 
 
Рис. 2 – Рост МООК курсов 
 
Однако,  не  все  предметы  могут  быть  разработаны  в  качестве  МООК  курса,  но  тем  не 
менее  масштаб  применения  данной  формы  образования  можно  увидеть  на  рисунке 3, где 
изображено распределение МООК курсов по предметным областям. Большой объем курсов по 
предметам  бизнеса,  управления  и  технологий  объясняется  мотивацией  провайдеров  МООК  к 
монетизации своей деятельности. 
 
 
Рис. 3 – Распределение курсов по предметным областям 
 
Кроме  того,  так  называемая  "большая  тройка"  провайдеров  МООК – Coursera, edX и 
Udacity – с сентября 2013 года (сначала edX) начали предлагать сертификаты за, объединенные 
как  один  учебный  план,  набор  курсов,  в Coursera это  называется  специализацией 
(Specialization),  в edX – XSeries сертификатом,  а  в Udacity – наностепенью (Nanodegree). С 
помощью таких минипрограмм можно за короткое время освоить какую-то узкую прикладную 
специализацию, например  веб-разработчик  или  разработчик  мобильных  приложений  (см. рис. 
4). Каждая учебная программа обычно разрабатывается одним вузом. 
 

18 
 
 
Рис. 4 – Специализации из Coursera [5] 
 
До  недавнего  времени  сами  МООК  подразделялись  на  хМООС  и  сМООС – 
расширенный  и  коннективистский  МООК,  соответственно.  Поясним  значение  этих  слов: 
приставка  "х"  происходит  от  английского  Extended,  а "c" – от  Connectivistic,  что  означает 
расширенный  и  сетевое  (взаимное)  обучение,  соответственно.  Но  появились  другие  виды 
МООК,  которые  различаются  организацией  и  подходом  к  проведению  курсов.  На  таблице 1 
приведены различные типы МООК и их краткое описание. 
 
Акроним 
Полное название 
Описание 
сМООС 
Коннективистский МООК 
Подобен семинару и коллоквиуму 
хМООС 
Расширенный МООК 
Подобен лекциям 
bMOOC 
Смешанный (blended) МООК  
Комбинация  традиционного  курса  с 
дистанционным или онлайн курсом 
smOOC 
Малый (small) ООК 
Подобен  коротким,  подстраиваемым  под 
нужды  обучающихся  семинарам  (непре-
рывное обучение – lifelong learning) 
SPOC 
Малый частный (small private) ОК 
Также как выше, но закрытый 
 
Таб. 1 – Разные типы МООК 
 
Многие  интересует  вопросы  касающиеся  стоимости,  затрачиваемого  времени  и 
необходимого  персонала  на  разработку  одного  МООК  курса.  Эти  вопросы  действительно 
являются одним из важных и решающих моментов при планировании и создании курса. Ответы 
на  эти  вопросы  будут  разными  в  зависимости  от  типа  МООК,  региона  или  стран,  а  также 
устоявшихся  отношений  на  труд  преподавателей  и  персонала  в  этих  странах.  Средняя  цена 
разработки одного хМООС курса в западных странах (Европа и США) варьируется от около 39 
000 до выше 325 000 долларов США [6]. В России, для сравнения, стоимость создания одного 
МООК  оценили  на 0,8-1 млн.  российских  рублей [7]. Сколько  может  стоить  такой  курс  в 
Казахстане?  
С ростом популярности МООК во всем мире, возросла роль электронного обучения во 
всех  уровнях  образования.  Идет  осмысление  методов  обучения  с  использование  электронных 
образовательных  ресурсов.  Опыт  Открытого  университета (The Open University) и  других 
продвинутых  вузов  в  электронном  образовании  показал,  что  при  правильном  применении 
современных  информационных  и  коммуникационных  технологий  в  разработке  образова-
тельного ресурса и курса в целом, можно создать электронный курс или программу обучения, 
которая  по  качеству  не  будет  уступать  традиционным  аналогам.  Но  при  этом  это  позволит 
сэкономить  на  ресурсах  и  времени,  позволив  преподавательскому  составу  заниматься  с 

19 
 
обучающимися индивидуально, что непременно повысит уровень знаний учащихся в учебных 
заведениях. 
  
Список использованных источников 
1.  https://ru.wikipedia.org/wiki/Массовый_открытый_онлайн-курс 
2.  http://www.mooc.ca/providers.htm 
3.  http://www.nytimes.com/2012/11/04/education/edlife/massive-open-online-courses-are-multiplying-at-a-
rapid-pace.html 
4.  https://www.class-central.com/report/moocs-2015-stats 
5.  https://www.coursera.org/browse/computer-science 
6.  HOLLANDS, Fiona M.; TIRTHALI, Devayani.  Resource Requirements and Costs of Developing and 
Delivering MOOCs. The International Review of Research in Open and Distributed Learning, [S.l.], v. 15, 
n. 5, oct. 2014. ISSN 1492-3831. Available at: